'''نصر یکم سامانی''' (درگذشتهٔ اوت ۸۹۲ میلادی) بنیان‌گذار و از امیران سلسلهٔ [[سامانی]] بود. پدر او احمد، پدربزرگش اسد و نیای او [[سامان‌خدا]] بود.
اصل وى از [[خراسان]] است، از خاندان ايرانی معروفی كه نسبش به [[ساسانیان]] مى‌رسد. نیای بزرگ وى سامان در خدمت [[ابومسلم خراسانی]] بود و پس از سامان پسرش اسد جانشین او شد و در عهد خلافت [[هارون‌الرشید]] درگذشت. اسد چهار پسر داشت به نام‌هاى احمد و نوح و يحيى و الياس. احمد به حكومت [[فرغانه]] رسيد و نوح بر [[سمرقند]] و يحيى بر [[چاچ]] و [[اشروسنه]] و الياس بر [[هرات]] امارت يافتند. احمد خوش‌رفتارترين برادران بود و چون به سال ۲۵۰ در فرغانه درگذشت، هفت پسر از او باقى ماند كه از آن جمله نصر به جانشينى پدر فرمانرواى سمرقند و چاچ و فرغانه شد و خليفهٔ عباسى [[المعتمد بالله]] امارت او را بر [[ماوراءالنهر]] به سال ۲۶۱ تأييد كرد. [[بخارا]] و [[غزنه]] هم به قلمرو او افزوده گشت. وی در سال ۲۷۹ ه.ق. درگذشت و برادرش [[اسماعیل سامانی]] جانشین وى گشت. نصر پادشاهى بخرد و متدين و اديب و شاعر بود.
