ویکی‌پدیا

رده:تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
جز ویرایش 212.21.59.6 (بحث) واگردانده شد به آخرین تغییری که MastiBot انجام داده بود
خط ۱:
{{انبار رده|History}}
تپه باستانی کنجکی پغمان
{{رده}}
{{درگاه}}
 
یکی از جمله معابد باستانی ساحات بودایی کابل، معبد کنجکی پغمان بوده که در قریه اوریاخیل ولسوالی پغمان احراز موقیعت نموده که در سال 1384 خورشیدی به طور مستقل توسط تیم باستان شناسی افغانی در این ساحه کار صورت گرفته و در اثر آن معبد بودایی کشف گردید که گزارش حفریات علمی این ساحه در مجله باستان شناسی به نشر رسیده و ساحه بودایی مذکور قبلا در کتاب راجستر ساحات باستانی کشور نیز درج گردیده است.
 
[[رده:علوم اجتماعی]]
معبد بودایی کنجکی پغمان در هیچ یک از نوشته های سیاحین چینایی، اسناد تاریخی چون عرب ، فارس ذکر نگردیده است. همچنان ساحه متذکره که از اهمیت مهم تاریخی کلتوری ، فرهنگی و عقیدتی برای باشندگان حوزه کابل در وقت وزمانش از اهمیت خاص برخوردار بوده و نیز نزد باستان شناسان تا به امروز نا شناخته باقی مانده بود.
[[رده:علوم انسانی]]
[[رده:علوم میان‌رشته‌ای]]
[[رده:جامعه]]
[[رده:دسته‌بندی موضوعات اصلی]]
 
[[ab:Акатегориа:Аҭоурых]]
نظر به موقیعت جغرافیایی این ساحه گفته میتوانیم که احتمالاً یکی از جمله راه های مهم تجارتی و ارتباطی بین کاپیسا در شمال و غزنی در جنوب غرب حوزه کابل قرار داشته است. باید علاوه نمود برای اینکه کاروان های تجارتی بتوانند مستقیماً زابلستان را از طریق وردک و ارغندی به کاپیسا دیروز از طریق دره ها و کوه های پغمان ، گلدره شمالی و حوزه شمال هندوکش چون باختر و تخارستان و یا برعکس آن طی طریق نموده باشند، یگانه خط اسیر که به نظر ما میتوانست محل نامبرده را مستقیما با هم ارتباط دهد احتمال میرود که گذر از حوزه اوریاخیل و پغمان امروزی باشد.
[[af:Kategorie:Geskiedenis]]
همچنان گمان میرود یگانه محل و حوزه که میتوانست قلمرو جنوب غرب (زابلستان و اراکوزی) قندهار امروزی و شمال هندوکش (باختر، تخارستان و شمال آمو دریا) را بدون گذر از حوزه کابل یک پل ارتباطی بوده باشد که امروز این ساحه تحت نام اوریا خیل معروف گردیده است.
[[als:Kategorie:Gschicht]]
 
[[am:መደብ:ታሪክ]]
باید علاوه نمود که این گذرگاه کاروانی ممکن یکی از راه های مهم رفت و آمد تجارتی بین هند و آسیای مرکزی وقت بوده باشد، اما میتوان آنرا در ردیف یکی از راه های مهم کاروانی قرار داد که همین باعث گردیده است که معابد بودایی در کنار آن آباد و هم اینکه این گذرگاه توانسته باشد تا راهبین و تحفه دهنده گان را بسوی خود بکشاند.
[[an:Categoría:Historia]]
 
[[ang:Flocc:Stǣr]]
قبل از اینکه تحقیقات خویش را پیرامون معبد بودایی اوراخیل کنجکی پغمان ادامه لازم میدانیم تا در مورد موقیعت جغرافیایی محل معلومات چند ارائه نمایم.
[[ar:تصنيف:تاريخ]]
 
[[arz:تصنيف:تاريخ]]
پغمان یکی از جمله ولسوالی حکومتی افغانستان بوده که در فاصله 27 کیلو متری به طرف غرب شهر کابل بین خطوط 68درجه ، 38 دقیقه و 10 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه، 24 دقیقه و 42 ثانیه عرض البلد شمالی موقیعت دارد. پغمان دارای دره های زیاد بوده که بازمانده متذکره در دامنه کوه پغمان احراز موقیعت نموده است، منطقه متذکره به وسیله دریای پغمان آبیاری میگردد.
[[as:শ্ৰেণী:বুৰঞ্জী]]
 
[[ast:Categoría:Historia]]
ولسوالی پغمان از سطح بحر 2250 متر ارتفاع داشته دارای یک تعداد از ساحات باستانی بوده که این ساحات به مرور زمان به اثر حوادث طبیعی تخریب و یا زیر خاک شده اند و نسبت عدم دسترسی و کنترول ساحات باستنانی اطرف دولت ها این ساحات توسط چپاولگران داخلی و خارجی به غارت برده و به بازار های خارج از مرز فروخته شده است. یکی از این ساحات بودایی معبد اوریا خیل کنجکی پغمان میباشد. این ساحه نیز چندین بار توسط چپاولگران تخریب شده بود ولی مالک این زمین در بهار سال 1384 خورشیدی به ریاست باستان شناسی اطلاع داده آنها را از موضوع مطلع ساختند، تا اینکه ساحه متذکره توسط باستان شناسان افغانی بعد از سروی کاوشات در آن صورت گرفته و بعد از تکمیل شدن کار این ساحه بودایی نخستین بار گزارش علمی ساحه مذکور توسط ظفر پیمان در مجله باستان شناسی به نشر رسید، موصوف در مورد موقیعت جغرافیایی معبد کنجکی چنین ابراز نظر مینماید:" قریه کوچک کنجکی ، یا (محمد رحیم بابا) نام که در نزد اهالی زیاد معروف نمی باشد". در 25 کیلومتری غرب کابل و تقریبا در 10 کیلو متری جنوبشرقی مرکز ولسوالی پغمان در قریه اوریا خیل موقیعت داشته است.
[[av:Категория:Тарих]]
 
[[ay:Categoría:Nayra sarnaqawi]]
این قریه بنام کنجکی معروف و در جنوب روی تپه به ارتفاع تقریباً 150 متر در غرب توسط کوه به ارتفاع در حدود 300 متر سطح زمین های زراعتی محدود است. همچنان ارتباط جغرافیایی کنجکی از طرف غرب با سلسله کوه های پغمان که بین 3000-3500 متر از سطح بحر ارتفاع داشته قرار گرفته است.
[[az:Kateqoriya:Tarix]]
 
[[ba:Категория:Тарих]]
د راولین مرحله کاوشهای باستان شناسی که توسط تیم باستان شناسان افغانی بالای ستوپه مرکزی عملاً کار صورت گرفته و باید متذکر گردید که این آبده در بین زمین های زراعتی واقع گردیده که به فاصله 100 متری آن بلندی بنام بالا حصار است که شمالا غرباً و جنوباً شرقاً افتاده است. باید یاد آور شد که در چند سال اخیر در ساحات یاد شده توسط قومندانان محلی و اعضای مین پاکی هلوترست در آن حفریات غیر قانونی صورت گرفته است. همچنان تخریبات قابل ملاحظه به این ساحات وارد گردیده است.
[[bar:Kategorie:Geschichte]]
 
[[bat-smg:Kateguorėjė:Istuorėjė]]
مواد بکار رفته درساختمان دیوار آبده های استوپه (عبارت اند از پارچه سنگهای به ضخامت بین الی 22 سانتی متر که این پارچه سنگ ها با قشر نازک گل به همدیگر محکم گردیده اند و از سنگهای به ضخامت (2=-45 و طول 40-55 سانتی متر) که برای مستحکم نمودن دیوار که به احتمال زیاد از کوه های اطراف آن ساحه بدست آمده است. باید اضافه کرد که این نوع مواد تعمیراتی خاص به یک دوره مشخص نبود ولی به صورت عموم درمعابد بین قرن اول الی قرن نهم میلادی به کار رفته است.
[[be:Катэгорыя:Гісторыя]]
 
[[be-x-old:Катэгорыя:Гісторыя]]
سرستونی ها و پایه های که جزتزئینات آبده به شمار میرفت، متأسفانه امروز اثری از آنها باقی نمانده است، در قسمت این سر ستونی های ساحه گلدره به هم میرساند. طوریکه در بالا تذکر رفت، بعد از تخریبات که در اواخر قرن نهم میلادی صورت میگیرد و انقراض بودیزم در منطقه و نیز از بین رفتن پوشش دیوار محافظتی در جناح غرب آبده، برف و باران های موسمی و باعث از بین رفتن قسمت فوقانی دیوار ها و طبقات مدور استوپه میگردد.
[[bg:Категория:История]]
 
[[bh:श्रेणी:इतिहास]]
آنچه ارتباط میگیرد به تزئینات مدور استوپه استوانه یی باید علاوه نمود که به استثنای یک قسمت کمی از ستون پایه ها که در جناح شمال و شمال غربی آن سالم مانده ، بقیه آن همه کاملا از بین رفته اند. قابل تذکر است که ستون پایه های متذکره مشابه ستونهای دیوارهای قسمت تحتانی استوپه بوده، طبعاً با اندازه کوچکتر و فاصله نزدیکتر بوده است.
[[bm:Catégorie:Tariku]]
 
[[bn:বিষয়শ্রেণী:ইতিহাস]]
باید خاطر نشان ساخت که طبقات بالای استوپه به استثنای اولین طبقه مدور ، بقیه به شمول گنبدی که بالای آن باید هفت یا نه طبقه چتر نصب بوده باشد، حدس میتوان زد که باید تحت شاهان متعصب بعد از جابجا شدن اسلام در جنوب هندوکش و بالاخره با اثر فشار و باران های موسومی همه از بین رفته باشند.
[[bo:Category:ལོ་རྒྱུས།]]
سیستم مهندسی این آبده قسمی است، که در این آبده از سنگ پارچه های نازک و سنگ های بزرگ ، قسمیکه اشاره شد، سنگهای ضخیمتر نه نتها به دیوار ها شکل تزئینی میدهد بلکه در عین زمان معمار خواسته است تا به این وسیله جدار بیرونی دیوار خویش را مستحکمتر ساخته باشد. این نوع معماری در ساختمان معابد تقریباً از قرون اول میلادی در افغانستان رایج بوده است. مواد بکار رفته برای مستحکم نمودن سنگها یکی بالای دیگر گذاشته شده و نیز از گل استفاده به عمل آمده که امروز هم در سراسر افغانستان ما آنرا مشاهده مینمایم. همچنان باید اضافه نمود که جدار های استوپه اولاً با قشری از گل و مخلوط از کاه که بعداً بالای آن از یک نوع قشر سرخ نشانه برآن شده میتواند. فرضیه خویش را مبنی بر تزئین قشر استوکی دیوار های استوپه بارنگ سرخ ( گل سرشوی) تزئین گردیده است. اطراف استوپه به خاطر سهولت طواف راهبین و عبادت کنند گان به عرض اضافتر ازیک متر با تخته سنگهای بزرگ بین (93-105 سانتی متر) فرش گردیده است. یک کنار این راهرو بادیوار استوپه وصل بوده برخلاف کنار دیگران با پارچه سنگهای عمودی محدود گردیده است. این نوع سنگکاری در اطراف استوپه های گلدره و تپه مرنجان به استثنای سنگهای عمودی نیز بکار رفته است.
[[br:Rummad:Istor]]
 
[[bs:Kategorija:Historija]]
تزئینات استوپه محدود شده است بر ستون پایه های در اطراف دیوار های آبده که قسمت فوقانی یا سر ستونی آنها از بین رفته است. آبده در ابتداء ساختمان با قشر پلستر گچی که با رنگ گل سرشوی باید تزئین گردیده بوده باشد، از این تزئینات به استثنای چند پارچه کوچک در کنار ستون پایه های دیوار شمالی و شرقی کشف و بقیه همه از بین رفته است.
[[ca:Categoria:Història]]
 
[[cbk-zam:Categoría:Historia]]
بر علاوه تزئینات نامبرده قسمت تحتانی دیوار های اطراف ستوپه توسط برجستگی ها و فرورفتگی ها مزین گردیده است. پایه های تزئیناتی دیوار شرقی زینه دارای عرض 27 سانتی متر بر خلاف در دیوار های شمالی و جنوبی، عرض این پایه ها به 29 سانتی متر استوار میباشد. فاصله بین هردو پایه در دیوار شمالی و جنوبی 1.48 سانتی متر بر خلاف در دیوار شرقی این اندازه از 1.16 سانتی متر اضافه تر نمیباشد.
[[cdo:Category:Lĭk-sṳ̄]]
 
[[ceb:Kategoriya:Kasaysayan]]
در اثر حفریات در معبد کنجکی قریه اوریا خیل پغمان ، چهار خمره مملو از استخوان در مقابل دروازه یا از جناح شرقی رواق که اطراف آن با پارچه های سنگ مسدود گردیده بود، بعد از خاکبرداری و پاککاری عمومی آثار مذکور کشف و منحیث یک سند مهم برای سنه گذاری و پایان فعالیت های مذهبی و فلسفی در منطقه میتوان شمرد. از جمله چهار خمره تنها یکی از آن به اثر تراکم خاک و سنگچل ، شکسته برخلاف سه دیگر آن سالم بدست آمده که در بالای آنها با مهر یا ستمپ ضرب خورده است. در داخل خمر چند پارچه استخوان، جمجمه سرواحتمالا چند پارچه از استخوان پا جا داده شده بود. باید گفت که این خمره بالای دیوار جابجا گردیده بود، که این دیوار ساختمان طوریکه از طرز اعمار آن پیداست، راهبان بعد از سوختاندن اجساد، استخوان را باید در حالت نا آرامی احتمالاً وضع نظامی منطقه دفن نموده باشند.
[[chr:Category:ᎧᏃᎮᏍᎩ]]
 
[[ckb:پۆل:مێژوو]]
یک اسکلیت که شرقا و غربا افتاده بود نیز از همین معبد بدست آمده که سر آن به طرف شرق و پاهای آن به طرف غرب افتاده بود و دیگر هیچ مواد از پهلوی آن بدست نیامده است.
[[co:Category:Storia]]
 
[[crh:Kategoriya:Tarih]]
یک اسکلیت که در تابوت جابجا شده بود به جز چند پارچه نازک چوب تابوت و یک پارچه از استخوان از عینک زانو چپ جسد بدست آمده است. از قسمت زیرچای راست جسد سه سکه مسی و سه نیزه بدست آمده که آثار متذکره از تاثیر نم صدمه زیاد دیده و احتمال بر آن است که یک سکه آن از ویماکدفیزس و یک دیگر آن ممکن به دوره کنشکا ارتباط داشته است. و همچنان باید خاطر نشان ساخت که ظروف سفالی از ساحات دوقبرستان که یکی در شمال ساحه به فاصله 600 متر و دومی در شمالغربی به فاصله در حدود 2 کیلو متری بدست آمده. میتوان این دو محل را هم عصر ساختمانهای کنجکی شمرد.
[[cs:Kategorie:Historie]]
 
[[cu:Катигорі́ꙗ:Їсторїꙗ]]
در نتیجه باید گفت که با وجودیکه استوپه کنجکی پغمان تخریبات بزاد را متقبل گردیده است با آنهم آبده متذکره به طول 80/16 سانتی متر و بلندی 40/6 سانتی متر بعد از استوپه مرنجان 40/23 سانتی متر یکی از بزرگترین استوپه های حوزه کابل به شمار میرود.
[[cv:Категори:Истори]]
 
[[cy:Categori:Hanes]]
 
[[da:Kategori:Historie]]
در جریان سروی و کاوشهای مقدماتی شش هفته ایی که توسط تیم باستان شناسان افغانی در معبد بودایی کنجکی اوریاخیل صورت گرفت، بر علاوه پاککاری دورواق، دو حجره (محراب) و استوپه که هر ضلع آن به 80.16 سانتی متر میرسد، بدست آمده است. حفریات این دو آبده موجودیت یک سلسله ساختمان های نظامی و یک معبد در بالای کوهی یک صفحه جدید را درتاریخ افغانستان و بودیزم در حوزه کابل بازنمود. موجودیت ساحه کنجکی بین ارغندی و پغمان نه تنها میتواند روشنایی بیشتر بالای موجودیت سیستم معماری ساختمانی بودیزم درمنطقه می اندازد، بلکه آنچه تا به حال دانشمندان در باره راه های تجارتی و ارتباط کاروانی بین حوزه شمال هندوکش و بامیان بیان داشته اند، باید بران غوربیشتری را ارایه داریم. در روشنایی کشف این معبد، موجودیت دوساحه دیگری در شمال و جنوب آن (غندی بلوچ و قرغوچی) هر یک به فاصله تقریبا 1500 متر از این محل فاصله داشته، و همچنان دو قبرستان به فاصله های بین 600 و 1500 متر هم که به گمان اغلب نمایانگر تجمع بودیزم و رفت و آمد کاروانهای تجارتی را در این منطقه بازگو مینماید.
[[de:Kategorie:Geschichte]]
 
[[diq:Category:Tarix]]
بنابر تحقیقات بیشتر و دقیقتر که در ارتباط ظروف سفالی، دانشمندان بدست انجام دادند، در جریان حفریات دو آبده (استوپه) رواقها و حجرات معبد و قلعه نظامی روشنایی بیشتر در قسمت شروع و ختم ساختمان ها در کنجکی ارایه داشته است. در حال حاضر مطالعه مقدماتی و نتیجه گیری ظروف مهر شده یا استامپی جمع آوری شده از این ساحه و مقایسه آن با آبدات و معابد خورد کابل چون تپه مرنجان ، گلدره ، لوگر، استوپه شیوکی، خواجه صفا، و تپه نارنج چنین نتیجه بدست می آید که ساحه کنجکی قریه اوریاخیل ولسوالی پغمان را میتوان بالاتر از قرن پنجم میلادی، سنه گذاری نمود. بالاتر از قرن پنجم میلادی، سنه گذاری نمود.
[[dsb:Kategorija:Stawizny]]
 
[[el:Κατηγορία:Ιστορία]]
در نتیجه سرزمین پهناور آریانای قدیم خصوصا ساحات که در دوره دو صد ساله امپراطوری کوشانی ها تحت تسلط خود داشتند، موجودیت استوپه ها و معابد نه تنها برای نیایش بوده بلکه از آن به حیث کانون علمی نیز مورد استفاده قرار میگرفتند. که در یک روایت از زایرچینی هیوان تسنگ چنین ذکر به عمل آمده: در زمان کنشکای کبیر در سرتاسر امپراطوری وی از سرزمین تکسیلا تا متهورا، از بلخ تا ایبک، بامیان ، پشاور و هده یعنی از کرانه های آمو دریا تا جمنا بیشتراز هشتاد هزار آبده و بنا های خیریه و مذهبی وجود داشت. سرزمین آریانای کهن از آن سبب قابل اهمیت بود که مرکز تجارتی و فرهنگی عصر خود بوده، آیین بودایی در این سرزمین خصوصا در دوره کوشانی ، خاصتا در عهد کنیشکا به اوج خود رسیده بود. معابد و مراکز مهم آیین بودایی در عصر کوشانی ها در این سرزمین مانند شهر غلغله ، استوپه سمنگان، نو بهار بلخ، استوپه های اطراف کابل، مانند مینار چکری، تپه مرنجان ، ساحات باستانی لوگر، شابهار غزنه، بگرام، هده و ساحات دیگر ننگرهار و همچنان ساحات که جدیداً در گرد و نواحی کابل کشف و مورد حفاری قرار گرفته مانند تپه مرنجان، خواجه صفا، و کنجکی پغمان که هم این ساحات در سالهای اخیر 1384-1383 خورشیدی کشف گردید و غیره دامنه ها و پوزه های کوه بچه ها را در بر دارد.
[[eml:Categoria:STORIA]]
 
[[en:Category:History]]
اکثر این ساختمانها هیکل های بدست آمده از این معابد و دیره ها نه تنها نماینده گی آیین بودایی را در افغانستان میکند بلکه بر ملا کننده سابقه کلتوری و فرهنگی این کشور نیز میباشد. از طرف هم بر سابقه مدنیت آریانای قدیم و اهمیت و ارزش افغانستان امروزی را ثابت میسازد و گویای این هم است که افغانستان از حیث تجارت در درجه اول آن دوران محسوب بوده ، اهمیت فوق العاده داشته است. در رشد و چرورش این هم ارزش ها و باز یافته های فرهنگی کابل نیز زمان درخشان را سپری کرده که در جریان زمانی مورد توجه بوده است. چنانچه نمونه های این ارزش ها را در مجموع سکه های چمن حضوری و استوپه ها و مجسمه های آن دوره میتوان ملاحظه نمود. شهر قدیمی کابل دوره های متعدد اجتماعی، هنری، فرهنگی، ایین و مذاهب مختلفه را به خود جذب و پرورش داده است. چنانچه که درا ین رساله شمه از افتخارات فرهنگی آن بر ملا گردیده در دوره که کابل نیز مربوط آن میشود. دانشمندان متعدد پژوهش و تحقیق نموده اند. زمانی کابل هم بین دومرکز آیین بودایی یعنی کاپیسا و هده قرار داشته. زیرا پیروان بودیزم را همیشه بخود جلب نموده و توقف گاه آنها پنداشته می شد.
[[eo:Kategorio:Historio]]
چنانچه میدانیم معابد و دیرهای بودایی در ادوارقدیم در دامنه ها، پوزه های کوها و تپه ها نزدیک به آب اعمار می شد. چنانچه میدانیم معابد و دیرهای بودایی در ادوار قدیم در دامنه ها، پوزه های کوتاه و تپه ها نزدیک به آب اعمار می گردید. موضوع دیگر که قابل یاد آوری است همانا مناریست که در ناحیه خورد کابل موقیعت داشته، این منار (منار چکری) به دو منظور اعمار شده بود. یکی به خاطر تطبیق شدن بهتر دین و آیین بودیزم و اهمیت دیگران برای رهنمایی زایرین و کاروان های تجارتی بوده است. منار ذکور در حدود دو هزار سال کاروانهای تجارتی و پیروان مذهبی را رهنمایی میکرد که شمالاً و جنوباً از وادی کابل عبور میکرده اند.
[[es:Categoría:Historia]]
 
[[et:Kategooria:Ajalugu]]
 
[[eu:Kategoria:Historia]]
فهرست مأخذ:
[[ext:Category:Estória]]
1. ظفر پیمان. مجله باستانشناسی، شماره دوم، دور سوم، سال 1384 ، ص 54.
[[fi:Luokka:Historia]]
2. نانسی دوپری. بنا های تاریخی افغانستان. کابل، انتشارات سیار اریک، سال 1377 ، ص1.
[[fiu-vro:Katõgooria:Aolugu]]
3. اطلس قریه جات افغانستان. ولایت کابل، ولسوالی پغمان، اداره احصائیه مرکزی، سال 1353، ص 1.
[[fo:Bólkur:Søga]]
[[fr:Catégorie:Histoire]]
[[frr:Kategorie:Histoori]]
[[fur:Categorie:Storie]]
[[fy:Kategory:Skiednis]]
[[ga:Catagóir:Stair]]
[[gag:Kategori:İstoriya]]
[[gan:Category:歷史]]
[[gd:Category:Eachdraidh]]
[[gl:Categoría:Historia]]
[[gn:Ñemohenda:Tembiasakue]]
[[gv:Ronney:Shennaghys]]
[[hak:Category:Li̍t-sṳ́]]
[[he:קטגוריה:היסטוריה]]
[[hi:श्रेणी:इतिहास]]
[[hif:Category:Itihaas]]
[[hr:Kategorija:Povijest]]
[[hsb:Kategorija:Stawizny]]
[[ht:Kategori:Istwa]]
[[hu:Kategória:Történelem]]
[[hy:Կատեգորիա:Պատմություն]]
[[ia:Categoria:Historia]]
[[id:Kategori:Sejarah]]
[[ig:Ébéonọr:Ákíkó mbu]]
[[ilo:Category:Pakasaritaan]]
[[io:Kategorio:Historio]]
[[is:Flokkur:Saga]]
[[it:Categoria:Storia]]
[[ja:Category:歴史]]
[[jbo:Category:citri]]
[[jv:Kategori:Sajarah]]
[[ka:კატეგორია:ისტორია]]
[[kab:Taggayt:Amezruy]]
[[kbd:Категория:Тхыдэ]]
[[kk:Санат:Тарих]]
[[kl:Sumut atassuseq:Oqaluttuarisaaneq]]
[[kn:ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ]]
[[ko:분류:역사]]
[[koi:Категория:История]]
[[krc:Категория:Тарих]]
[[ku:Kategorî:Dîrok]]
[[kv:Категория:Важвылӧм]]
[[kw:Class:Ystory]]
[[ky:Category:Тарых]]
[[la:Categoria:Historia]]
[[lad:Katēggoría:Istoria]]
[[lb:Kategorie:Geschicht]]
[[lbe:Категория:Тарих]]
[[li:Categorie:Historie]]
[[lij:Categorîa:Stöia]]
[[lmo:Categuria:Stòria]]
[[ln:Catégorie:Historia]]
[[lo:ໝວດ:ປະຫວັດສາດ]]
[[lt:Kategorija:Istorija]]
[[ltg:Kategoreja:Viesture]]
[[lv:Kategorija:Vēsture]]
[[map-bms:Kategori:Sejarah]]
[[mg:Sokajy:Tantara]]
[[mk:Категорија:Историја]]
[[ml:വർഗ്ഗം:ചരിത്രം]]
[[mn:Ангилал:Түүх]]
[[mr:वर्ग:इतिहास]]
[[mrj:Категори:Истори]]
[[ms:Kategori:Sejarah]]
[[mt:Kategorija:Storja]]
[[mwl:Catadorie:Stória]]
[[myv:Категория:История]]
[[nah:Neneuhcāyōtl:Huēhuehcāyōmatiliztli]]
[[nap:Categurìa:Storia]]
[[nds:Kategorie:Historie]]
[[nds-nl:Kattegerie:Geschiedenis]]
[[ne:श्रेणी:इतिहास]]
[[new:पुचः:इतिहास]]
[[nl:Categorie:Geschiedenis]]
[[nn:Kategori:Historie]]
[[no:Kategori:Historie]]
[[nov:Category:Historie]]
[[nrm:Category:Histouaithe]]
[[nv:Tʼááłáhági átʼéego:Nátʼą́ą́ʼ náháneʼ]]
[[oc:Categoria:Istòria]]
[[os:Категори:Истори]]
[[pa:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਤਿਹਾਸ]]
[[pap:Category:Historia]]
[[pcd:Catégorie:Histoère]]
[[pdc:Kategorie:Gschicht]]
[[pfl:Kategorie:Gschichd]]
[[pl:Kategoria:Historia]]
[[pnt:Κατηγορίαν:Ιστορίαν]]
[[pt:Categoria:História]]
[[qu:Katiguriya:Wiñay kawsay]]
[[ro:Categorie:Istorie]]
[[roa-tara:Category:Storie]]
[[ru:Категория:История]]
[[rue:Катеґорія:Історія]]
[[rw:Category:Amateka]]
[[sah:Категория:История]]
[[sc:Categoria:Istòria]]
[[scn:Catigurìa:Storia]]
[[sd:زمرو:تاريخ]]
[[se:Category:Historjá]]
[[sh:Kategorija:Historija]]
[[si:ප්‍රවර්ගය:ඉතිහාසය]]
[[simple:Category:History]]
[[sk:Kategória:História]]
[[sl:Kategorija:Zgodovina]]
[[so:Category:Taariikh]]
[[sq:Kategoria:Histori]]
[[sr:Категорија:Историја]]
[[srn:Guru:Stori]]
[[ss:Category:Umlandvo]]
[[stq:Kategorie:Geskichte]]
[[su:Kategori:Sajarah]]
[[sv:Kategori:Historia]]
[[sw:Jamii:Historia]]
[[szl:Kategoria:Historyjo]]
[[ta:பகுப்பு:வரலாறு]]
[[tg:Гурӯҳ:Таърих]]
[[th:หมวดหมู่:ประวัติศาสตร์]]
[[tk:Kategoriýa:Taryh]]
[[tl:Kategorya:Kasaysayan]]
[[to:Category:Hisitōlia]]
[[tpi:Category:Histori]]
[[tr:Kategori:Tarih]]
[[ts:Category:History]]
[[tt:Төркем:Тарих]]
[[udm:Категория:История]]
[[uk:Категорія:Історія]]
[[ur:زمرہ:تاریخ]]
[[uz:Turkum:Tarix]]
[[vec:Categoria:Storia]]
[[vi:Thể loại:Lịch sử]]
[[vls:Categorie:Geschiedenisse]]
[[vo:Klad:Jenav]]
[[war:Category:Kasaysayan]]
[[wo:Wàll:Taariix]]
[[wuu:分类:史]]
[[yi:קאַטעגאָריע:היסטאריע]]
[[yo:Ẹ̀ka:Ìtàn]]
[[zea:Categorie:Geschiedenisse]]
[[zh:Category:历史]]
[[zh-classical:Category:史]]
[[zh-min-nan:Category:Le̍k-sú]]
[[zh-yue:Category:史]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/رده:تاریخ»