هرات: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Artacoana (بحث | مشارکت‌ها)
Artacoana (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱۲۶:
 
=== تاریخ پیش از اسلام ===
[[پرونده:AreiansApadana.png|چپراست|300px|بندانگشتی|<center><small>نمای یک هیئت از [[هریوا|هِرَوی‌ها]]، با پوشاکی شبیه [[سکاها]]، در حال اهدا ظروف فلزی و پوست [[پلنگ]] در حجاری‌های پلکان روبه‌مشرق [[کاخ آپادانا]]، [[تخت جمشید]]، [[ایران]].</small></center>]]
[[هروی‌ها]] (به یونانی: [[آرین‌ها]]) دسته‌ای از تیره‌های [[آریایی]] بودند که در هزارهٔ دوم پیش از میلاد، زادبوم خود در [[آسیای مرکزی]] را رها کرده و از ناحیهٔ رودخانهٔ [[آمودریا]] (اکسوس یا جیحون) به داخل [[فلات ایران]] روی آوردند و در سرزمینی بارور، پیرامون [[هریرود]] (به لاتینی: Arius) جای گرفتند. نام سرزمینشان را به نام این رودخانه، [[هریوا]] نامیدند، که کم و بیش با [[ولایت هرات]] امروزین همانند است.
 
[[پرونده:AreiansApadana.png|چپ|300px|بندانگشتی|<center><small>نمای یک هیئت از [[هریوا|هِرَوی‌ها]]، با پوشاکی شبیه [[سکاها]]، در حال اهدا ظروف فلزی و پوست [[پلنگ]] در حجاری‌های پلکان روبه‌مشرق [[کاخ آپادانا]]، [[تخت جمشید]]، [[ایران]].</small></center>]]
در سده‌های واپسین هفتم و آغازین ششم پیش از میلاد، هریوا بدست [[مادها]] افتاد و پس از انقراض مادها بدست [[کورش بزرگ]]، یکی از [[ساتراپی|ساتراپی‌های]] [[هخامنشیان]] به‌شمار می‌رفت. مرکز فرمانروایی هخامنشیان در قصری در شهر [[آرتاکوانا]] بود. در [[سنگ‌نبشته‌های هخامنشی]]، هریوا (Haraiva) در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده‌است.
 
خط ۱۳۹:
 
در سال ۳۱ ه‍. ق (حدود ۶۵۰ م) یا کمی پس از آن باوجود مقاومت سرسختانهٔ هروی‌ها، شهر به دست اعراب مسلمان فتح شد.
 
[[پرونده:Seljuq Ewer.jpg|راست|150px|بندانگشتی|<small>[http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/h/high-spouted_brass_ewer.aspx پارچ (جَک) آب برنجی با لولۀ بلند، با تزئین قلمزنی‌شده با نقره و طلا، از هرات، عصر سلجوقیان (۱۲۰۰-۱۱۸۰ م.)، موزیم بریتانیا.]</small>]]
 
=== تاریخ پس از اسلام ===
سطر ۱۴۷ ⟵ ۱۴۹:
[[ابوالفضل بیهقی]] در تاریخ خود می‌نویسد: «در سنه ثمان و اربع مائه فرمود ما را تا هرات رفتیم که واسطه خراسان است». در [[نزهةالقلوب]] اثر [[حمدالله مستوفی]] آمده‌است: «هرات هوایی در غایت نیکویی و درستی دارد، و پیوسته در تابستان شمال وزد و در خوشی آن گفته‌اند: اگر در سرزمینی خاک [[اصفهان]] و باد هرات و آب [[خوارزم]] گرد آیند مرگ در آنجا بسیار کم است ... در این شهر در حین حکومت [[غوریان|ملکان غور]] دوازده هزار دکان آبادان بوده و شش هزار حمام و کاروانسرا و طاحونه و سیصد و پنجاه‌ و نه مدرسه و خانقاه و آتش‌خانه و چهارصد و چهل‌ و چهار هزار خانه مردم‌نشین بوده‌است ... مردم آنجا (هرات) سلاح‌ورز و جنگی و عیارپیشه باشند و در آنجا قلعه‌ای محکم است و آن را شمیرم خوانند. بر دو فرسنگی شهر بر کوه آتشخانه‌ای بوده‌ است که آن را ارشک گفته‌اند. و این زمان قلعهٔ امکلجه می‌گویند و مابین آتشکده و شهر، کنیسهٔ نصاری بوده‌است».
 
[[پرونده:Seljuq Ewer.jpg|راست|150px|بندانگشتی|<small>[http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/h/high-spouted_brass_ewer.aspx پارچ (جَک) آب برنجی با لولۀ بلند، با تزئین قلمزنی‌شده با نقره و طلا، از هرات، عصر سلجوقیان (۱۲۰۰-۱۱۸۰ م.)، موزیم بریتانیا.]</small>]]
این شهر هم مرکزی برای [[مسیحیت]] تحت نفوذ [[نستوری|کلیسای نستوری]] و هم پایگاه مهم [[تصوف]]، یعنی نظریه زاهدانه اسلام به شمار می‌رفت. افرادی از پیروان «[[نقشبندیه]]» و «[[چشتیه]]»، انجمن‌های اخوت صوفیه به مقامات وزارت و صدارت عظمی رسیده‌اند.
 
[[پرونده:Behzad timur egyptian.jpg|چپ|150px|بندانگشتی|<small>صحنۀ نبرد [[تیمور]] با سلطان [[مصر]]، اثری از [[کمال‌الدین بهزاد]]، [[نگارگری ایرانی|نگارگر]] (مینیاتوریست) مشهور اهل اهرات، ۱۴۹۵-۱۴۹۴ میلادی، دورۀ [[تیموریان]].</small>]]
هرات مثل اکثریت مناطق دیگر خراسان با [[ایلخانان مغول|هجوم مغول]] در ۱۲۲۲ م. از بنیاد ویران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل‌عام و یا آواره شدند.<ref> {{یادکرد وب|نشانی = http://www.paymanemeli.com/modules.php?name=News&file=print&sid=1831|عنوان = جغرافیای تاریخی هرات به روایت جغرافی نویسان مسلمان|تاریخ بازدید = ۰۴-۱۰-۲۰۰۷|زبان = فارسی}}</ref>
 
هرات بین سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۴ ه‍. ق پایتخت دودمان [[آل کرت]] بود. [[تیمور لنگ]] در سال ۷۸۴ هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ویران و هزاران نفر کشته شدند. [[شاهرخ]] فرزند تیمور و همسرش [[گوهرشاد بیگم]] پایتخت تیموریان را در سال ۱۴۰۱ م از [[سمرقند]] به هرات منتقل کردند.
 
[[پرونده:Behzad timur egyptian.jpg|چپ|150px|بندانگشتی|<small>صحنۀ نبرد [[تیمور]] با سلطان [[مصر]]، اثری از [[کمال‌الدین بهزاد]]، [[نگارگری ایرانی|نگارگر]] (مینیاتوریست) مشهور اهل اهرات، ۱۴۹۵-۱۴۹۴ میلادی، دورۀ [[تیموریان]].</small>]]
[[پرونده:Persian calligraphy - Mir Ali Tabrizi.jpg|چپ|150px|بندانگشتی|<small>نمونه‌ای از [[خط نستعلیق]] [[میرعلی هروی]]، خوشنویس برجستۀ دورۀ [[تیموریان]] در سدۀ شانزدهم میلادی.<ref>[http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp?CURRENT_LLV_PARCOURS%3C%3Ecnt_id=10134198673464057&CONTENT%3C%3Ecnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT%3C%3Ecnt_id=10134198673465686&FOLDER%3C%3Efolder_id=9852723696500830&bmLocale=en Musée du Louvre, Calligraphy in Islamic Art]</ref></small>]]
[[پرونده:TimuridTankard.jpg|راست|150px|بندانگشتی|<small>[[پارچ]] (جَک) یا جام [[برنج (آلیاژ)|بِرِنجی]]، دورۀ [[تیموریان]]، سدۀ پانزدهم میلادی، از هرات.</small>]]
[[پرونده:Persian calligraphy - Mir Ali Tabrizi.jpg|چپ|150px|بندانگشتی|<small>نمونه‌ای از [[خط نستعلیق]] [[میرعلی هروی]]، خوشنویس برجستۀ دورۀ [[تیموریان]] در سدۀ شانزدهم میلادی.<ref>[http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp?CURRENT_LLV_PARCOURS%3C%3Ecnt_id=10134198673464057&CONTENT%3C%3Ecnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT%3C%3Ecnt_id=10134198673465686&FOLDER%3C%3Efolder_id=9852723696500830&bmLocale=en Musée du Louvre, Calligraphy in Islamic Art]</ref></small>]]
هرات در دوره [[تیموریان]] به اوج رونق رسید و سده پانزدهم میلادی دوران طلائی هرات بود. زیرا هرات دراین دوران از لحاظ پرورش نقاشان، معماران و موسیقی‌دانان خود به عنوان «[[فلورانس]] [[آسیا]]» شهرت پیدا کرده بود. در آن زمان مساجد و کاخ‌های زیبا و مجللی ساخته شد که تا این زمان زینت‌بخش این شهر است. از جمله مجموعه [[مصلای هرات]]، یک مدرسه و مسجدی که دوازده مناره در اطراف خود داشت بیشتر قابل ملاحظه‌است. از این مجموعه که به دستور گوهرشاد بیگم بنا شده بود، اکنون تنها پنج مناره باقی مانده‌است.