ویکی‌پدیا

هواگرد جنگنده: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
وگ-کپی بود
خط ۱:
{{تمیزکاری}}
[[پرونده:A-10, F-86, P-38 & P-51 Heritage formation.jpg|thumb|left|280px|تعدادی از جنگندههای متعلق به نسلهای مختلف [[نیروی هوایی آمریکا]] در حال [[نمایش هوایی]] در [[پایگاه نیروی هوایی لنگلی]]-۲۰۰۴ میلادی]]
'''جنگنده''' نوعی [[هواگرد]] نظامی است که بیشتر برای [[جنگ هوایی]] یا [[داگ فایت]] با هواپیماهای دیگر ساخته می‌شود. جنگنده‌ها معمولاً هواپیماهایی کوچک و سریع هستند. جنگنده‌های امروزی دارای سامانه‌های پیشرفته الکترونیکی برای ردگیری هدف‌های دشمن و [[جنگ الکترونیک]] و هدف‌گیری هم‌زمان چند هدف هستند. برخی جنگنده‌ها توانایی پرتاب [[بمب]] و [[موشک هوا به زمین]] دارند. به این گونه هواپیماهای جنگنده [[بمب‌افکن]] می‌گویند.
 
در زبان [[فارسی]] به هواپیمای جنگنده، «شکاری» نیز می‌گویند.
بيش از صد سال از ساخت اولين هواپيما به دست برادران رايت مي‌گذرد. هواپيماي برادران رايت با آن ساختمان بسيار ساده و سطوح كنترل ساده‌تر از بدنه، كمتر از 1 دقيقه مداومت پروازي داشت، ولي به هر حال سرآغاز ساخت هواپيماها محسوب مي‌شود. از آن پس عصر هوانوردي آغاز شد و علوم هوانوردي با سرعت بسيار عجيبي پيشرفت كرد. كشورهايي كه در اين صنعت سرمايه‌گذاري كردند، هنوز هم در حال سود بردن از تحقيقات سال‌هاي پيش خود هستند و هر روز قدرتمندتر مي‌شوند.
در بسياري از مقالات يا توضيحات هوانوردي از يك هواپيماي جنگنده، به واژه‌هايي چون نسل پنجم، نسل چهارم و... بر مي‌خوريم. اين واژه‌ها در واقع يك نوع طبقه‌بندي غيررسمي هواپيماهاي جنگنده و تنها روش براي شناسايي بهتر جنگنده‌ها براساس تاريخ و توانمندي‌هايشان است. براي آشنايي بيشتر با نسل‌هاي گوناگون جنگنده‌ها، در اين نوشتار سعي شده با مثال‌هايي از ابتدا تاكنون وجه تمايزي از نسل‌هاي گوناگون جنگنده‌ها را معرفي كنيم.
نسل اول جنگنده‌ها، بيشتر به جنگنده‌هايي اطلاق مي‌شود كه در ابتداي عصر جت و در سال‌هاي 1945 تا 1955 ميلادي- يعني بعد از جنگ جهاني دوم و تا زمان پايان جنگ كره- توليد شدند. اين هواپيماها، اولين هواپيماهايي بودند كه به موتورهاي توربوجت مجهز شدند، ولي با تمام اين اوصاف قادر به شكستن ديوار صوتي (Sound barrier) نبودند و از نظر توانايي و قابليت‌هاي جانبي، بسيار به همان هواپيماهاي پيستوني جنگ جهاني دوم شبيه بودند و تنها وجه مثبت آنها، توانايي سرعت‌گيري سريع‌تر بود.
اين هواپيماها كه از معروف‌ترين آنها مي‌توان F-86 سابر آمريكايي- كه در اختيار نيروي هوايي ايران نيز بود- و هواپيماي ميگ- 15 روسي اشاره كرد كه اغلب مجهز به رادار نبوده و از همان سلاح‌هاي معمولي توپ و بمب‌هاي سقوط آزاد و غير دقيق و راكت‌هاي معمولي استفاده مي‌كردند.
جنگنده‌هاي نسل دوم كه طي سال‌هاي 1955 تا 1960 ميلادي توليد شدند، هواپيماهايي بودند كه سرعت بيشتر، سيستم‌هاي راداري تشخيص هدف و اولين موشك‌هاي هوا به هواي هدايت شونده كه سايد ويندر (Sidewinder) نام داشت و هم اكنون نيز از آن بسيار استفاده مي‌شود، دارا بودند. اين جنگنده‌ها، در حقيقت با به عمل گيري درس‌هايي كه در جنگ كره آموخته شد، طراحي و توليد شدند. نمونه جنگنده‌هاي نسل دوم هواپيماي F-104 (استارفايتر) را مي‌توان نام برد. هواپيماهاي نسل دوم اولين جنگنده‌هايي بودند كه قادر به حفظ سرعت‌هاي مافوق صوت در پرواز مستقيم بودند. پيشرفت‌هاي چشمگير در صنعت موشك‌هاي هوا به هوا، موجب شد كه براي اولين بار در جهان از اين موشك‌ها به عنوان سلاح اوليه و اصلي هواپيما به جاي همان توپ معمولي استفاده شود.
در حدود سال‌هاي 1960 تا 1970، نسل سوم جنگنده‌ها كه بيشتر جنگنده‌هايي را كه در جنگ ويتنام شركت كردند، پوشش مي‌دهد، متولد شدند. اكثر اين جنگنده‌ها اولين هواپيماهاي چند منظوره بودند كه قادر به انجام مأموريت‌هاي هوا به هوا و هوا به زمين به صورت همزمان بودند. مشهورترين هواپيماي اين نسل هواپيماي جنگنده فانتوم F-4 است كه در نمونه‌هاي گوناگوني ساخته شد و به خدمت نيروي هوايي كشورهاي بسياري در جهان از جمله ايران نيز درآمده است.
پس از آن و درطي سال‌هاي 1970 تا 1990، روند رو به رشد توليد جنگنده‌هاي چند مأموريتي به طرز قابل توجهي ادامه يافته و سرانجام منجر به توليد هواپيماي مشهوري چون F-14 (تامكت)، F-15 (عقاب)، F-16 (فالكون)، F-18 (هورنت) و ميگ- 29 شد. در اين هواپيماها، تأكيد بيشتر بر روي قابليت مانور دهي هوايي و نبردهاي نزديك (dogfight) بود با سرعت‌هاي بالاتر، به همين جهت اين جنگنده‌ها، در نبردهاي هوا به هوا بسيار سريع عمل مي‌كند.
پس از نسل چهارم، مابين سال‌هاي 1990 تا 2000 نيز جنگنده‌هايي بسيار مشابه جنگنده‌هاي نسل چهارم، ولي با قابليت‌هاي بهبود يافته و سيستم‌هاي پيشرفته‌تر مانند هواپيماهاي سوپر هورنت، يوروفايتر تايخون و رافال توليد شدند كه به جنگنده‌هاي نسل چهارونيم مشهورند.
از سال 2000 تا زماني كه هنوز مشخص نيست، نسل بسيار جديدي با نام نسل پنجم جنگنده‌ها پديد آمده و بايد اعتراف كرد كه اين جنگنده‌ها از سلاطين كنوني آسمان محسوب مي‌شوند. در جنگنده‌هاي نسل پنجم كه به صورت نمونه مي‌توان به Raptor) F-22 ) و( F35(JSF آمريكايي و سوخو 47 روسي اشاره كرد در اين جنگنده‌ها خلبان ديد كاملي را از صحنه نبرد به وسيله دستگاه‌هاي اويونيكي (الكترونيك پرواز) پيشرفته روي خود داشته و ميدان را كاملاً در كنترل خود دارد. مهم‌ترين ويژگي جنگنده‌هاي نسل پنجم، رادار گريزي (Stealth) است كه به بقاپذيري جنگنده و محفوظ ماندن از ديد راداري دشمن كمك شاياني مي‌كند.
هم اكنون كه در زمان نسل پنجم جنگنده‌ها هستيم، بايد منتظر ظهور سريع نسل‌هاي بعدي باشيم، زيرا صنعت هوا فضا به عنوان يكي از علوم پيشرفته در حال ارتقا است، به طوري كه مي‌بينيم ناسا هوافضاپيماي X-43A را با سرعت 10 ماخ (10 برابر سرعت صوت و حدوداً يك مايل در ثانيه) با موفقيت آزمايش مي‌كند. X-43sA از موتور هوادم اسكرم جت (Scramjet) استفاده مي‌كند و شايد تا چند سال آينده نمونه عملياتي و يا حتي مسافربري از آن ساخته شود و اگر چنين شود، هر مايل را مي‌توان تنها در يك ثانيه پيمود.
يكي از قدرتمندترين جنگنده هاي موجود جهان، هواپيمایF-117 ، ملقب به «شاهين شب» است. شاهين شب نخستين هواپيماي رادارگريز (Stealth) است و اين خصوصيت مهم آن را از ديگر جنگنده هامانندF-15 متمايز مي سازد. تصميم ساخت اين هواپيما در سال ۱۹۶۸ ميلادي با دادن مجوز شركت هواپيماسازي لاكهيد مارتين گرفته شد.
اين شركت نيز به سرعت تنها پس از ۳۱ ماه، نخستين پرواز آزمايشي شاهين شب را در ۱۸ ژوئن سال ۱۹۸۱ ميلادي در منطقه آزمايشي نوادا به نمايش گذاشت. از ميان ۵۹ فروند هواپيمايF-117، نخستين شان در سال ۱۹۸۲ ميلادي به نيروي هوايي آمريكا تحويل داده شد و در تابستان سال ۱۹۹۰ ميلادي نيز آخرين فروند اين هواپيما ساخته شد. به واسطه تكنولوژي رادارگريزي (Stealth) اين هواپيما و با استفاده از بمب هاي هدايت شونده ليزري، شاهين شب توانايي حمله به نقاط بحراني و غيرقابل نفوذ دشمن را دارد.
نوآوري در طراحي كه يكي از شاخص هاي منحصربه فرد F-117 است توانايي جنگي بسيار بالايي را به اين پرنده آهني داده است. شاهين شب، تك سرنشين و مجهز به دو موتور توربوفن مدلF404 ساخت شركت جنرال الكتريك است كه تجهيزات گوناگوني را مي تواند به كار گيرد و مجهزبه يك سيستم ناوبري و نيز سيستم شكاري ـ رهگير وايونيك (الكترونيك هواپيما)پيشرفته اي است كه كار خلبان را سهل و قدرت عملياتي آن را افزايش مي دهد. آمريكا از اين جنگنده نامريي استفاده هاي بسيار زيادي مي برد. هر كجا كه احساس كند تجهيزات راداري دشمن قوي و پرقدرت است از شاهين شب براي انجام هرگونه عمليات نفوذي استفاده مي كند و با اطمينان در انتظار شنيدن خبرهاي خوش از عمليات شاهين هايش مي نشيند.
 
 
شاهين شب تنها هواپيمايي بود كه توانست در عمليات توفان صحرا عليه عراق مجوز حمله به مركز شهر بغداد را بگيرد.
 
در اين عمليات، آمريكا از ۳۶ فروندF-117 استفاده كرد اما همين چند فروند هواپيما ركوردهاي بسيار جالبي را بر جاي گذاشتند. به طور مثال از ۲۰۰۰ تن بمب و موشك براي انهدام نيروگاه هاي برق، پايگاه هاي نظامي، مركز رادارهاي دفاعي و. . . استفاده كردند، كه اكثر آنها بمبهاي هدايت شونده ليزري بود. شاهين هاي آمريكايي در اين عمليات حدود ۶۹۰۰ ساعت پرواز داشتند و با توجه به رادارگريز بودنشان به راحتي از تمامي حريم هاي هوايي عراق و كويت استفاده كردند بدون اينكه هيچ مزاحمتي از سوي رادارهاي دشمن را متوجه خود ببينند و خطري حس كنندپس از اين عمليات موفق بود كه به درخواست ناتو ۲۴ فروند از اين هواپيما در سال ۱۹۹۹ ميلادي به خدمت دو پايگاه هوايي اروپايي (پايگاه هوايي آويانو در ايتاليا و اشپانگاهلم در آلمان) درآمد. نخستين حمله شاهين شب در ۲۴ مارس ۱۹۹۹ ميلادي برعليه يوگسلاوي ثبت شده است.
اين پرنده شب در يكي از شاهكارهاي خود كه پرواز بدون توقفي از هولومان ،يك پايگاه هوايي در آمريكا، به سمت كويت داشت ۱۸/۵ساعت به طول انجاميد و ركوردي براي هواپيماهاي تك سرنشين بر جاي گذاشت كه تا به امروز شكسته نشده است. F-117 اين ركورد را مديون مهندساني است كه قابليت سوختگيري در هوا را براي اين مخلوق شگفت انگيز منظور كردند. علاوه بر اين شاهين شب داراي دو محفظه تسليحاتي است كه انواع گوناگوني از موشك ها و بمب هاي هدايت شونده را مي تواند حمل كند و خلبان تنها با فشار يك كليد مي تواند سرنوشت يك منطقه يا يك پايگاه نظامي يا يك نيروگاه را تغيير دهد.
این هواپیما در عمليات توفان صحرا در سال ۱۹۹۱ موفق شد با ۱۳۰۰ پرواز، ۱۶۰۰ نقطه و هدف مهم را مستقيماً مورد حمله قرار دهد .
جدول مشخصات:
نوع هواپيما: جنگنده تاكتيكي
شركت سازنده: شركت هواپيماسازي لاكهيد مارتين
قدرت موتور : ۱۰۶۰۰ پوند براي هر موتور
طول: ۴/۱۹ متر (۶۳ فوت)
ارتفاع: ۹/۳ متر (۱۲ فوت + ۵ اينچ)
فاصله دو سر بال: ۱۳/۲متر (۴۳ فوت + ۱۴ اينچ)
وزن: ۲۳۶۲۵ كيلوگرم (۵۲۵۰۰ پوند)
سقف پرواز: ۴۵۰۰۰ فوت
سرعت: ۶۰۰ مايل در ساعت (سطح دريا) حدود ۰/۹۲ ماخ
 
print nj
== جستارهای وابسته ==
* [[جنگنده چندمنظوره]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/هواگرد_جنگنده»