[[File:Several corundum crystals.jpg|thumb|left|150px|انواع کورندم که نامهای محلی نیز دارند]]
'''معدن یاقوت در افغانستان''': این ماده معدنی پس از الماس و زمرد سومین سنگ قیمتی در جهان میباشد. معدن این سنگ قیمتی در ناحیه جگدلک واقع ۱۰۰ کیلومتری سرک بینمیان [[کابل]] و [[جلال آباد]] قرار دارد. یاقوت معمولاً درمیان [[سنگ مرمر]] سفید (چقماق) بشکلبه شکل قرمز کم رنگ، قرمزقرمز، کبود، و کبودورنگهایرنگهای دیگر پیدا میشود. در بازار تجارتی [[افغانستان]] یاقوت سرخ را «اناری» و یاقوت کبود را بنام «لعل پیازی» یا «لعل بدخشان» میگویند.
از جمله معدنمعادن لعل در [[ولایت بدخشان]] ولسوالی اشکاشم محلمحلی بنامبه نام غران وجود دارنددارد. یاقوت از نوع سنگ متحوله{{مدرک|صفحه بحث}} بوده واندازهو اندازه سختی آن ۹ میباشد. یاقوت از اکساید المونیم [xAl2O3][MgAl2O4آلومینا|اکسید آلومینیوم]] در شرایط خاصویژه ساخته شدهاست. رنگ سرخ رنگ این منرالکانی را [[یاقوت]] و رنگهایرنگهای دیگر آن از قبیل سفید زرد نصواری وسایرو سایر رنگهارنگها را بنامبه نام «کورندم» مینامند. که در افغانستان و [[ایران]] از خود نامهای محلی دارند. یاقوت در معادن بشکل پخته وخامو خام یافت میشود. یاقوت پخته شفاف ونورو آزنور از آن میگذرد. یاقوت خام شکنند وشفافو شفاف نمیباشد کهو ارزش تجارتی ندارد به همین ترتیب رنگهای دیگر نیز خام وپختهو پخته دارد. [[وزن مخصوص]] این منرالکانی ۰۰/۴۴٫۰۰ [[ضریب شکست]] آن ۱/۷۶۵۱٫۷۶۵-۱/۷۷۰۱٫۷۷۰ است؛ از این هکذارو در مقابلبرابر [[اشعهپرتو ایکس]] موج کوتاه و بلند مقاومت نشان میدهد.
=== تاریخچه ===
در جهان معادن یاقوت در کشورهای تایلند و [[برمابرمه]] و [[سریلانکا]] وافغانستانو افغانستان وجود دارد. استخراج این معدن از زمانههای قدیم مروجرواج بودهاستداشته است. یکتعدادشماری ازتاریخدانان ایرانی و ازعربهاعرب در نوشتههای خود از یاقوت افغانستان ذکر نمودهاند چنانچه استخری[[اصطخری]] درسال۹۵۱درسال میلادی،۹۷۸۹۵۱ م،میلادی، الطالبی در سال ۹۶۱-۱۰۳۸۱۰۳۸، ابن هواکل در سال ۹۷۸ ممیلادی، المقصدی در قرن دهمدهم، البیرونی[[ابوریحان بیرونی|بیرونی]] ۹۷۳-۱۰۵۰۱۰۵۰، و [[ابن بتوتهبطوطه]] درسال ۱۳۲۵-۱۳۵۴ میلادی از یاقوت افغانستان نام بردهاند. گفته میشود تاج ملکه [[انگلیس]] از این یاقوت ساخته شدهاست. [[امیر تیمور]] نیزازیننیز از این یاقوت برای دربار خود استفاده نمودهاست. این معادن درقرن ۱۶۰۰ در دسترس مغلیانمفولان [[هند]] بود. در ۱۶۳۷شاجهان۱۶۳۷ [[شاه جهان]] پادشاه هندغرضهند برای اعمارساخت [[تاج محل]] از [[سنگ مرمر]] این معدن معادن استفاده نمود.
معادن جگدلک و غران بدخشان توسط وسایلوسایلی چون دینامت و چکش و کلنگ اسخراج میگردد. در سال ۱۳۹۲ یاقوتیاقوتی به بوزنوزن ۲۰۰ [[قیراط]] بدست آمد. سنگهای این معدن بشکل رسمی و [[قاچاق]] فروخته میشود. در [[کابل]] چندین مارکیت ازین سنگها وجود داردکه خرید وفروش آزاد میباشدمیشوند.