شرکت اسلامیه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۴:
== انگیزه و پیش زمینه تاسیس ==
[[پرونده:جمال‌الدین اصفهانی.jpg|thumb|[[جمال‌الدین واعظ اصفهانی]] کتابی با عنوان «لباس التقوی» دردفاع از تولیدات داخلی منتشر کرد.]]
یکی از نتایج مهم [[قیام تنباکو|جنبش تنباکو]] که به مشروطیت متصل گردید، ایجاد شور و اشتیاق در بین مردم برای تاسیس کارخانجات و تولید داخلی و تقویت این فکر بود که جهت رفع وابستگی به بیگانگان، لازم است وسایل مورد نیاز جامعه ایران، در داخل کشور تولید شود.
 
{{اصلی|اصناف و قیام تنباکو}}
 
در قرن نوزدهم بخش عمده‌ای از بازار ایران در اختیار کمپانی‌های خارجی اعم از انگلیس و روسیه در آمده و این مسئله خصوصا در بخش پوشاک بیشتر نمود داشت. انواع قرار دادها وامتیازات اعطا شده به کشورهای غربی مخصوصا امتیاز برخی گمرکات وضعیت را بدتر کرده بود.
{{اصلی|امتیازات و قراردادها در دوره قاجار}}
 
[[جرج کرزن]] سیاستمدار انگلیسی در دهه آخر قرن نوزدهم می‏گوید:«گذشته از اشیاء تجملی غربی‏ که طبقات بالا به آن معتاد شده‏اند، پوشاک همه طبقات جامعه، از مردان گرفته تا زنان، جملگی از غرب وارد می‏شود.[[ابریشم]]،[[ساتن]] و [[ماهوت]] برای طبقات‏ اعیان و قماش نخی و پنبه‏ایپنبه‏ ای برای همه طبقات. لباس یک روستائی ساده از [[منچستر]] یا [[مسکو]] می‏آید و [[نیلی]] را که همسر او بکار می‏برد از [[بمبئی]] وارد می‏شود. در واقع از بالاترین تا پایین ترین مراتب اجتماعی بطور قطع وابسته و متکی به کالاهای غربی شده ‏اند»<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=نظری |نام=محسن |عنوان=سهم بازار و برنامه در شکل گیری و رشد صنایع ایران (قسمت دوم): بررسی علل و موانع تاریخی رشد صنعتی در ایران |نشانی= http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/167046 |بازبینی= |اثر= |تاریخ= |ناشر=اطلاعات سیاسی - اقتصادی» خرداد و تیر ۱۳۶۹ - شماره ۳۶ |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>
 
در ۱۸۶۰« میلادی [[رابرت گرنت واتسن»]] درباره‏ء اقتصاد شهر [[اصفهان]] بعنوان نمونه‌ای از وضعیت ایران می‏گوید:«شهر نامی اصفهان دیگر آن پایتخت باشکوه دوره‏ء [[صفویه]] نیست. سیر انحطاطی آن از محوطه‏های‏ بزرگ خالی که در دوران رونق خود سراسر کوچه و بازار و بنا بود اینک آشکار است. بخش عمدهبازارهاعمده بازارها و محلات ویران و خالی از سکنه‌است و این‏ می‏رساند که در روزگار پیشین چه شکوهی داشته‌است». [[اوژن فلاندن]] باستان شناس فرانسوی که از اصفهان بازدید داشته است نیز در ۱۸۴۰ می‏نویسد:«از کارخانجات نساجی و اسلحه‏سازیاسلحه‏ سازی و زربفت و [[مخمل‏]] ایران که روزگاری محصولات آن به تمام مشرق زمین صادر می‏شد، خبری‏ نیست و همه نابود شده‏ اند. محصولات ایران از بین رفته و بویژه همجواری با انگلستان نتیجه شومی بخشیده‌است. زیرا مقدار زیادی محصول را به بهایی‏ بسیار نازلتر از آنچه د رخود ایران ساخته می‏شود در بازارهای ایران بفروش‏ می‏رسانند»
 
از بین رفتن کارخانجات [[ابریشم]] بافی در قرن نوزدهم که به مرور و همزمان با واردات گسترده پارچه‌های انگلیسی به ایران آغاز گردید آثار اجتماعی دیگر نیز بدنبال داشت، از کاشت درخت [[توت]] (برای پرورش [[کرم ابریشم]]) بدلیل نبود بازار برای پارچه‌های تولید داخل از بین رفت و بجای آن کشت [[خشخاش]] رواج یافت. بطوریکه از [[یزد]] (که زمانی از مراکز تولید پارچه در ایران بود) سالانه ۲۰۰۰ صندوق [[تریاک]] صادر می‌گردید. در ۱۸۹۰ کرزن‏ اظهار داشته بود که یزد هنوز دارای ۱۸۰۰ کارخانه ابریشم‏بافیابریشم‏ بافی با ۹۰۰۰ کارگر است اما در ۱۸۹۳ [[پرسی سایکس|سر پرسی سایکس]] اظهار داشت که دستگاههای‏ بافندگی یزد به ۷۰۰ دستگاه تنزل یافته‌است.
 
در چنین وضعیتی اندیشه تولید داخلی ابتدا در محافل مذهبی و تجار در اصفهان ایجاد شد. [[احمد مجدالاسلام کرمانی]] به یاری [[سید جمال واعظ]] و [[ملک‌المتکلمین]] و [[میرزا علی جناب]]، انجمنی به نام «[[انجمن شرقی]]» تشکیل دادند که هدفش رفع احتیاج از کالاهای خارجی بود. همچنین قرار شد در ماه [[رمضان]] روحانیون و مراجع در مساجد مردم را به خرید کالاهای داخلی و تحریم کالاهای خارجی ترغیب کنند و گروه دیگر نیز مقدمات راه اندازی کارخانه را فراهم آورند بزودی هر دو کار صورت گرفته و کارخانه تولید منسوجات با نام کارخانه اسلامیه در شرف تاسیس قرار گرفت.
سطر ۶۵ ⟵ ۶۷:
شرکت اسلامیه در ابتدا یک کرور تومان [[سهام]] که به ۵۰هزار سهم ۱۰تومانی تقسیم شده بود، آماده کرد و به زودی ۱۵۰هزار تومان سرمایه اولیه در شرکت گرد آمد.
 
اتباع خارجی از خرید سهام این شرکت کمنعمنع شده بودند. <ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=سردمدار آزادی خواهی در اصفهان |نشانی=http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=179529 |بازبینی= |اثر= |تاریخ= |ناشر=تبیان |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>
 
در واقع، پس از [[قیام تنباکو]] و بروز فواید آن، حاج‌آقانورالله و آقانجفی،<ref>موسی نجفی، حکم نافذ آقانجفی،۱۳۹۰ صفحه۱۸۳-۱۷۸</ref> اینگونه برنامه‌ریزی می‌کنند که علاوه بر عدم حضور کالاها و منسوجات خارجی در زندگی مردم، می‌توان امکانات و توانایی‌های داخلی را در جهت تولید، متحد کرد و مردم را برای حمایت از آن تشویق نمود. بدین ترتیب می‌توان تحریم کالاهای بیگانه را عملی کرد.