معماری صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

از عمارات دوران [[صفوی]] در مقایسه با بناهای دوران‌های دیگر ایران، تعداد بیشتری باقی مانده‌است. با این وجود معماری دوران صفوی نسبت به معماری [[سلجوقی]]، [[ایلخانی]] و [[تیموری]] ناشناخته مانده‌است. چند عامل به تعیین این تناقض کمک می‌کند. یک عامل، عامل پیش پا افتاده تعصب و پیشداوری است. عمارات زیبای دوران صفوی پیوسته تحسین بی چون و چرا در پی داشته، از این رو به سادگی در زمره طبقه‌بندی ناخوشایند جذابیت‌های توریستی قرار گرفته و به همین دلیل تعدادی از آن‌ها به صورت جدی ارزیابی مفصل و محققانه نشده‌است. از طرف دیگر، می‌توان مستندات ناقض و ناکامی معماری صفوی را نیز ذکر کرد: یعنی کمبود نسبی مقاله‌ها، طراحی‌ها و رسالات علمی در این زمینه به جستارهای عموماً شتابزده انجامیده‌است. عامل مهم دیگر، بی حفاظی و در دسترس همگان بودن معدودی از بناهای مهم [[اصفهان]] است که این امکان دسترسی به‌آن‌ها باعث شده که در مقایسه با آثار غیر غابل دسترس [[اردبیل]]، [[ماهان]]، [[کرمان]] و [[مشهد]] بطور غیر منصفانه نا شناخته باقی بمانند. معنای ايناین غفلت متناقض از آثار خلاقه و غنی ايناین دوره، در اين‌استاین‌است که اصطلاح صفوی به‌منظور کاربرد آن در زمينه‌یزمینهٔ معماری چندان وافی به‌مقصود نيستنیست. هنوز نمی‌توان نوع خاصی از پلان کف، سازمان‌بندی فضايی،فضایی، ترکيب‌ترکیب بندی نمای پيشين،پیشین، [[مقرنس]]، نيمرخ‌هاینیمرخ‌های قوسی و يایا طاق‌بندی را بدان اطلاق کرد. <ref>معماری ایران در دوره صفویان، پژوهش از دانشگاه کمبریج. ترجمه دکتر آژند. انتشارات جامی. ص۴۰۳</ref>

زمینه سیاسی این روزگار در نظر اول حاکی از اوضاع مطلوب برای برنامه‌ریزی‌های عظیم معماری است. هر کدام از شاهان صفوی سلطنت‌های بیست و پنج ساله و یا بیشتر داشتند. این سلطنت‌های طولانی شرایط مطلوبی را برای عملیات مطمئن معماری پدید می‌آورد. اما این عملیات و اقدام‌ها بطور پراکنده صورت گرفت چون تعدادی از این شاهان یعنی [[شاه اسماعیل اول]] و [[شاه تهماسب اول]] نتوانستند محرکه لازم را از بالا تزریق کنند. به همین دلیل در فاصله بین سالهای ۹۰-۱۵۰۰م کارهای معماری عظیمی در ایران صورت نپذیرد، یعنی قرنی که از زمان ورود [[آل بویه]] به صحنه سیاسی در ایران بی‌سابقه بود.

این اوضاع با جلوس [[شاه عباس]] با پویائی تمام تغییر یافت، و دلیل آن هم بی تردید در اشتیاق خود شاه و درباریان او به بناسازی و عمارت‌‌پردازیعمارت‌پردازی بود. بعید نیست که رقبای قبیله‌ای و گروهی دربار صفوی بهانه رقابت خویشتن را در برنامه ریزی‌های معماری یافته باشند. چنین می‌نماید که زنان در امر بناسازی چندان دست نداشته‌اند و زنانی که از برنامه‌های معماری حمایت کرده‌اند فقط به امر مدرسه‌سازی پرداخته‌اند. در خارج از محدوده دربار، احتمالاً طبقه تجار هم با حمایت مالی خود تعداد زیادی بازار و حمام هاییحمام‌هایی را (در [[قزوین]]، [[کرمان]]، [[کاشان]]، [[قم]]، [[آمل]] به غیر از خود اصفهان) بر پا کرده‌اند.<ref>استیونس، ص ۴۳۰</ref>

== کمیت و توزیع بناها ==