علیقلی جبادار: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Gordafarid1 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Gordafarid1 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۸:
== تبار ==
برخلاف آنچه که عده‌ای معتقدند که «جبه دار [[مسیحی]] و از مردم آرنا اوت ([[آلبانی]]) بوده که در زمان شاه عباس دوم صفوی (۱۰۵۲ - ۱۰۷۷ ق) به ایران آمده، تغییر مذهب داده و در بدایت حال به جبه خانه (اسلحه‌خانه) دولتی راه یافته‌است»<ref name="aftabir"/>، دکتر [[یعقوب آژند]] بر این باور است که وی فرنگی (اروپایی) نبوده، بلکه از اهالی [[ارمنستان]] و یا [[گرجستان]] بوده‌است. (در دورهٔ صفوی مسیحیان آن دیار را فرنگی می‌نامیدند). وی نواده [[قرچقای خان]] گرجی (یا ارمنی)، سپهسالار کل قشون ایران و حاکم مشهد در دوره [[شاه عباس]] اول است.<ref name="journals">دکتر یعقوب آژند، علی قلی بیگ جبه دار، کتابدار، [http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=3155
[[قرچغای]] یا قرچقای خان دوم، فرزند منوچهر خان و نوهٔ قرچقای خان اول، سپهسالار سپاه [[شاه عباس اول]]، خود از پشتیبانان هنر [[کتاب آرایی]] محسوب می‌شد؛ چنانکه [[شاهنامه قرچغای خان]] (شاهنامهٔ وینزور) به دستور وی و احتمالا توسط [[محمد قاسم]] و [[محمد یوسف]] کتاب آرایی شده‌است. این [[شاهنامه]] که از خاندان قرچقای به دست حاکمان [[هرات]] افتاده بود، به خاطر سپاسگزاری از حمایت قشون [[بریتانیا|انگلیس]] از حکام یاد شده به هنگام محاصرهٔ هرات توسط قشون [[قاجار]]، به رسم تحفه به دربار بریتانیا فرستاده شده، و هم اینک در گنجینهٔ [[قصر سلطنتی وینزور]] بریتانیا نگهداری می‌شود.<ref name="ensani">مهدی حسینی، [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329164634-5107-49.pdf شاهنامه قرچقای خان (شاهنامه وینزور)]، [http://ensani.ir/fa/content/230914/default.aspx
پسر جبه دار، با نام [[محمد علی بیگ]] نیز نقاش بود، و در زمان سلطنت [[نادر شاه]] به سمت نقاش باشی دربار یا رییس کارگاه نقاشی دربار نادر منصوب شد.<ref name="ruwiki">[http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8-%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8_%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80 جبه دار در ویکی روسی.]</ref>
خط ۴۶:
جبه‌دار در مکتب تحول یافتهٔ [[نقاشی صفوی]] (که در دورهٔ قاجار به «ایرانی سازی» شهرت یافته) جزو پیشگامان و استادان بنام محسوب است و با [[محمد زمان]] اول معاصر و در سبک نقاشی هماهنگ و هم سلیقهٔ او بوده‌است. از همزمانان او می‌توان [[محمد قاسم]] و [[استاد محمد]] و [[محمد ابراهیم]] و [[محمد مسیح]] را نیز نام برد.
این نقاش در نازک قلمی و رنگ آمیزی و ملاحت کار، در شمار استادانی‌ست که کارهایش دارای شهرت فراوان بود.<ref name="adibboroumand">ادیب برومند، [http://www.adibboroumand.com/1390/02/26/%D8%AF%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4-%D9%87%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85/
به سبب مقام و منزلت آباء و اجدادش در دربار صفوی، در سال ۱۰۴۹ یا ۱۰۵۰ه. به سمت کتابدار خاصه [[شاه صفی]] و [[شاه عباس ثانی]] برگزیده می‌شود. او منصب جبه داری و نقاشباشی دربار را نیز کسب می‌کند. در زمان شاه عباس ثانی اسلوب فرنگی سازی را از نقاشان هلندی مشغول در دربار همچون [[فیلیپس انجل]]، لوکار، رمیان، یان دوهارت و غیره فرا می‌گیرد و گاهی نیز به تقلید از نقاشان طبیعت گرای هندی نظیر [[گواردهان]] می‌پردازد و یا از تصاویر چاپی اروپایی بهره می‌گیرد و آثاری می‌آفریند که امروزه به سبک فرنگی سازی شهرت دارد. در کنار او نقاشان دیگری چون [[شیخی عباسی]]، [[بهرام سفره کش]] و غیره هم کار می‌کرده‌اند.<ref name="journals">[http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=3155 دکتر یعقوب آژند، علی قلی بیگ جبه دار، کتابدار، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۱۶ سال هشتادو دو.]</ref>
سطر ۵۵ ⟵ ۵۶:
* تصویر زن جوانی که نیم تاج جواهرنشانی به‌سر گذاشته و در روی چهار پایه‌ای نشسته‌است و چنین رقم دارد: "رقم علیقلی جبادار به تاریخ شهر صفر... در دارالسلطنهٔ قزوین مرقوم شد. رقم کمترین غلامان علیقلی جبادار سنه ۱۰۸۵"؛
* تصویر مجنون که در حالت افسردگی و خستگی است و چنین رقم نوشته: "رقم علیقلی سنه ۱۱۲۹".<ref name="aftabir">[http://www.aftabir.com/lifestyle/view/68503/%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%82%D9%84%DB%8C-%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 آفتاب. ]</ref>
* تصویری از شاهزاده را روی تخت: شاهزاده‌ای جوان، روی ایوانی که شبیه به ایوان [[چهل ستون]] در اصفهان است نشسته و مشغول شراب خواری است. در طرفین ایوان از یک سو نوازندگان جوان مشغول رامشگری هستند، و از سوی دیگر صاحب منصبان جوانی با تفنگ و تیر و کمانشان مراقب حفظ وی می‌باشند. در سوی دیگر ایوان شاعران مترصدند که شعری در مدح امیر بسازند، و بخوانند، و یک فرنگی در این مجلس شرکت دارد این منظره ما را به یاد نوشته‌های «[[شاردن]]» و «[[تاورنیه]]» می‌اندازد و رابطه نزدیکی میان دربار شاه سلیمان و جهانگیر و پادشاهان قاجاریه به وجود می‌آورد.<ref>عیسی بهنام، [http://www.ichodoc.ir/p-a/CHANGED/21/HTML/21_50001.htm
* در "احوال و آثار نقاشان" به بیست اثر دیگر وی اشاره شده‌است.<ref name="aftabir"/>
* هم اینک سه اثر وی در [[موزه متروپولیتن]]<ref name="metmuseum">[http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections?ft=*&who=%27Ali+Quli+Jabbadar آثار جبه‌دار در موزهٔ متروپولیتن. ]</ref> و چهار اثر در [[موزه هرمیتاژ]] نگهداری می‌شود.
سطر ۶۷ ⟵ ۶۹:
== منابع ==
{{پانویس}}
[[رده:نقاشان اهل ایران]]
| |||