|
|
'''جفت باز''' در زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، به دو نوکلئوتید با ترکیبات مکمل مخالف روی رشتههای
[[آنانایآرانای]] (RNA) و [[دیانای]] (DNA)، که با پیوند هیدروژنی به هم متصل شدهاند، اطلاق میشود. در مدل جفت باز واتسون و کریک برای DNA، آدنین(A) با تیمین(T) و گوانین (G) با سیتوزین(C) جفت باز تشکیل میدهند. در مولکول آرانای، تیامین توسط یوراسیل (U) جایگزین شدهاست. بوجود آمدن مدلهای تناوبی پیوند هیدروژنی، مانند مدلهای جفت باز وابل<ref>Wobble base pair</ref> و جفت باز هوگستین<ref>Hoogsteen base pair</ref>، بخصوص در مولکول آرانای، باعث پیچیدگی و کارآمدن هرچه بیشتر ساختار سوم شدهاست. لازم به ذکر است که جفت شدن مکانیسمی است که طی آن کدونهای روی مولکولهای mRNA در طی فرایند ترجمه در پروتئین سازی، توسط آنتی کدونهای روی tRNA شناسایی میشوند. برخی از آنزیمهای اتصال دهندهٔ دیانای یا آرانای میتوانند الگوهای جفت باز ساز خاصی را تشکیل دهند که نشانگر مناطق خاص نظارتی از ژن است.
اندازهٔ یک ژن یا تمام ژنوم یک موجود زنده، اغلب با جفتهای باز اندازهگیری میشود. زیرا دیانای معمولا دورشته ایست. بنابراین، تعداد کل جفتهای باز برابر تعداد نوکلئوتیدهای یک رشته میباشد. (به استثناء ساختارهای تکرشتهایهای کدنشدهٔ [[تلومر|تلومرها]]). طول ژنوم هاپلوئید انسانها (با ۲۳ کروموزوم) حدوداً ۳ میلیارد جفت باز شامل ۲۵٬۰۰۰- ۲۰٬۰۰۰ ژن خاص تخمین شدهاست. کیلوبیس (kb)، واحد اندازه گیری در زیست شناسی مولکولی میباشد که برابر ۱۰۰۰ جفت باز دیانای یا آرانای است.
|