شرف‌الدوله کلانتر: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ChuispastonBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز r2.7.1) (ربات افزودن: az:Mirzə İbrahim xan Kələntəri
جز ربات: مرتب‌سازی رده‌ها؛ زیباسازی
خط ۷۴:
}}
 
'''میرزا ابراهیم خان باغمیشه‌یی''' ملقب به '''شرف‌الدوله''' و مشهور به '''کلانتر'''، یکی از رجال سرشناس و معروف [[آذربایجان|آذربایگان]] و همچنین نماینده‌ی مردم [[تبریز]] در [[مجلس شورای ملی]] در دوره‌ی اول بوده است.<br />
وی به اقتضای معتقدات آباء و اجدادی خودش مردی صوفی‌منش، خلیق، پای‌بند به اصول و صریح‌الهجه و مبادی‌ آداب بود، همچنین او مردی دانش‌دوست و علم‌پرور و نسبت به طبقه‌ی فضلا و دانشمندان عصر خویش علاقه و ارج خاص قایل بود.او از کج‌فهمی و اعمال نادرست برخی از هم‌وطنان خود که شئون مملکتی را مخدوش و باعث سرشکستگی و بدنامی ایران و ایرانی در انظار دیگران می‌شدند، سخت در رنج بود.
 
==تولد و خانواده==
حاج میرزا ابراهیم خان باغمیشه ای فرزند '''حاجی میرزا مهدی باغمیشه''' معروف به '''حاجی كلانترکلانتر''' بود. او در حدود سال ۱۲۷۲ ه.ق. در تبریز چشم به جهان گشود.<br />
پس از گذرانیدن دوران کودکی، تحصیلات خود را در خانه، مکتب و مدرسه‌های آن‌روزی تبریز به پایان آورد. چند سالی نیز در دارالفنون مظفری تبریز که تازه تأسیس بود، به تحصیل امور مستوفیگری و دیوانی پرداخت.<br />
در حدود سی‌سالگی در ۱۴ شعبان ۱۳۰۳ ه.ق. معادل ۱۲۶۴ ه.خ. با صاحب سلطان خانم دختر حاجی میزا علی اعیان که بانویی درس‌خوانده و از زنان متشخص تبریز بود ازدواج کرد.
 
خط ۸۵:
===== سال‌های ۱۲۹۷ه.ق. الی ۱۳۱۰ه.ق. =====
 
:در حدود سال ۱۲۹۷ و در سن بیست‌و‌پنج سالگی به خدمت دیوانی و دربار [[مظفرالدین میرزا|مظفرالدین میرزای]]ی [[ولیعهد]] وارد شد و با عنوان '''مستوفی سر‌كاریسر‌کاری''' مشغول کار شد.ایشان به سبب این‌که خط و ربط خوبی داشتند، به مناسبت ورود خود به دستگاه ولیعهد در تبریز، نسخه‌یی از '''تحفة‌الملوک''' را به خط خوش نوشته و تقدیم مظفرالدین میرزای ولیعهد کرد و چون کتابخانه‌ی ولیعهد پس از رسیدن به سلطنت به تهران حمل شد، این نسخه نیز وارد کتابخانه‌ی سلطنتی شده و در آن‌جا محفوظ است.<br />
:میرزا ابراهیم خان پس از مدتی نیز علاوه بر مستوفی سركاری،سرکاری،''' [[كدخداکدخدا|کدخدایی]]یی باغمیشه''' را عهده دار شد و در سال ۱۳۰۶ هـ.ق. به جای پدر خود '''[[كلانترکلانتر]] تبریز''' گشت.
 
===== سال‌های ۱۳۱۱ه.ق. الی ۱۳۲۰ه.ق. =====
:حاجی ابراهیم‌خان کلانتر پدر میرزا ابراهیم‌خان در تاریخ سوم جمادی‌الاولی ۱۳۱۱ه.ق. چشم از جهان فرو بست. در سال ۱۳۱۲ ه.ق. علاوه بر کلانتری، مسؤل اداره‌ی ارزاق شهر تبریز نیز شدند و بارها با مشكلمشکل قحطی و گرانی نان مواجه شدند. پس از مرگ [[ناصرالدین شاه]] و حركتحرکت دربار مظفرالدین شاه به تهران، گرانی و قحطی نان افزایش یافت. محمدعلی میرزا اعتضادالسلطنه كهکه خود دارای مزارع گندم فراوان در آذربایجان بود، با انبار كردنکردن گندم بر قیمت آن می افزود. در سال ۱۳۱۶ ه.ق.، در تبریز شورشی علیه گرانی و كمبودکمبود نان صورت گرفت و مردم بر حاكمحاکم آذربایجان امیر نظام گروسی شوریدند. محمد علی میرزا، میرزا ابراهیم خان كلانترکلانتر و برادرش میرزا صالح خان سالار اكرماکرم (آصف الدوله بعدی) را در نزد مظفرالدین شاه مسبب این واقعه معرفی نمود. این دو برادر، برای تبرئه خود از این اتهام و شكایتشکایت از حكومتحکومت محمدعلی میرزا به تهران رفتند و مدتی در تهران بودند. البته این توهین اسباب محبوبیت و احترام میرزا ابراهیم خان شد و مردم او را قربانی جکومت مستبد می‌دانستند.
: در محرم ۱۳۱۷ هـ.ق. حسین قلی خان نظام السلطنه مافی به حكومتحکومت تبریز منصوب شد و وساطت این دو برادر را برای بازگشت به تبریز نزد محمدعلی میرزا نمود و پس از كسبکسب اجازه، میرزا ابراهیم خان كلانترکلانتر به تبریز بازگشت. <br />
:در همین سال با درخواست نظام السلطنه از مظفرالدین شاه و قبول ایشان، میرزا ابراهیم خان كلانترکلانتر ملقب به''' شرف الدوله''' شد و همچنین '''ریاست تجار''' را به او واگذار شد. مشكلمشکل گرانی و كسودکسود نان باقی بود و نظام السلطنه نظارت بر امر پخت و توزیع نان را بر عهده گرفت.<br />
:در سال۱۳۱۸ ه.ق. میرزا ابراهیم خان به نظام السلطنه مراجعه نمود و از او خواست تا نظارت بر مساله نان بر عهده او گذاشته شود. ظاهراً كارکار به اوسپرده شد ولی پس از مدتی كوتاهکوتاه بنا به دستور محمدعلی میرزا(ولیعهد) نفی بلد و به كربلاکربلا تبعید شد و به جای ایشان ثقة‌الدوله به ریاست تجارت رسید.<br />
: تبعید میرزا ابراهیم خان یكیک سال بیشتر طول نكشیدنکشید و ایشان در سال ۱۳۱۹ به تبریز بازگشت . در این حین مقدمات اعزام فرزندان خود به [[قفقاز]] جهت ادامه‌ی تحصیل را فراهم نمود.<br />
:در دوره [[بیگلربیگی]] علی تقی خان مفاخرالدوله در سال ۱۳۲۰ ه.ق.، ایشان مجددا به سمت كلانتریکلانتری تبریز در آمدند.
 
===== سال‌های ۱۳۲۱ه.ق. الی ۱۳۳۰ه.ق. =====
:در سال ۱۳۲۱ ه.ق. سفری به روسیه جهت دیدار فرزندان و سیاحت و گردش داشت و به شهرهای قفقاز و [[تفلیس]] و [[مسکو]] رفت.<br />
:[[محمدولی خان تنکابنی]] در سال ۱۳۲۲ ه.ق. به حكومتحکومت [[اردبیل]]، مشكین،مشکین، [[خلخال]] و [[طالش‌کندی|طالش]] منصوب شد. و به علت مناسبات دوستانه با شرف الدوله، او را با خود به اردبیل برد و به '''نیابت حكومتحکومت اردبیل''' منصوب كردکرد.شرف الدوله در اردبیل دست به کارهایی در زمینه‌ی نظم و ترتیب و آبادی شهر زد. محمد ولی خان تنكابنیتنکابنی در سال ۱۳۲۳ ه.ق. در پی بروز [[وبا|بیماری وبا]] در سراسر منطقه بدون اجازه‌ی ولیعهد به تهران بازگشت و شرف الدوله نیز به اجبار تبریز بازگشت.
:در بازگشت به تبریز و آغاز حركتحرکت مشروطه‌خواهی او فعالیت‌هایی پنهانی علیه محمد علی میرزا ولیعهد و حاج میرزا حسن مجتهد و حاجی میرزا عبدالكریمعبدالکریم امام جمعه را آغاز نمود. با''' صدور فرمان مشروطیت''' انتخاب نمایندگان آغاز شد. میرزا ابراهیم خان شرف الدوله با ۳۷ رای از سوی اعیان تبریز '''نماینده''' شد و در ۲۳ ذیقعده ۱۳۲۴ ه.ق. به همراه شش نماینده دیگر تبریز، از راه [[باكوباکو]] و تفلیس عازم تهران شدند.
:نمایندگان تبریزدر ۲۴ ذیحجه ۱۳۲۴ ه.ق. به تهران وارد شدند و مورد استقبال فراوان قرار گرفتند. از همان آغاز ورود نمایندگان آذربایجان درگیری بر سر مشروطه آغاز شد و نمایندگان آذربایجان خواهان پذیرش اصل مشروطیت از سوی محمدعلی‌شاه بودند و در این مورد فخر السلطنه را به عنوان واسطه برگزیدند ولی محمد علی‌شاه از پذیرش هفت تقاضای نمایندگان امتناع ورزید و همه پیشنهادها را نپذیرفت به غیر از ۱۲ اصل مهم كهکه به رسمیت شناختن مشروطه و استقرار انجمن های ایالتی و ولایتی بود. شرف الدوله در بسیاری از موارد با و كلایکلای تندروی آذربایجان مانند مستشار الدوله، حاجی میرزا ابراهیم آقا تبریزی و تقی زاده دارای اختلاف نظر بود.رابطه نزدیكنزدیک شرف الدوله با سعدالدوله عضو هیات مدیره '''[[جامع آدمیت|جامع‌آدمیت]]''' (جمعیت شبه فراماسونی)، منجر به عضویت او در این انجمن فراماسونری شد. <br />
:در مساله شورش پسر رحیم خان چلبیانلو و زنجیر برداشتن از رحیم خان در تهران، شرف الدوله به دیگر وكلایوکلای آذربایجان پیوست و در مقابل تصمیم مجلس مبنی بر آزاد كردنکردن رحیم خان، متفقاً مجلس را تحریكتحریک كردکرد. شرف الدوله كهکه در روز ترور [[علی‌اصغرخان اتابک|امین السلطان]] ترتیب ملاقاتی بین دو مخالف جدی او، سعدالدوله و تقی زاده داده بود با شنیدن خبر ترور او اظهار تاسف كردکرد. در رمضان ۱۳۲۵ ه.ق. او تلاش زیادی برای جلب نظر احتشام‌السلطنه و نمایندگان مجلس در مورد صدارت سعدالدوله نمود. نمایندگان آذربایجان و دیگر نمایندگان آذری مجلس، انجمنی به نام آذربایجان تشكیلتشکیل دادند كهکه میرزا ابراهیم خان نیز در آن چند جلسه شركتشرکت نمود. او در شوال ۱۳۲۵ ه.ق. به عضویت در''' كمیسیونکمیسیون جنگ''' و '''كمیسیونکمیسیون مالیه''' انتخاب شد.<br />
:میرزا ابراهیم خان شرف الدوله تا ۲۲ جمادی الاول ۱۳۲۶ ه.ق. در جلسات مجلس حضور یافت و پس از به '''توپ بسته شدن مجلس'''، از منزل خود متواری شد و در ۲۴ جمادی الاول ۱۳۲۶ ه.ق. به منزل میرزا جواد خان سعدالدوله پناه برد، البته منزل او در تبریز توسط قوای رحیم خان غارت و ویران شد.<br />
:پس از تصرف تهران توسط قوای مجاهدین، محمدولی خان سپهدار اعظم به شرف الدوله پیشنهاد حكومتحکومت [[قزوین]] را داد و در جمادی الاول ،۱۳۲۷ ه.ق. شرف‌الدوله به''' حكومتحکومت قزوین''' منصوب شد ولی بیش از چند ماهی در این سمت باقی نماند و به تهران بازگشت.<br />
:میرزا ابراهیم خان در ۱۳۲۸ ق. به تبریز بازگشت.<br />
:و در سال ۱۳۳۰ ه.ق. كهکه صمدخان شجاع الدوله به تبریز حمله برد و آن را تصرف نمود و در نهم محرم ۱۳۳۰ ه.ق. شرف الدوله توسط ماموران شجاع الدوله دستگیر و به [[باسمنج]] فرستاده شد. وی پس از مدتی كوتاهکوتاه آزاد شد.
 
===== سال‌های ۱۳۳۱ه.ق. الی ۱۳۴۶ه.ق. =====
:شرف الدوله پس از آزادی ایران را تركترک كردکرد و برای ملاقات فرزندان خود راهی روسیه شد؛ با آرام شدن اوضاع و خروج نیروهای روس، به تبریز بازگشت و همچنان با حمایت [[دکتر مصدق]] سمت كلانتریکلانتری تبریز را بر عهده داشت.<br />
:در سال‌های پایان عمر به علت پیری و فرسودگی، در کارهای شهر و ارزاق و کلانتری جندان دخالتی نداشت و در باغمیشه عزلت گزیده و به کارهای شخصی خود رسیدگی می‌نمود.<br />
:وی در در سال ۱۳۳۴ ه.ق. مدرسه ای با نام شرف یا شرفیه در محله باغمیشه تاسیس نمود که امروزه دبستان خیام نامیده می‌شود.
:همچنین دزر سال ۱۳۴۶ ه.ق. با شراکت پسرش مهندس کلانتری یک كارخانهکارخانه قالی بافی برای کمک به کودکان و جوانان بیکار در باغمیشه تاسیس كردکرد.
 
== وفات ==
پس از مرگ همسرش، شرف‌الدوله نیز روز چهارشنبه سوم فروردین‌ماه ۱۳۱۱ هجری شمسی(۱۳۵۱ ه.ق.) در خانه‌ی خود در باغمیشه در حدود هشتاد سالگی چشم از جهان فرو بست.
 
 
خط ۱۲۰:
* کتاب روزنامه‌ی خاطرات شرف‌الدوله به کوشش [[یحیی ذکاء]]
 
[[رده:نمایندگان مجلس شورای ملی|کلانتری باغمیشه، میرزا ابراهیم‌خان]]
[[رده:درگذشتگان ۱۳۱۱|کلانتری باغمیشه، میرزا ابراهیم‌خان]]
[[رده:سیاست‌مداران اهل ایران در دوره قاجار|کلانتری باغمیشه]]
[[رده:شهرداران تبریز]]
[[رده:نمایندگان مجلس شورای ملی|کلانتری باغمیشه، میرزا ابراهیم‌خان]]
 
[[az:Mirzə İbrahim xan Kələntəri]]