|
[[Fileپرونده:Ruby gem.JPG |thumb|left|150px|یاقوت اناری]]
[[Fileپرونده:Cut Ruby.jpg|thumb|left|150px|نوع یاقوت سرخ]]
[[Fileپرونده:Several corundum crystals.jpg|thumb|left|150px|انواع کورندم که نامهای محلی نیز دارند]]
'''معدن یاقوت در افغانستان''': این ماده معدنی پس از الماس و زمرد سومین سنگ قیمتی در جهان می‌باشد. معدن این سنگ قیمتی در ناحیه جگدلک واقع ۱۰۰ کیلومتری سرک میان [[کابل]] و [[جلال آباد]] قرار دارد. یاقوت معمولاً درمیان [[سنگ مرمر]] سفید (چقماق) به شکل قرمز کم رنگ، قرمز، کبود، و رنگهای دیگر پیدا می‌شود. در بازار تجارتی [[افغانستان]] یاقوت سرخ را «اناری» و یاقوت کبود را بنام «لعل پیازی» یا «لعل بدخشان» می‌گویند.
از جمله معادن لعل در [[ولایت بدخشان]] ولسوالی اشکاشم محلی به نام غران وجود دارد. یاقوت از نوع سنگ متحوله بوده و اندازه سختی آن ۹ می‌باشد. یاقوت از [[آلومینا|اکسید آلومینیوم]] در شرایط ویژه ساخته شده‌است. رنگ سرخ این کانی را [[یاقوت]] و رنگهای دیگر آن از قبیل سفید زرد نصواری و سایر رنگ‌ها را به نام «کورندم» می‌نامند که در افغانستان و [[ایران]] از خود نامهای محلی دارند. یاقوت در معادن بشکل پخته و خام یافت می‌شود. یاقوت پخته شفاف و نور از آن می‌گذرد. یاقوت خام شکنند و شفاف نمی‌باشد و ارزش تجارتی ندارد به همین ترتیب رنگهای دیگر نیز خام و پخته دارد. [[وزن مخصوص]] این کانی ۴٫۰۰ [[ضریب شکست]] آن ۱٫۷۶۵-۱٫۷۷۰ است؛ از این رو در برابر [[پرتو ایکس]] موج کوتاه و بلند مقاومت نشان می‌دهد.
=== تاریخچه ===
در جهان معادن یاقوت در کشورهای تایلند و [[برمه]] و [[سریلانکا]] و افغانستان وجود دارد. استخراج این معدن از زمانه‌های قدیم رواج داشته است. شماری ازتاریخ‌دانان ایرانی و عرب در نوشته‌های خود از یاقوت افغانستان ذکر نموده‌اند چنانچه [[اصطخری]] درسال ۹۵۱ میلادی، الطالبی در سال ۹۶۱-۱۰۳۸، ابن هواکل در سال ۹۷۸ میلادی، المقصدی در قرن دهم، [[ابوریحان بیرونی|بیرونی]] ۹۷۳-۱۰۵۰، و [[ابن بطوطه]] درسال ۱۳۲۵-۱۳۵۴ میلادی از یاقوت افغانستان نام برده‌اند. گفته می‌شود تاج ملکه [[انگلیس]] از این یاقوت ساخته شده‌است. [[امیر تیمور]] نیز از این یاقوت برای دربار خود استفاده نموده‌است. این معادن درقرن ۱۶۰۰ در دسترس مفولان [[هند]] بود. در ۱۶۳۷ [[شاه جهان]] پادشاه هند برای ساخت [[تاج محل]] از [[سنگ مرمر]] این معادن استفاده نمود.
معادن جگدلک و غران بدخشان توسط وسایلی چون دینامت و چکش و کلنگ اسخراج می‌گردد. در سال ۱۳۹۲ یاقوتی به وزن ۲۰۰ [[قیراط]] بدست آمد. سنگهای این معدن بشکل رسمی و [[قاچاق]] فروخته می‌شوند.
* تاریخچه اسخراج یاقوت وسایر انواع سنگ سرخ در افغانستان نوشته ریچارد دبلیو هوگس ۲۷ آوریل ۲۰۰۸
* [http://www.ruby-sapphire.com/afghanistan-ruby-spinel.htm اطلاعات سنگهای یاقوت در افغانستان]، پایگاه سنگهای یاقوت
* [http://www.bgs.ac.uk/afghanminerals/preciousstone.htm یاقوت جگدلک نوشته در وبگاه ریاست سروی و جیولوجی افغانستان]
* [http://www.bgs.ac.uk/afghanminerals/docs/gemstones_a4.pdf احجار قیمتی در افغانستان در وبگاه کانیهای افغانستان]
* مقالات یاقوت هیما تاید سپینل و کورندم ویکی‌پدیا انگلیسی
* مقاله لعل بدخشان در ویکی‌پدیا انگلیسی
* [http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2012/03/120329_l09_afghanistan_gem_in_lond_.shtml سنگهای قیمتی، سرمایه مدفون افغانستان]، [[بی‌بی‌سی پارسی]]
[[رده:منابع طبیعیکانی‌های افغانستان]]
[[رده:اقتصاد افغانستان]]
[[رده:سنگهای گران‌بهای افغانستان]]
[[رده: کانی‌هایمعادن افغانستان]]
▲[[رده: معادنمنابع طبیعی افغانستان]]
| 