آسیاب بادی‌های سیستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از شرح الدمشقی درباره‏ آسیاهای بادی در سیستان چنین‏ برمی‏ آید که بین آن و آسیاهای امروزی تفاوتی وجود داشته‏ است. تفاوت در این است که در آسیاهای باستانی، سنگ‏های‏ آسیا در بالای پره‏ هاپره‏‌ها جای داشته است،درحالی‏کهداشته‌است،درحالی‏که در آسیاهای‏ قرون متأخر آسیاخانه در زیر پره‏ هایپره‏‌های آسیا واقع است.

یکی از هم‏زمانان جغرافیدان او به نام استخری،در حدود 345۳۴۵ ه/951۹۵۱ م،با تأیید این موضوع می‏ گوید:«در آن‏جا بادهای‏ قوی می ‏وزد به ‏طوری‏که به آن سبب، چرخ‏ هاییچرخ‏‌هایی که با باد می‏ چرخند،ساخته شده استشده‌است».

مقدسی در کتاب «احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم» که‏ در سال 375۳۷۵ ه.ق/980۹۸۰ م.تألیف کرده استکرده‌است.در خصوص‏ شگفتی‏ هایشگفتی‏‌های منطقه می‏نویسد:«آسیاهای بادی سگستان، پوشنگ دژ زارنج و خود آن شن‏زارها همه از شگفتی‏های‏ بی‏شمارند.

قزوینی جغرافی‏دان مشهور(مرگ 682۶۸۲ هجری/1283۱۲۸۳ میلادی)در شرح خود درباره‏ سیستان می‏ نویسد:«در آن‏جا هرگز باد آرام نمی ‏گیرد و با توجه به آن،آسیاهایی ساخته شده‏ است که تمام خرد کردن ذرت با آن چرخ‏هاانجام می‏ گیرد.آن‏جا سرزمین گرمی است و چرخ‏ هاییچرخ‏‌هایی که با باد کار می‏کنند»

در کتاب تاریخ سیستان آمده استآمده‌است: «اما آن‏چه که در ذات‏ سیستان موجود است که در سایر شهرها نیست...دیگر آسیا چرخ کنند تا باد بچرخاند و آرد کند و دیگر شهرها مقدر باید و یا به دست آسیا کنند و هم از این چرخ‏ها ساخته‏ اند تا آب کشد از چاه به باغ‏ هاباغ‏‌ها و به زمین که از آن کشت کنند چه اگر آب تنگ‏ باشد همچنین بسیار منفعیت از باد گیرند»

درحال ‏حاضر در چندین روستا و منطقه از سیستان کماکان‏ آثار و بقایای بادی یافت می ‏شوند که عمرشان به‏ چندین قرن می‏رسد. محبی به نقل از پاره‏ ای از جهان‏گردان‏ می ‏نویسد در زابل(سیستان) آسیای بادی از کار افتاده وجود دارد،تمام این آسیاها در منطقه‏ ای بین ایران و افغانستان جمع شده‏ اند.در واقع علت‏ این که تمام این آسیاها در این منطقه ساخته شده‏ اند،وجود یک گذرگاه بادخیز است که از شمال به جنوب و به عرض‏ تقریبی صد کیلومتر از این نقطه می‏گذرد.در تابستان باد«صد و بیست روزه»از شمال،یعنی استپ‏ هایاستپ‏‌های قزل قوم(ترکمنستان) به جنوب(سیستان)می‏ وزد.

* مسعودی،«مروج الذهب و معادن الجواهر»،ترجمهی‏ ابو القاسم پاینده،شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،تهران‏ 1378،جلد۱۳۷۸،جلد اول صفحه‏ 204۲۰۴.

* فرشاد،مهدی،«تاریخ مهندسی در ایران»،صفحات 101۱۰۱ تا 105،بنیاد۱۰۵،بنیاد نیشابور،1362نیشابور،۱۳۶۲.

*جان برنال،«علم در تاریخ»،ترجمه‏ ح.اسدپور پیرانفر و کامران فانی،انتشارات امیر کبیر،1354،مجلدکبیر،۱۳۵۴،مجلد اول،صفحه‏ 241۲۴۱.

*مقدسی،«احسن التقاسیم فی معرفه الالقالیم»،ترجمه و تصحیح دکتر علی نقی منزوی،شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، صفحه‏ 19۱۹.

*ابن حوقل،«صورة الارض»،ترجمه دکتر جعفر شعار، انتشارات فرهنگ ایران،1354،صفحه‏یایران،۱۳۵۴،صفحه‏ی 153۱۵۳.