[[پرونده:Dun Carloway.jpg|thumbبندانگشتی|265px|[[بروخ]] [[دنکالووی]]، [[لویس (اسکاتلند)|لویس]]، [[اسکاتلند]]]]'''عصر آهن''' در دانش [[باستانشناسی]] دورهای است که در آن بشر به گستردگی از [[آهن]] در جایگاه مادهای برای ساخت ابزار و جنگافزار سود برد. به جز این جامعههای کهن تغییرهایی در زمینه کشاورزی، باورها و شیوههای هنری نسبت به گذشته یافت.
[[پرونده:Ironageroof.jpg|thumbبندانگشتی|بام کاهی از عصر آهن، [[همپشایر]]، [[انگلستان]]]]عصر آهن که در [[سامانه سهدورهای]] پس از [[عصر برنز]] جایمیگیرد، واپسین این دورهها در زمان [[پیش از تاریخ]] میباشد. زمان رخداد این دوره در جاهای گوناگون متفاوتاست. به گونه سنتی آغاز این زمان را [[سده ۱۲ (پیش از میلاد)]] در [[خاور نزدیک]] باستان، [[هندوستان باستان]] و [[یونان باستان]] میدانند. در دیگر بخشهای [[اروپا]] این دوره دیرتر آغاز گشت. در اروپای مرکزی این دوره از [[سده ۸ (پیش از میلاد)]] و در اروپای شمالی در [[سده ۶ (پیش از میلاد)]] آغاز گشت. گداختن آهن و آهنگری در [[۱۲۰۰ (پیش از میلاد)]] در آفریقای باختری آغاز گشت. عصر آهن در کرانههای [[مدیترانه]] با آغاز دوره تاریخی [[دوره هلنی|هلنی]] و [[امپراتوری روم]]، در [[هندوستان]] با [[بوداییگری]] و [[جینیسم]]، در [[چین]] با [[کنفوسیوسگرایی]] ودر شمال اروپا با [[سدههای میانی آغازین]] به پایان رسید.
سختی، دمای گدازش بالا و فراوانی سنگ آهن این فلز را در سنجش با برنز خواستنیتر مینمود. از آنجا که [[استعمار]] اروپایی آهن را با خود به [[استرالیا]] و [[قاره آمریکا|آمریکا]] برد، پس عصر آهن هرگز به این سرزمینها راه نیافت.
== عصر آهن در خاور نزدیک باستان ==
[[پرونده:World 1000 BCE.png|thumbبندانگشتی|390px|جهان در ۱۰۰۰ پیش از میلاد؛ بخش درون خط سرخرنگ نشاندهنده جایی است که فلزکاری انجام میگرفتهاست، برنزکاری درون خط صورتی نشان دادهشدهاست.]]عصر آهن در خاور نزدیک باستان در [[هزاره ۲ (پیش از میلاد)]] در [[آناتولی]] یا [[قفقاز]] با ریختهگری و فلزکاری آهن آغاز گشت. تا [[هزاره ۱ (پیش از میلاد)]] این عصر سراسر خاور نزدیک باستان را در نوردید و ابزار و جنگافزارهای برنزی جای خود را به همتایان آهنی خود دادند.
== شبهقاره هند ==
خط ۳۰:
در آفریقای باختری نخستین بار در [[فرهنگ نوک]] در پیش از ۱۰۰ پیش از میلاد مردم نخستین بار از گدازش آهن بهرهبردند. کار با آهن و مس از آنجا به جنوب آفریقا راهیافت. بهرهگیری از آهن برای کشاورزی [[بانتو]] و نیز شکار و گردآوری خوراکیهای آنان انقلابی بود. اینان با بهرهگیری از ابزار فلزی کشاورزی خود را در گستره بیشتری از [[ساوانا]] به پیش بردند.
== منبعنگارخانه ==
<gallery>
File:Celtic-roundhouse-1994.jpg|<!--Iron age roundhouse-->