سید حبیب‌الله برهانی

سید حبیب الله برهانی معروف به آیت الله برهانی از علمای مشهور و خوشنام مازندران بشمار می آید که علاوه بر طی مدارج عالی علوم حوزوی در فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و خدمات عام المنفعه فعال بود. ایستادگی وی در برابر تصرف اراضی زراعی مازندران توسط رضاشاه و همراهی مقطعی او با محمدرضا شاه پهلوی در مبارزه علیه حزب توده بخش عمده دیگری از اهمیت نقش وی در منطقه بحساب می آید.

سابقه خانوادگی

سید حبیب الله برهانی فرزند حاج سید کریم رستمکلایی، فرزند حاج سید رضا، فرزند حاج سید تقی، فرزند حاج سید محمدرضا می باشد که همگی مقیم رستمکلا بودند. سید ساره که مزار وی زیارتگاه اهالی منطقه است با سید محمدرضا جد اعلای آیت الله برهانی رابطه خویشاوندی داشته است. گفته می شود همه سادات مزبور از خویشان امامزاده عبدالله رستمکلا می باشند. مادر او ... بود که .. پدر آیت الله برهانی، حاج سید کریم، از تجار، ملاکین و ثروتمندان موفق منطقه بود که علاوه بر توفیقات اقتصادی، منشا خدمات شایانی بویژه برای مردم رستمکلا گردید. بخشی از خدمات وی در رستمکلا بشرح زیر می باشد:

• احداث جاده سنگفرش رستمکلا - تروجن که راه ارتباطی رستمکلا و سایر روستاهای منطقه (گرجی محله، کوهستان، آسیابسر) با شهر مرکزی منطقه، بهشهر، بود.

• احداث قنات آب در رستمکلا که دچار کم آبی بود. این قنات منبع اصلی آب شرب اهالی رستمکلا بشمار می رفت.

• تاسیس اولین کارخانه های شالیکوبی، آرد و پنبه در منطقه: این کارخانه ها در نزدیکی میدان اصلی رستمکلا که به همین دلیل ماشخاندم (ماشین خانه دم) نامیده می شود، احداث گردید.

• تاسیس اولین مدرسه رستمکلا (دبستان) و تامین لوازم آن

• انتقال خطوط تلفن به رستمکلا بعنوان اولین نقطه در منطقه که به مخابرات کشور وصل گردید.

• احداث مناره (گلدسته) مسجد رستمکلا که بعدها بواسطه گلدسته زیبای آن به همین نام، مسجد گلدسته، مشهور گردید.

• تامین هزینه و برپایی مراسم ازدواج هفت سید از سادات رستمکلا که هرساله انجام می شد.

• تامین هزینه ساخت بخش شرقی مدرسه دارالشفای قم که در کنار فیضیه از مدارس اصلی حوزه علمیه قم بشمار می رفت.

• تامین هزینه تحصیل هفت طلبه علوم دینی در حوزه علمیه قم

زندگی

آیت الله برهانی در سال 1274 هجری شمسی در رستمکلا متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی در رستمکلا به حوزه علمیه ساری نقل مکان نمود. متعاقبا در حوزه های مشهد، قم و نجف از محضر اساتید حوزه برخوردار گردید و در نهایت با تائید علمای عالیرتبه آن زمان آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء الدین عراقی، میرزای شیرازی و نعمت الله دامغانی به درجه اجتهاد نائل آمد. پس از پایان تحصیلات حوزوی به زادگاه خود رستمکلا بازگشت و بجز ایام تبعید به تهران در رستمکلا باقی ماند و در سال 1338 هجری شمسی در همین مکان از دنیا رفت. برپیکر ایشان آیت الله کوهستانی، یار دیرینه وی و از علما و عرفای مشهور مازندران، نماز گذارد.

خدمات و فعالیتهای اجتماعی

یک فراز عمده از فعالیتهای اجتماعی - سیاسی نامبرده ایستادگی در برابر تصرف غاصبانه اراضی زراعی مازندران بود که به درگیری سخت وی با رضاشاه و مقامات محلی انجامید. به همین دلیل آیت الله در سال 1312 دستگیر گردید و در زندان شاهی (قائم شهر) زندانی شد. اعتراض علما و مردم منطقه به دستگیری وی که در بهشهر به تحصن برای آزادی آیت الله انجامید، به حبس سه ماهه او پایان داد. تداوم اعتراضات شجاعانه آیت الله برهانی علیه تصاحب اراضی مازندران به تبعید وی و خانواده به تهران انجامید (سال 1314). اعتراضات آیت الله موجب شد اراضی رستمکلا از تصرف رضاشاهی مصون بماند. پس از روی کار آمدن محمدرضا پهلوی، آیت الله برهانی با پرداخت پنج هزار تومان همه اراضی رستمکلا را بطور کامل از شمول اراضی بنیاد پهلوی خارج نمود. به همین دلیل اراضی رستمکلا بطور استثنایی در مالکیت صاحبان آن باقی ماند. همچنین ایشان در تحصن بزرگان و مردم مازندران در مجلس شورای ملی که به تصویب قانون استرداد املاک سلطنتی انجامید نقش فعالی داشت. علاوه بر این خاطرات اهالی رستمکلا از سایر خدمات ایشان حاکی از توجه جدی وی به امور مردم و تلاش در جهت حل مشکلات آنهاست. موارد متعددی از کمکهای مالی و میهمان نوازی های وی گزارش شده که موید سخاوت کم نظیر ایشان است. یک نمونه آن تامین هزینه و برپایی جشن ازدواج یازده زوج رستمکلایی بمناسبت جشن ازدواج اولین فرزند ایشان (مرحوم سید جواد برهانی) می باشد. موارد دیگری از اهدای زمین، خانه و کمکهای مختلف مالی وجود دارد که نیازمندان رستمکلا از آن برخوردار شدند. یک مورد عمده از خدمات اجتماعی ایشان احداث جاده رستمکلا تا جاده اصلی کناره (ساری- بهشهر) می باشد. این جاده پیشتر جاده ای مالرو و پرپیچ و خم و نامناسب بود. آیت الله برهانی با اهدای زمین و همچنین خرید زمین از مالکان دیگر جاده ای شوسه بطول ... کیلومتر احداث نمود که امر عبور و مرور اهالی را آسان نمود. این جاده اکنون خیابان مرکزی شهر رستمکلا (خیابان امام خمینی) و همچنان راه ارتباطی اصلی اهالی رستمکلا با سایر شهرهای منطقه است.

خانواده

آیت الله برهانی همسران متعددی اختیار نمود. عدد همسران دائم و موقت وی تا یازده شمارش شده است. به همین ترتیب فرزندان پرشماری از ایشان برجای ماند که برخی در سنین پائین از دنیا رفتند و حدود چهل نفر باقی ماندند. از فرزندان آیت الله دو تن، شهید ولی الله و شهید تبارک الله، پس از حضور داوطلبانه در مناطق عملیاتی خوزستان به درجه شهادت نائل آمدند ( سالهای 1361 و 1367 به ترتیب). شهید ولی در جریان مبارزات مردم علیه نظام سلطنتی مورد اصابت گلوله قرار گرفته و مجروح شده بود. یکی از نوه های آیت الله، سید عبدالناصر رستمکلایی، از شهدای دیگر خاندان است. همچنین از فرزندان آیت الله شماری در حوزه های علمیه تحصیل نمودند که از میان آنان دوتن به تحصیلات خود تا سطوح عالی ادامه دادند. یکی از این دو، سید مظفر برهانی، در اثر ابتلا به سرطان در سنین جوانی درگذشت. سید نصرالله برهانی، روحانی دیگر خاندان، تحصیلات حوزوی خود را در قم و نجف تکمیل نمود. نامبرده در راستای خدمات گذشتگان خود به رستمکلا در امر احداث یک باب پل عابر و همچنین احداث اولین هنرستان دخترانه رستمکلا را یاری داد. این هنرستان، هنرستان فنی و حرفه ای آیت الله برهانی، در سال 1389 افتتاح شد و هم اینک ... دانش آموز دارد. سید نصرالله برهانی همچنین کتابی با عنوان "برهانی بر تارک زمان" در مورد خدمات و مبارزات پدر و جد خود به رشته تحریر در آورد که منبع اصلی اطلاعات در مورد گذشته این خاندان بشمار می رود.