|
== جستارهای وابسته ==
* [[سوره مکی]]
== معیار و ملاک‌ملاک تشخیص‌تشخیص سوره‌های‌سوره‌های مکی‌مکی و مدنی‌مدنی ==
طبق‌طبق آماری‌آماری که‌که از روایات‌روایات ترتیب‌ترتیب نزول‌نزول به‌به دست‌دست می‌آید، ۸۶ سورة‌سورة مکی‌مکی و ۲۸ سورة‌سورة مدنی‌مدنی است‌است که‌که آنها را در سه‌سه معیار مورد بررسی‌بررسی قرار می‌دهیم‌می‌دهیم:
۱ـ# معیار زمان‌زمان: بیشتر مفسرین‌مفسرین معتقدند که‌که معیار مکی‌مکی یا مدنی‌مدنی بودن‌بودن هجرت‌هجرت پیغمبر اکرم‌اکرم(ص‌ص) از مکه‌مکه به‌به مدینه‌مدینه است‌است.
هر سوره‌ای که پیش از هجرت نازل شده مکی و هر سوره‌ای که پس از هجرت نازل شده است مدنی به شمار می‌رود، خواه در مدینه نازل شده باشد خواه در سفرها و حتی در مکه در سفر حج یا عمره یا پس از فتح، چون پس از هجرت بوده است، مدنی محسوب می‌شود. بنابراین آیاتی که پس از خروج از مکه و پیش از ورود به مدینه، در راه بر پیغمبر نازل شده است مکی محسوب می‌شود، مثلاً آیه «اِنَّ الذیَ فَرَض علیکُ القرآنَ لَزادک اِلی معادٍ...(۱۱)» براساس این تعریف و ملاک که پس از خروج از مکه در راه بر پیغمبر نازل شده، مکی است.
# معیار مکان: هر چه در شهر مکه و پیرامون آن نازل شده مکی است و هرچه در مدینه و پیرامون آن نازل شده باشد مدنی است خواه پیش از هجرت یا پس از آن نازل شده باشد. در این باره سیوطی روایتی آورده است که پیغمبر(ص) فرمودند: «اُنزل فی ثلاثة امکنّه: مکة و المدینة و الشام» که طبق گفتة ابن‌کثیر، مقصود از شام، تبوک است(۱۲).
هر سوره‌ای که پیش از هجرت نازل شده مکی و هر سوره‌ای که پس از هجرت نازل شده است مدنی به شمار می‌رود، خواه در مدینه نازل شده باشد خواه در سفرها و حتی در مکه در سفر حج یا عمره یا پس از فتح، چون پس از هجرت بوده است، مدنی محسوب می‌شود. بنابراین آیاتی که پس از خروج از مکه و پیش از ورود به مدینه، در راه بر پیغمبر نازل شده است مکی محسوب می‌شود، مثلاً آیه «اِنَّ الذیَ فَرَض علیکُ القرآنَ لَزادک اِلی معادٍ...(۱۱)» براساس این تعریف و ملاک که پس از خروج از مکه در راه بر پیغمبر نازل شده، مکی است.
۳ـ معیار خطاب: هر سوره‌ای که در آن خطاب به مشرکان می‌کند مکی و هر سوره‌ای که در آن خطاب به مؤمنان می‌کند مدنی است در این زمینه از عبداللّه بن مسعود حدیثی آورده‌اند که گفته است: هر سوره که «یاایهاالناس» در آن بکار رفته باشد، مکی است و هر سوره که «یاایهاالذین آمنوا» در آن به کار رفته باشد مدنی است(۱۳)، زیرا در مدینه غلبه با مؤمنان بوده و در مکه با مشرکان بوده است مثلاً در سورة بقره که جزو سوره‌های مدنی بشمار می‌رود در آن «یاایهاالناس» بکار رفته است که کلیت این معیار را خدشه‌دار کرده است.
== منابع ==
۲ـ معیار مکان: هر چه در شهر مکه و پیرامون آن نازل شده مکی است و هرچه در مدینه و پیرامون آن نازل شده باشد مدنی است خواه پیش از هجرت یا پس از آن نازل شده باشد. در این باره سیوطی روایتی آورده است که پیغمبر(ص) فرمودند: «اُنزل فی ثلاثة امکنّه: مکة و المدینة و الشام» که طبق گفتة ابن‌کثیر، مقصود از شام، تبوک است(۱۲).
{{پانویس}}
۳ـ معیار خطاب: هر سوره‌ای که در آن خطاب به مشرکان می‌کند مکی و هر سوره‌ای که در آن خطاب به مؤمنان می‌کند مدنی است در این زمینه از عبداللّه بن مسعود حدیثی آورده‌اند که گفته است: هر سوره که «یاایهاالناس» در آن بکار رفته باشد، مکی است و هر سوره که «یاایهاالذین آمنوا» در آن به کار رفته باشد مدنی است(۱۳)، زیرا در مدینه غلبه با مؤمنان بوده و در مکه با مشرکان بوده است مثلاً در سورة بقره که جزو سوره‌های مدنی بشمار می‌رود در آن «یاایهاالناس» بکار رفته است که کلیت این معیار را خدشه‌دار کرده است.
== منبع ==
* خواجوی ، محبوبه،سوره های مکی و مدنی در قرآن،(۱۳۸۰)،مجله قرآن و حدیث
* [http://hawzah.net/Per/K/Ashnaee/000.htm سایت حوزه]
{{قرآن-خرد}}
{{قرآن}}
{{[[رده:سوره‌های قرآن}}]]
[[رده:سوره‌های مدنی قرآن]]
| 