ابیراهی رنگی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جایگزینی صفحه با '{{ادغامت|کج‌نمایی رنگی}}' |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
{{کج‌نمایی‌های نوری}}
{{ادغامت|کج‌نمایی رنگی}}▼
[[پرونده:Chromatic aberration (comparison).jpg|بندانگشتی|چپ|250px|در عکس بالایی خطوط از نظر رنگ دارای انطباق و وضوح کافی هستند ولی در عکس پایینی که با یک لنز واید گرفته شده‌است، کج‌نمایی رنگی به شدت آشکار است.]]
'''کج‌نمایی رنگی''' یا '''ابیراهی رنگی'''، در علم نورشناسی که با علامت اختصاری CA نیز نشان داده می‌شود، عبارت است از عدم انطباق رنگ‌های نور شکست یافته در محل همگرایی (تصویر)، که باعث ایجاد تصویر غیر واضح می‌گردد. این حالت بخاطر ضریب شکست متفاوت رنگ‌ها در عدسی ایجاد می‌شود.
انحراف تصویر حاصل از دستگاه نوری از تصویر واقعی، کج‌نمایی می‌باشد که در تصویر سازی با نورهای مرکب به دلیل وجود طول موجهای مختلف نور، کج‌نمایی رنگی خواهیم داشت.
کج‌نمایی رنگی در حاشیه‌های تاریک و روشن تصویر خودنمایی می‌کند، چون در این نقاط رنگ‌ها بواسطه ضرایب‌های شکست متفوات بر روی یک نقطه منطبق نمی‌شوند، و این بخاطر این است که نقطه کانونی در هر لنیزی بسته طول موج نور ورودی متفاوت است.
کج‌نمایی رنگی<ref group="پانویس">chromatic aberration</ref>به علت تفاوت در ضریب شکست طول موجهای مختلف نور در لنز بوجود می‌آید. ضریب شکست لنز، با افزایش طول موج کم می‌شود. وقتی از نور تک فام استفاده کنیم، دیگر این نوع کج‌نمایی را نخواهیم داشت.
این کج‌نمایی خودش را به صورت فرانژهای رنگی در مرزهای تصویر نشان می‌دهد که قسمت‌های تاریک و روشن تصویر را از هم جدا می‌کند.
از آن جایی که طول کانونی لنز به ضریب شکست وابسته‌است، طول موجهای مختلف نور در نقاط متفاوت متمرکز خواهد شد.
== انواع کج‌نمایی رنگی ==
دو نوع کج‌نمایی رنگی طولی و عرضی وجود دارد.
کج‌نمایی رنگی طولی(محوری)، زمانی اتفاق میفتد که طول موجهای مختلف نور در فاصله‌های مختلف نسبت به لنز، یعنی نقاط مختلف روی محور اپتیکی، متمرکز شده باشند. در نتیجه تصاویر قرمز و بنفش یک نقطه شی دور از محور، روی محور طولی از هم جدا می‌شوند.
کج‌نمایی رنگی عرضی، زمانی اتفاق میفتد که طول موجهای مختلف نور در فاصله‌های مختلف روی صفحه کانونی متمرکز شده باشند.
این دو نوع کج‌نمایی ویژگی‌های متفاوتی دارند و حتی همزمان هم می‌توانند اتفاق بیفتند.
==کاهش کج‌نمایی==
در ابتدایی ترین زمان استفاده از لنز، کج‌نمایی رنگی با افزایش طول کانونی لنز تا جای ممکن، کاهش داده می‌شد.
کج‌نمایی رنگی می‌تواند بوسیله یک لنز بیرنگ کننده<ref group="پانویس">achromatic lens</ref> کاهش پیدا کند که در این لنز مواد با پراکندگی‌های متفاوت کنارهم جمع شده‌اند تا یک لنز مرکب را تشکیل بدهند. ساده ترین نوع آن یک لنز دوتایی بیرنگ کننده‌است که کج‌نمایی رنگی را در یک پهنای طول موجی مشخص کاهش می‌دهد، اگرچه تصحیح فوق العاده‌ای ایجاد نمی‌کند. با ترکیب کردن بیش از دو لنز با ترکیبات متفاوت درجه تصحیح کج‌نمایی می‌تواند افزایش پیدا کند.
انواع زیادی از شیشه تا به حال برای کاهش کج‌نمایی رنگی تولید شده‌است. این شیشه‌ها پراکندگی بسیار کمی دارند و معمولا از جنس فلوریت هستند. تولید این لنزهای بیرنگ کننده، یک گام مهم در توسعه میکروسکوپ‌ها وتلسکوپ‌های اپتیکی بوده‌است.
جایگزین لنزهای دوتایی بیرنگ کننده، استفاده از عناصر اپتیکی شکننده نور<ref group="پانویس">diffractive optical elements</ref> است. این عناصر اپتیکی شکنندهٔ نور، دقیقا همان ویژگی‌های پراکندگی شیشه را دارد
{|align=left
|[[پرونده:lens6a.svg|بندانگشتی|<small>کج‌نمایی رنگی باعث طول موجهای مختلف در فواصل متفاوتی شکست پیدا کنند.</small>]]
|[[پرونده:diffractive.png|بندانگشتی|<small>عنصر نوری با خاصیت پراکندگی برای اصلاح</small>]]
|[[پرونده:Lens6b-en.svg|بندانگشتی|<small>دو عدسی مکمل (کراون و فلینت) برای اصلاح کج‌نمایی</small>]]
|}
{{-}}
== واژه‌نامه ==
{{پانویس|گروه=پانویس|۳|اندازه=ریز}}
== جستارهای وابسته ==
* [[لنز دوربین عکاسی]]
* [[ابیراهی]]*
* [[تلسکوپ]]*
* [[عدسی]]*
== منابع ==
{{پانویس}}
;کتاب‌ها
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =گل گلاب | نام = دکتر داریوش| پیوند نویسنده = | عنوان =بررسی فنی عکاسی |دوره= ۲ جلدی | سال =۱۳۷۰| چاپ = دوم| ناشر = جهاد دانشگاهی |مکان = تهران | شابک =}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان = Chromatic aberration|پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Ansel_Adamshttp://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Chromatic_aberration&oldid=503499241|زبان =انگلیسی | بازیابی =۷ مرداد ۱۳۹۱ خورشیدی}}
== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌انبار-رده|Chromatic aberration}}
* [http://toothwalker.org/optics/chromatic.html Explanation of chromatic aberration by Paul van Walree]
* [http://wiki.panotools.org/Chromatic_aberration PanoTools Wiki article about chromatic aberration]
* [http://www.niazemarkazi.com/article/rel/%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C/pdf/10002695.html]
{{عکاسی}}
[[رده:فیزیک نور]]
[[رده:نورشناسی هندسی]]
[[ar:زيغ لوني]]
[[bg:Хроматична аберация]]
[[ca:Aberració cromàtica]]
[[cs:Chromatická aberace]]
[[de:Chromatische Aberration]]
[[el:Χρωματικό σφάλμα]]
[[en:Chromatic aberration]]
[[es:Aberración cromática]]
[[et:Kromaatiline aberratsioon]]
[[fi:Väriaberraatio]]
[[fr:Aberration chromatique]]
[[gl:Aberración cromática]]
[[he:אברציה כרומטית]]
[[it:Aberrazione cromatica]]
[[ja:色収差]]
[[kk:Хроматтық аберрация]]
[[lt:Chromatinė aberacija]]
[[nl:Chromatische aberratie]]
[[pl:Aberracja chromatyczna]]
[[pt:Aberração cromática]]
[[ro:Aberație cromatică]]
[[ru:Хроматическая аберрация]]
[[sk:Chromatická aberácia]]
[[sl:Kromatična aberacija]]
[[sr:Хроматска аберација]]
[[sv:Kromatisk aberration]]
[[uk:Хроматична аберація]]
[[zh:色差]]
| |||