عبدالقدیر آزاد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبدالقدیر آزاد''' (۱۲۷۰<ref name="iran" /> یا ۱۲۷۲<ref name="iranica" /> هجری خورشیدی در [[سبزوار]] – ۱۳۵۲) روزنامه‌نگار، سیاست‌مدار، نمایندهٔ [[مجلس شورای ملی]] و از اعضای گروه [[اپوزیسیون]] بود. پدرش در سبزوار خراسان به کشاورزی اشتغال داشت. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش، سبزوار، گذراند و با ادبیات فارسی، فقه اسلامی، و ریاضیات آشنا شد. در ابتدا به استخدام ادارهٔ [[وزارت پست و تلگراف|پست‌وتلگراف]] [[تربت حیدریه]] درآمد، اما بعداً به [[وزارت دادگستری]] منتقل و برای مدتی عهده‌دار منصبی قضایی شد. در سال ۱۳۰۲ وزارت دادگستری را به قصد منتشر کردن ''[[آزاد (روزنامه)|روزنامهٔ آزاد]]'' در [[مشهد]] ترک کرد. در ستون سرمقاله‌ای ''روزنامهٔ آزاد'' به شدت حکومت و مقامات را به باد انتقاد می‌گرفت. در نهایت روزنامهٔ آزاد توسط حکومت تازه تأسیس [[رضاشاه]] توقیف شد و عبدالقدیر–که دیگر با نام مستعار آزاد شناخته می‌شد– به زندان افتاد.<ref name="iranica">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/azad-abd-al-qader |عنوان=ĀZĀD, ʿABD-AL-QADIR |نام خانوادگی=ʿĀqeli |نام=Bāqer |تاریخ=20 July 2002 |ناشر=Encyclopaedia Iranica |کد زبان=en}}</ref>

پس از خروج رضاشاه از کشور در شهریور ۱۳۲۰ تمامی زندانیان سیاسی آزاد شدند و عبدالقدیر آزاد نیز میان آنان بود. او دوباره مجوز انتشار روزنامه‌اش را کسب کرد و هر هفته سه شماره منتشر می‌کرد و رویکرد منتقدانهٔ پیشین خویش را ادامه داد. در سال ۱۳۲۵ که نخست‌وزیر وقت، [[احمد قوام]]، حزب سیاسی جدیدی به نام [[حزب دموکرات ایران (دههٔ ۱۳۲۰ شمسی)|حزب دموکرات ایران]] را تشکیل داد، آزاد به عضویت آن درآمد و از حوزهٔ سبزوار به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. در ابتدا او از جمله نمایندگانی به حساب می‌آمد که از نخست‌وزیر وقت، قوام، حمایت می‌کرند اما اندکی بعد به سوی اپوزیسیون گرایش پیدا کرد و رسماً نخست‌وزیر را به زیر پا گذاشتن قانون متهم می‌کرد. آزاد در کابینهٔ بعدی نیز که توسط [[ابراهیم حکیمی]] شکل گرفته بود از جمله نمایندگان اپوزیسیون به حساب می‌آمد و حتی [[عبدالحسین هژیر]]—که جانشین حکیمی شده بود—را در مجلس به [[استیضاح]] کشاند. آزاد همین رویکرد را در قبال [[محمد ساعد]] نیز ادامه داد و از اعضای اپوزیسیون دولت در مجلس به شمار می‌آمد.<ref name="iranica" />

عبدالقدیر آزاد در سال ۱۳۲۸ به همراه شماری از نمایندگان اپوزیسیون به رهبری [[دکتر مصدق]] به دادگاه سلطنتی پناه برد و دولت را به مداخله در انتخابات مجلس آن سال متهم کرد. این اعتراض پیش‌درآمدی بر تشکیل [[جبهه ملی|جبههٔ ملی]] به رهبری دکتر مصدق بود و عبدالقدیر آزاد در شکل‌گیری آن نقشی فعال و مؤثر داشت. در همان سال هژیر که ریاست وقت دادگاه سلطنتی را بر عهده داشت ترور شد و عبدالقدیر آزاد در کنار چندین و چند نفر دیگر دستگیر و زندانی شد. پس از چندی از زندان آزاد شد و دوباره به مجلس راه یافت<ref name="iranica" /> ولی این بار به عنوان نمایندهٔ حوزهٔ انتخابیهٔ تهران.<ref name="iran">{{یادکرد وب |نشانی=http://cgie.org.ir/shavadn.asp?id=391&avaid=3278 |عنوان=آزاد |نام خانوادگی=کرم‌همدانی |نام=علی |ناشر=دانشنامهٔ ایران (دائرةالمعارف بزرگ اسلامی) |نشانی بایگانی=http://www.webcitation.org/69folyxGz |تاریخ بایگانی=۵ اوت ۲۰۱۲ }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/parliament_member/show/769080 |عنوان=عبدالقدیر ازاد |ناشر=مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اسلامی |نشانی بایگانی=http://www.webcitation.org/69fsKyfTh |تاریخ بایگانی=۵ اوت ۲۰۱۲ }}</ref> در دورهٔ شانزدهم مجلس شورای ملی که دکتر مصدق رهبری فراکسیون اقلیت را بر عهده داشت، میزان مخالفت‌ها با نخست‌وزیر وقت، [[حاجی‌علی رزم‌آرا]]، بسیار شدت یافته بود و عبدالقدیر آزاد از جمله نمایندگانی بود که نخست‌وزیر را استیضاح کردند.<ref name="iranica" />

در اواسط دههٔ ۱۳۳۰ دکتر مصدق به نخست‌وزیری رسید و اعضای کابینه‌اش را بدون مشورت کردن با اعضای جبههٔ ملی انتخاب کرد. عبدالقدیر آزاد حزبی متشکل از دوستان خویش تشکیل داده بود و آن را [[حزب استقلال]] نامید. آزاد انتظار داشت که مصدق دو عضو از اعضای کابینه‌اش را از حزب استقلال انتخاب کند ولی مصدق زیر بار این انتظار نمی‌رفت. آزاد به نشانهٔ اعتراض جبههٔ ملی را ترک کرد و به اپوزیسیون پیوست و حتی یک روز در مجلس با وزیر ارتباطات دولت مصدق گلاویز شد<ref name="iranica" /> و بر روی وزیر هفت‌تیر کشید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.rasekhoon.net/mashahir/show-118805.aspx |عنوان=آزاد، عبدالقدیر |ناشر=راسخون |نشانی بایگانی=http://www.webcitation.org/69fjKzxLe |تاریخ بایگانی=۵ اوت ۲۰۱۲ }}</ref>

آزاد در انتخابات مجلس شورای ملی هفدم موفق به راهیابی به مجلس نشد اما با استفاده از روزنامه‌اش همچنان به مخالفت با دولت مصدق می‌پرداخت. همچنین در این دوران سعی می‌کرد خود را به [[سرلشکر زاهدی]] نزدیک کند که در خفا در حال آماده‌سازی شرایط برای براندازی دولت مصدق بود. وقتی در سال ۱۳۳۲ زاهدی به پست نخست‌وزیری رسید، عبدالقدیر را به ریاست هیأت مدیره و مدیر عاملی [[شرکت سهامی فرش ایران]] گماشت. او به مدت سه سال این سمت‌ها را به شرط عدم شرکت در انتخابات و عدم انتشار روزنامه‌اش حفظ کرد ولی پس از آن از این پست نیز کنار گذاشته شد. این سمت‌ها، آخرین منصب‌های عمومی عبدالقدیر آزاد تا هنگام درگذشتش در سال ۱۳۵۲ و در هشتاد سالگی به حساب می‌آمدند.<ref name="iranica" />