مانوز

مانوز (به انگلیسی: mannose ) یکی از قندهای شش کربنی است که جزو آلدوهگزوز ها به شمار می رود. مانوز یک اپیمر C-2 گلوکز نیز هست. این قند شش کربنی، از اهمیت زیادی در متابولیسم بدن انسان به خصوص گلیکوزیلاسیون پروتئین ها بر خوردار است. برخی از بیماری ها و ناهنجاری های مربوط به گلیکوزیلاسیون پروتئین ها با ناتوانی در آنزیم های مربوط به متابولیسم مانوز همراه هستند.

ساختار مانوز

مانوز نیز مثل گالاکتوز و بسیاری از مونوساکارید های دیگر دارای چهار ایزومر حلقوی است. دو ایزومر به فرم شش ضلعی پیرانوز و دو ایزومر از آن به شکل پنج ضلعی فورانوز.

متابولیسم مانوز

با وجود اینکه باور بر این است بیشتر مانوز مورد نیاز برای گلیکوزیلاسیون از گلوکز به وجود می آید، در کشت های سلولی مشتق شده از سلول های کبدی دیده شده استکه سلول ها بیشتر مانوز موردنیاز خود را از مایع خارج سلولی میگیرند. با توجه به این که بیشتر گلیکو پروتئین های ساخته شده در کبد در کل بدن پخش می شوند پس می توان گفت مانوز ی که از غذا جذب می شودنیزدر کل بدن پخش می گردد.

مانوزدر بسیاری از گلیکو پروتئینها یافت می شود. با وجود اینکه بیشتر مانوز ها از سمت آمین به پرتئین متصل می شوند در پروتئین های کلاژن مانند، مانوز های متصل به انتهای کربوکسیل آمینو اسید ها نیز دیده می شود.

تجزیه ی بیشتر گلیکوپروتئین ها منجر به آزاد شدن مانوز نیز می شود که مانوز آزاد شده توسط آنزیم هگزوکیناز فسفریله شده و به مانوز 6- فسفات تبدیل می شود. این مولکول توس آنزیم مانوز فسفات ایزومراز به فروکتوز 6 فسفات تبدیل می گردد. فروکتوز 6 فسفات یا وارد مسیر کاتابولیکی شده و اکسید می شود یا وارد مسیر گلوکونئوژنیک شده و نهایتا تبدیل به گلوکز می گردد.

مانوز و بیوتکنولوژی

پروتئین های نوترکیب ساخته شده توسط بینوتکنولوژی در مخمر ها، می توانند از نظر گلیکوزیلاسیون مانوز با پروتئین های پستانداران تفاوت داشته باشند. این تفاوت می تواند منجر به تغییر در پروتئین شده و باعث شود پروتئین ساخته شده توسط روش های بیوتکنولوژی، کارایی مناسبی نداشته باشد.

تشکیل مانوز

مانوز می تواند با اکسیداسیون مانیتول به وجود بیاید.

همچنین می توان آن را طی ترانسفورماسیون Lobry-de Bruyn-van Eknestein از گلوکز به دست آورد.

کاربرد های درمانی مانوز

D-مانوز به عنوان دارویی برای کمک به درمان عفونت های دستگاه ادراری مورد استفاده قرار می گیرد.

واژه شناسی مانوز

واژه ی مانوز از ریشه لغوی Manna می آید که واژه ای است که در انجیل به آن اشاره شده است. مانا نام ماده ی غذایی است که بنی اسرائیل در سفر خود از آن بهره می برده است. این ماده غذایی همان شیره مترشحه از درخت ها و بوته هایی مثل Fraxinus ornus است.

کونفیگوراسیون مانوز

تنها تفاوت مانوز با گلوکز، چرخش در کربن کایرال شماره 2 است پس مانوز و گلوکز به عنوان اپی مر هم شناخته می شوند.