نایب خاص: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سفرا''' یا '''نایب خاص''' در اعتقاد شیعه دوازده امامی به چهار سفیر یا نائب خاصی اطلاق می شود که [[امام زمان|مهدی]] از طریق آنان و در شرایط خاص با شیعیان تماس می‌گرفت. در طی دوران غیبت صغری شیعیان از طریق این چهار نائب با مهدی در ارتباط بوده و درخواست‌ها و مسائل خود را طرح می‌کرده‌اند و پاسخ می‌گرفتند. این دوره از مرگ حسن عسکری در سال ۲۶۰ ه. ق. (۱ ژانویه ۸۷۴ م.) آغاز شده و تا سال ۳۲۹ ه. ق. (۹۴۱ م.) به طول انجامیده‌است.<ref>{{harvnb|Tabatabi|1989|pp=8–9}}</ref><ref name="Deputy">{{harvnb|Klemm|2007|p=}}</ref>

 

به نظر [[ورنا کلم]] از دیدگاه تاریخی اعتقاد به وجود نواب اربعه در آثار محدثان و علمای شیعه چند دهه اول دوران موسوم به غیبت صغری به چشم نمی‌خورد. کلینی اشارات مبهمی به [[توقیع|نامه‌هایی]] از امام زمان می‌کند که به دست شیعیان می‌رسیده‌است.<ref name="Deputy"/> حتی در کتاب التنبیه [[ابوسهل نوبختی]] که بین سال‌های ۹۰۳ تا ۹۱۳ نوشته شده‌است، به بحرانی در میان شیعیان اشاره می‌کند. ابوسهل می‌نویسد که تقریباً تمام یاران نزدیک حسن عسکری تا بیست سال بعد از مرگ او درگذشته‌اند. آنها کسانی بودند که ادعا می‌نمودند که با امام غایب شیعه در ارتباط هستند و فرمان‌های او را به اطلاع شیعیان می‌رساندند. بعد از مرگ این افراد دیگر نشانی از امام برای شیعیان و اثباتی برای وجود او برای افرادی که دچار شبهه شده یا ناباوران وجود ندارد. در این زمان آنها تنها می‌توانستند به کمک تفسیر احادیث امامان پیشین شیعه غیبت طولانی امام را توجیه نمایند. در نوشته‌های نویسندگان شیعه تا چند دهه بعد از این زمان به تداوم فعالیت سفرا اشاره نشده‌است.<ref name="Deputy"/>

 

== نواب اربعه ==

{{جعبه نقل قول | نقل‌قول =... تو از اکنون تا شش روز دیگر خواهی مرد، پس امر حساب و کتاب خود را جمع‌وجور کن، و دربارهٔ نیابت و وکالت به هیچ‌کس وصیت مکن تا به جای تو بنشیند؛ زیرا غیبت کامل فرا رسیده‌است، دیگر تا آن روزی که خدای تبارک و تعالی بخواهد، ظهوری نخواهد بود و آن پس از مدت درازی خواهد بود که دل‌ها را سختی و قساوت فراگیرد و زمین از ستم و بیداد پر گردد. به‌زودی از شیعیان من ادعای مشاهده خواهند کرد، بدان هر کس که پیش از خروج سفیانی و برآمدن صیحه و بانگی از آسمان، ادعای دیدن مرا نماید، دروغگو و تهمت‌زننده‌است. قدرت و توانایی از آن خداوند بلندپایه بزرگ است و بس.<ref>بسم الله الرحمن الرحیم یا علی بن محمد السمری اعظم الله اجرا خوانک فیک، فانک میت ما بینک و بین ستة ایام، فاجمع امرک و لاتوص الی احد فیقوم مقامک بعد وفاتک، فقد وقعت الغیبةالتامة فلا ظهور الا بعد اذن الله تعالی ذکره، و ذلک بعد طول الامد و قسوةالقلوب و امتلاء الارض جوراً. و سیأتی الی شیعتی من یدعی المشاهدة، الا فمن ادعی المشاهده قبل خروج السفیانی و الصیحة فهو کذاب مفتر، ولاحول و لاقول الا بالله العلی العلی العظیم. بنگرید: الاحتجاج، ج ۲، ص.۴۷۸ کمال الدین، ح ۲، ص ۵۱۶، حدیث.۴۴ الغیبة، ص 395</ref>{{سخ}}

 

۲) ابو جعفر [[محمد بن عثمان]] بن سعید (م. ۳۰۴ یا ۳۰۵ ه.){{سخ}}

محمد همراه پدرش عثمان بن سعید وکالت حسن عسکری را بر عهده داشت. از دیدگاه کنونی شیعه محمد چهل سال وکالت را عهده دار بود و طی این مدت وجوهات شیعه را تحویل می‌گرفت و توقیعاتی از جانب امام به آنان می‌داد. وی سرانجام در سال ۳۰۵ قمری درگذشت.<ref name="Wokala"/>{{سخ}}

 

[[ورنا کلم|ورنا کِلِمْ]] در [[دانشنامه ایرانیکا]]، گسترش ایده نایبان چهارگانه توسط [[خاندان نوبختی]] در میان شیعیان را از دیدگاه تاریخی مشکوک می‌داند. اطلاعات موجود در مورد دو نائب اول چنین می‌نمایاند که این دو پس از مرگشان به عنوان نائب خاص امام زمان شناخته شدند؛ زیرا نیابت باید از زمان مرگ حسن عسکری شروع می‌شد. در سطح شخصی باید گفت دو فامیل عمری و نوبختی با هم خویشاوند بودند. دختر ابن عمری، ام کلثوم با یکی از نوبختی‌ها ازدواج کرد و منشی [[حسین بن روح]] بود. لازم به ذکر است که به گفتهٔ کلم ورنا، نوهٔ ام کلثوم(ابن برنیه)، منبع اصلی کتاب‌های شیخ طوسی بود که برای اولین بار وجود چهار نائب خاص امام زمان را مطرح نمودند.<ref name="Deputy"/>

 

== پانویس ==

{{پانویس}}

 

=== منابع لاتین ===

{{چپ‌چین}}

* {{Cite encyclopedia | last = Amir Arjomand | first = Said | coauthors = | editor = | encyclopedia = [[دانشنامه ایرانیکا]] | title = ḠAYBA | url = http://www.iranicaonline.org/articles/gayba | accessdate = | language = | edition = | date = | year = 2000 | month = 15 Dec. | publisher = | volume = | location = | id = | isbn = | oclc = | doi = | pages = | quote = | ref = harv}}

* {{Cite encyclopedia | last = Amir-Moezzi | first = Mohammad Ali | coauthors = | editor = | encyclopedia = [[Encyclopeadia Iranica]] | title = ISLAM IN IRAN v. MESSIANIC ISLAM IN IRAN | url = http://www.iranicaonline.org/articles/islam-in-iran-v-messianic-islam-in-iran | accessdate = | language = | edition = | date = | year = 2007 | month = | publisher = | volume = | location = | id = | isbn = | oclc = | doi = | pages = | quote = | ref = harv}}

* {{Cite encyclopedia | last = Klemm | first = Verena | coauthors = | editor = | encyclopedia = [[دانشنامه ایرانیکا]] | title = ISLAM IN IRAN ix. THE DEPUTIES OF MAHDI | url = http://www.iranicaonline.org/articles/islam-in-iran-ix-the-deputies-of-mahdi | accessdate = March 2011 | language = | edition = | date = | year = 2007 | month = 15 Dec. | publisher = | volume = | location = | id = | isbn = | oclc = | doi = | pages = | quote = | ref = harv}}

2nd | chapter = Safir | place = Leiden | publisher = E. J. Brill | volume = VIII | pages = | isbn = 90 04 09834 8 | ref = harv}}

* {{Cite book | last = Madelung | first = Wilferd | author-link = ویلفرد مادلونگ | year = 1986 | title = [[Encyclopaedia of Islam]] | edition = 2nd | chapter = al-Mahdī | place = Leiden | publisher = E. J. Brill | volume = V | pages = 1231–8 | isbn = 9004078193 | ref = harv}}

* {{Cite book | last = Sachedina | first = Abdulaziz Abdulhussein | authorlink = عبدالعزیز ساچادینا | title = Islamic messianism: the idea of Mahdī in twelver Shīʻism | publisher = SUNY press| year = 1981 | isbn = 0-87395-442-4 | ref = harv}}

{{پایان چپ‌چین}}

=== منابع فارسی و عربی ===

* {{یادکرد وب|نام خانوادگی= صالح‌نیا | نام= یحیی |نشانی = http://imis.epage.ir/fa/module.content_Lang.fa_Page.21-01-02.html.html |عنوان = نامه‌های امام زمان| ناشر = |تاریخ = ۱۳۸۷ |تاریخ بازدید = مارس ۲۰۱۱}}

 

{{نایب خاص}}

[[رده:مهدویت]]