مهرگیاه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: افزودن lv:Mandragora |
Valeh.1990 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۹:
همانطور که مشاهده می‌شود بوقلمون با یبروح اینهمانی یافت و یبروح با اشترنگ اینهمانی دارد و ذیل مدخل اشترنگ آمده: درخت یبروح باشد که از زمین روید بر شبه مردم در ملک چین و ثمر آن نیز بر صورت آدمی باشد...و همانطور که فوقا اشاره شد ذیل مدخل ابروصنم به استرنگ اشاره شده‌است و واضح است که ابروصنم همان یبروح الصنم و استرک همان اشترک و اشترنگ و استرنگ و سترنگ است ودر برهان قاطع ذیل مدخل اشترکا اینهمانی بین عنقا(سیمرغ) با آن مصرح است :اشترکا: نام جانوری است که آنرا بعربی عنقا خوانند. نیز رجوع کنید به (آنندراج).در ضمن شترک یا اشترک به موج دریا هم می‌گویند در لغت نامه ذیل '''موج موج''' تایید این گفتار است :موج موج :موجها و کوهه‌های آب پیاپی. (ناظم الاطباء). خیزابه‌های پی درپی. خیزابها که یکی پس از دیگری پدید آید و حرکت کند. امواج بیشمار پیاپی و پرآشوب. آب با نره‌های بسیار. آب با ستونه‌های بسیار. آب با نوردهای بسیار. '''آب با شترک‌های بسیار. با اشترک‌های بسیار''' و ذیل اشترک در برهان قاطع گفته شده : که به معنی موجه‌است خواه موجه دریا باشد و خواه تالاب و رودخانه و امثال آن.
بنابراین بین مهرگیاه = یبروح الصنم= اشترنگ=سابیزک= موج و عنقا= سیمرغ اینهمانی ثابت است.
[[صادق هدایت]] در [[نیرنگستان]] به نقل از [[برهان قاطع]] مهرگیاه را اینگونه توصیف می کند: <<گیاهی باشد شبیه آدمی و در زمین چین روید و آن سرازیر و نگونسار می باشدچنانکه ریشه های آن به منزله ی موی سر اوست.نر و ماده در گردن هم کرده و پایها در یک دیگر محکم ساخته،گویند هر آنکه آن را بکند در اندک روزی بمیرد و طریق کندن آن چنانست که اطراف آن را خالی کنند چنانکه به اندک زوری کنده شود و ریسمانی بر آن بندند و سر ریسمان را بر کمر سگ تازی محکم سازند و شکاری در پیش آن سگ رها کنند.چون سگ از عقب شکار بدود آن گیاه از بیخ و ریشه کنده شود و سگ کَن به این اعتبارش گویند و سگ بعد از چند روز بمیرد و آن را مردم گیاه یا مردم گیه نیز خواندند و نر و ماده آن را از هم تفرقه نتوان کرد و اگر قدری از آن را با شیر گاو بخورد زنی بدهند که عقیم باشد البته فرزندش به هم رسد. اگر از نر بخورد فرزندش نر و اگر از ماده بخورد فرزندش ماده می شود.>>
بعید نیست که واژه مهر گیاه با [[مهری و مهریانه]] ([[مشی و مشیانه]]) که نخستین نر و ماده در [[اسطوره]] ی ایرانی آفرینش هستند مربوط بوده باشد.
مهر گیاه رمز وحدت است.مهرگیاه در [[متون کهن]] به صورت مردم گیاه، [[استرنگ]]، [[سگ کَن]](چون آن را به وسیله ی سگ میکنند) و [[یبروح الصنم]](که ربطی به بی روح ندارد اما آن را به ذهن متبادر میکند) هم آمده است. گیاهیست شبیه به آدمی.میوه ی آن [[لفاح]] نام دارد <<چون بیخ هر نوح لفاحی که بزرگ باشد بشکافند در آن شبیه به دو صورت انسان مشاهده می گردد>>(حواشی برهان قاطع).
مهر گیاه به احتمال زیاد از نظر لغوی با مشی و مشیانه-که در [[اساطیر ایرانی]] حکم نخستین زوج انسانی را دارند-مربوط است.هنگامی که انسان نخستین یعنی [[کیومرث]] درگذشت نطفه ی او بر زمین ریخت و مشیه و مشیانه که نخستین زوج بشر بودند به صورت [[ریواس]] از زمین روییدند.اسم آن ها در برخی متون به صورت مهر و مهریانه آمده است.
در گزیده های [[زاد اسپرم]] آمده است: <<کیومرث اندر گذشت...اندر پایان چهل سال، ریباس گونه ی مشی و مشیانه برآورده شدند.یکی به یکدیگر پیوسته و هم بالا(=هم قد)و یگانه.اندر میان ایشان روان بر آمد.ایشان به هم بالایی(=هم قدی)آن گونه بودند که پیدا نبود کدام نر، کدام ماده و کدام آن روان هرمزد آفریده بود...
پس مشی و مشیانه از گیاه پیکری به مردم پیکری گشتند>>.<ref>اساطیر ایران،مهرداد بهار،بنیاد فرهنگ ایران،ص31</ref>
این مطلب در [[ادبیات فارسی]] به صورت [[هرمافرودیت]] بودن مهرگیاه منعکس شده است:
باد صبا که فحل بنات و نبات بود مردم گیاه شد که نه مرد است و نه زن است
[[انوری]]
== منابع ==
{{انبار-رده|Mandragora}}
{{پانویس}}
سطر ۵۹ ⟵ ۷۸:
* لغت نامه برهان قاطع
* {{گیاه-خرد}}
* نیرنگستان، صادق هدایت
*اساطیر ایران، مهرداد بهار
*گزیده های زاد اسپرم
[[رده:بادنجانیان]]
| |||