یهودیان کوهستان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
رده:گروههای مذهبی جمهوری آذربایجان برداشته شد؛ رده:مردمان ایرانی‌تبار افزوده شد با استفاده از وپ:ردهساز |
جز درفش کاویانی صفحهٔ یهودیان قفقاز را به یهودیان کوهستان منتقل کرد |
||
خط ۱:
'''یهودیان قفقاز''' یا '''یهودیان کوهی''' که همچنین با نامهای «داغ جوودی» یا «جوهوری» خوانده میشوند<ref>[http://www.kavehfarrokh.com/persianate-civilizations/iran-and-caucasia/dr-farroukh-absheroni-a-survey-and-history-of-the-persian-population-of-the-caucasus/ Farroukh Absheroni: A Survey and History of the Persian population of the Caucasus]</ref> از [[یهودی|یهودیان]] [[قفقاز]] باختری هستند که بیشتر در [[جمهوری آذربایجان]] و [[داغستان]] زندگی میکند. عده‌ای نیز در [[چچنستان]]، اسراییل، آمریکا و روسیه به سر میبرند. یهودیان قفقاز از لحاظ زبانی به [[تاتهای قفقاز]] نزدیک بوده و به گویشی از [[فارسی]] سخن میگویند.
یهودیان قفقاز از دید زبان و برخی دیگر شناسه‌ها از جامعه فارسی زبانان هستند. برخی از این مردم در ایران، [[افغانستان]] و آسیای میانه ([[یهودی بخارایی|یهودیان بخارا]]) زندگی میکنند. «کوهی» نامیده شدن یهودیان [[آسیای میانه]]، تنها در سده‌ی ۱۹، پس از اینکه همه‌ی مردم قفقاز در دفترهای سازمانی روسیه نام «کوهی» ([[داغلی]]) گرفتند، صورت پذیرفت. یهودیان کوهی خود را «یِودی Yeudi » (یهودی) یا «جوهوری Juhuri» مینامند <ref>I. Semenov. O proiskhozhdenii gorskikh evreyev {{ru icon}}</ref>. در سال ۱۸۸۸، آ. ش. آنیسیمف (A. Sh. Anisimov ) در نوشته‌‌ای با نام «یهودیان قفقازی-کوه نشینان Caucasian Jews-Mountaineers» با نشان دادن نزدیکی زبانهای یهودیان کوهنشین و پارسیان قفقازی ([[تاتهای قفقاز|تاتها]]) به این پیامد رسید که این یهودیان به طور سرشتی از «خانواده‌ی ایرانیان تات» هستند که در ایران [[یهودیت]] را پذیرفته و سپس به قفقاز جنوبی کوچیده‌اند. باورهای آنیسیمف در دوره‌ی شوروی پشتیبانی گردید: انگاره‌ی منشا تاتی یهودیان قفقاز در دهه ۳۰ میلادی نزج گرفت. با کوشش چند تن از اعضای این جامعه که به رژیم وابستگی داشتند، ایده‌ی ساختگی نایهودی بودن آن مردم و «یهودی شدن» آنها به گونه‌ی گسترده‌ای پخش شد و بعلت فشار کارگزاران دولتی، بخشی از یهودیان، دفترینه کردن خود را تحت هویت و عنوان «تات» آغازیدند. در نتیجه‌ی این وضعیت، «تات» و «یهودی کوهی» هم معنی گردیدند و در پژوهشهای ادبی، واژه‌ی «تات» نه تنها ندانسته برای نام دوم، بلکه حتا برای نامگذاری اول ِ یهودیان قفقاز هم بکار رفت. در دوره‌ی [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|شوروی]]، این موضوع بستری را فراهم نمود تا همه‌ی میراث و آفرینشهای (ادبی، نمایشی و موسیقی) یهودیان کوهی به تاتها بربسته شود؛ در حالی که آنها هیچ نقطه‌ی مشترکی با آن میراث نداشتند. افزون بر این، مقایسه‌ی شناسه‌های [[مردم‌شناسی|زیست-مردم شناسی]] (physico-anthropological) تاتها و یهودیان کوهی همراه با داده‌های زبانشناسی، هیچ نشانه‌ای را از یگانگی قومی این دو تیره استوار نمیسازد.
ساختار دستور زبان گویش یهودی قفقازی (جوهوری) کهن‌تر از خود زبان تاتی است. این باعث آشکار شدن یک گاف ارتباطی میشود. بطور کلی شناسه‌ی تمام زبانهای یهودی، داشتن پایه‌ای باستانی است: مثلا در [[زبان عبری|زبان سفاردی]] ([[زبان لادینو]] در اسپانیا)، در زبان اشکنازی ([[زبان ییدیش|آلمانی ییدیش]]) و سایرین. درعین اینکه این زبانها در گروه زبانهایی که جز [[زبان عبری|عبری]] قرار دارند، میباشند، ولی پر از واژه‌های عبری باستان هستند. یعنی با چرخش به سمت زبان فارسی، یهودیان، سطحی از واژه‌های [[زبان آرامی]] و عبری باستان را در گویش خود نگاه داشته اند. این موضوع واژه‌هایی را که پیوندی با آیین یهودیت نیز ندارد، دربرمیگیرد. (zoft «ازدو»، nokumi «رشک»، ghuf «بدن»، keton «کتان» و جز آن.) برخی کلمات مرکب در زبان جوهوری ساختار گونه‌وار زبان باستان عبری را داراست. زیست-مردم شناسی پارسیان قفقاز (تاتها) و یهودیان کوهی هیچ همانندی گونه‌واری ندارد، بلکه کمابیش دربرابر هم هستند.
در سال ۱۹۱۳ میلادی، انسان شناس ک. م. کوردف (K.M. Kurdov ) سنجشهایی را بر روی گروه بزرگی از جمعیت تاتهای [[لاهیج]] انجام داد و ناهمسانی بنیادی (میانگین دیشَن جمجمه (cephalic index) برابر با ۷۹/۲۱) را در گونه زیست-مردم شناختی آنها در مقایسه با یهودیان قفقاز آشکار کرد. اندازه‌گیریهای دیگری نیز توسط سایر پژوهشگران انجام شده است. میانگین دیشن جمجمه در تاتهای جمهوری آذربایجان از ۷۷/۱۳ تا ۷۹/۲۱ و برای یهودیان داغستان از ۸۶/۱ تا ۸۷/۴۳ تغییر میکند. اندازه‌گیریهای دیگر نیز نشان داده است که در تاتها میانه‌سری و بلندسری، ولی در یهودیان منطقه کوتاه‌سری/پهن‌سری ِ بالا، گونه‌وار است و بنابراین هیچ بوده‌ای دال بر پیوند این دو تیره وجود ندارد. افزون بر آن، شناسه اثر و برآمدگیهای انگشتان (دانش Dermatoglyphics) در مورد برجستگیهای کف دست و پا نیز انگاره‌ی همانندی قومی تاتها و یهودیان کوهی را بر نمیتابد.
پیداست که گویشوران یهودی و زبان تاتی نمایندگان دو تیره‌ی متفاوت هستند که هر یک؛ دین، آگاهی قومی، خود شناسانندگی، روش زندگی و ارزشهای تنی و روانی خویش را دارند.
== پیوند به بیرون ==
* [http://au.youtube.com/watch?v=rqXieNpmxuA نماهنگ جهودوتاتی]
== منبع‌ها ==
{{پانویس}}
* Wikipedia contributors، "[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mountain_Jews&oldid=450289186]،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، (accessed September ۲۰، ۲۰۱۱).
* Wikipedia contributors، "[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tats&oldid=451269459]،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، (accessed September ۲۰، ۲۰۱۱)
[[رده:
[[رده:تات]]
[[رده:تاتها]]
[[رده:جمهوری آذربایجان]]
[[رده:زبان فارسی در قفقاز]]
[[رده:مردمان ایرانی‌تبار]]
[[رده:مردمان قفقاز]]
[[رده:یهودیان]]
[[رده:یهودیان اهل روسیه]]
[[az:Dağ yəhudiləri]]
[[bg:Планински евреи]]
[[br:Djouhouried]]
[[bs:Gorski Jevreji]]
[[ca:Juhurim]]
[[cs:Horští Židé]]
[[de:Bergjuden]]
[[en:Mountain Jews]]
[[fi:Vuoristojuutalaiset]]
[[fr:Juifs des montagnes]]
[[he:יהודי ההרים]]
[[hr:Gorski Židovi]]
[[hu:Hegyi zsidók]]
[[hy:Լեռնական հրեաներ]]
[[it:Ebrei della montagna]]
[[ja:山岳ユダヤ人]]
[[no:Kaukasiske fjelljøder]]
[[pl:Żydzi górscy]]
[[ru:Горские евреи]]
[[sr:Gorski Jevreji]]
[[sv:Kaukasiska bergsjudar]]
[[tr:Dağ Yahudileri]]
[[zh:高加索犹太人]]
| |||