روابط ایران و هند: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۶:
مهمترین ظرفیت های روابط ایران - هند در وضعیت فعلی، حوزه های انرژی و تجارت نهفته است. توسعه تعاملات دو کشور در این عرصه ها در سال های اخیر، شاهدی بر این مدعاست. در این میان، حوزه انرژی نقش اساسی را در ایجاد ظرفیت های جدید ایفا کرده است.
===ساختارها===
یک بزرگراه بین دلارم و زرنج افغانستان توسط هند در حال ساخت است [http://www.pajhwok.com/viewstory.asp?lng=eng&id=44657 100-km road asphalted in Nimroz with Indian assistance]</ref>
بندر [[چابهار]] توسط هند و ایران سرمایه گذاری می شود و [[کریدور شمال جنوب ]]این بندر را به افغانستان و آسیای مرکزی و ترکیه وصل می کند.
.<ref>[http://www.tehrantimes.com/index_View.asp?code=222664 India push for Iran's key port development] Tehran Times – 6 July 2010</ref>
 
==روابط در قرن دهم ==
قرن دهم آغاز دوره ای بسیار مهم در تاریخ ایران و هند است; چه در هند تیموریان یا گورکانیان یا آن گونه که نزد دانشمندان هند متداول است, روی کار آمدند و در ایران صفویان به قدرت رسیدند و سرنوشت دو کشور به گونه ای رقم خورد که می تواند برای همیشه عبرت آموز باشد. ظهیرالدین بابر, پنجمین خاندان تیمور, بنیانگذار امپراتوری تیموری در هند او و جانشینانش, به ویژه همایون که بر اثر شکست از شیر شاه سوری به ایران پناهنده شد و شاه طهماسب ضمن استقبال شایان از او با حمایت نظامی انتقام شکست را گرفت و سلطنت را به او بازگرداند و صد البته اکبر کوشیدند همان سنت هایی را دنبال کنند که تیموریان ایران, به ویژه از نظر فرهنگی حفظ کرده بودند. چه حمایت های صفویان از آزاد نمودن خواهر بابر تیموری از اسارت ازبک ها توسط شاه اسماعیل گرفته تا موارد دیگر, در واقع جامعه آن زمان هند را صبغه ایرانی داد و ازدواج همایون با دختر احمد جام ژنده پیل که ثمره آن تولد اکبر بود و دوره اکبر به عصر طلایی در تاریخ هند معروف است و به گسترش فرهنگ ایرانی همت گماشت, در این زمینه قابل ذکر است.
ازنظر روابط سیاسی که نشانه ها و چشم اندازهای قابل توجه در تاریخ ایران و هند هستند در طول حکمرانی اکبر در اوج خود بودند.
صفویان پس از تأسیس دولت شیعی در ایران, به توسعه روابط خود با تیموریان هندوستان توجه کردند. این کوشش نخستین بار توسط شاه اسماعیل و بابر صورت گرفت. علت اصلی, سیاست گسترش خواهی شیبک خان ازبک, یعنی دشمن مشترک هر دو سلسله عنوان شده است. باری, ارزش های فرهنگی مشترک نقش بسیار مهم در توسعه روابط خوب میان دو کشور ایران و هند ایفا کرد.
خوارزمی متوفی ۸۴۷ م. ارقام هندی را وارد جهان اسلام کرد و از طریق آثار فیبوناتچی به اروپا وارد گردید. همین ارقام انقلابی در ریاضیات به وجود آورد و هرگونه اعمال محاسباتی را مقدور ساخت. باری کتاب جبر خوارزمی قرنها در اروپا مأخذ و مرجع دانشمندان و محققین بوده و یوهانس هیسپالنسیس و گراردوس کرموننسیس و رابرت چستری درقرن دوازدهم هر یک از آن را به زبان لاتینی ترجمه کردند
 
ابوریحان بیرونی ارقام ریاضی هندی را توسعه بیشتری داد و جهانی کرد او که با سلطان محمود به هندوستان رفت و سالها در آنجا ماند، به مطالعۀ سانسکریت پرداخت و کتاب‌های زیادی به فارسی و عربی نوشت و چندین کتاب فلسفی سانسکریتی را ترجمه کرد. ابوریحان بیرونی ۱۶ سال در مدکتان به تحقیق در فلسفۀ هندوستان اشتغال داشت. او کتاب «تحقیق ماللهند» را که دربارۀ هندوستان و سازما‌های آن بود، به زبان عربی در سال ۱۰۳۰ میلادی نوشت. این کتاب از بزرگترین کتب کلاسیک دنیاست که از کتب هندی بسیاری چون «ماها بهاراتا» و «راما یانا» و «سامخایا سوترا» نقل قول می‌کند.
علاوه بر آن بیرونی کتب زیر را نیز راجع به هندوستان نگاشته است:
۱. جوامع الموجود لخواطر الهنود راجع به سند هند.
۲. تهذیب زیج ارکند .
۳. خیال الکسوفین
۴. تذکره‌ای در حساب با ارقام هندی.
۵. کیفیت رسوم هند در تعلیم حساب.
۶. رساله‌ای در راشیکات که در حیدرآباد طبع شده است.
۷. ترجمه براهم سدهاند در طرق حساب.
۸. رساله در تحصیل آن زمان، نزد هند.
۹. جوابات مسائلی وارده از منجمان هند.
۱۰. جوابات مسائل ده‌گانه علمای کشمیر.
۱۱. مقاله در طریق هند در استخراج عمر.
۱۲. ترجمه کتاب موالید صغیر از براهمهر.
۱۳. ترجمه کاب یاره و آن مقاله ایست از هندیها در امراض.
۱۴. مقاله در باسدیو راجع به آمدن اخیرش.
۱۵. ترجمه کتاب پاتنجل در خلاص از بدن.
۱۶. ترجمۀ کتاب سانگ، بنا به گفتۀ بیرونی در کتاب ماللهند.
گفته می‌شود جز سه کتاب تحقیق ماللهند و راشیکات و پاتنجل، بقیه این آثار گرانبها در دست نیست.
== دوره استعمار==
==دوره استقلال==
 
ایران و هند از ۱۹۴۷ تا۱۹۷۹
 
از ۱۹۴۷ تا۱۹۷۹ در روابط ایران و هند فراز و نشیبهای فراوانی را می‌توان دید؛هم‌ عناصر واگرایی و هم همکاری و همگرایی در روابط دو کشور به چشم می‌خورد.به این‌ نکات بطور کل می‌توان در روابط دو کشور اشاره کرد.
 
۱.نوعی تعارض در جهت‌گیریهای کلان دو کشور در سطح نظام بین‌الملل دیده‌ می‌شود یعنی ایران تمایل به غرب نشان می‌داد ولی هند در عین اینکه متمایل به حضور کارساز در قالب جنبش عدم متعهدها بود ولی در باطن بیشتر به شوروی تمایل داشت. این خود می‌توانست عامل مهمی در واگرایی بین دو کشور باشد.
 
۲.ایران سعی می‌کرد از موضع و جایگاه یک قدرت منطقه‌یی به مسائل آسیای‌ جنوبی بنگرد.
 
۳.بنابر هویت و جایگاه دولت ایران(قدرت منطقه‌یی و توازنگر بویژه از پایان دهه‌ ۰۶۹۱ و در دهه ۰۷۹۱)،ایران سعی می‌کرد در هر شرایطی امنیت را در مرزهای شرقی‌ خود حفظ کند.محمد رضا شاه به این امر بسیار اهمیت می‌داد.و بر این اساس ایران نوع‌ روابط خود را با کشورهای همسایه یعنی براساس حفظ امنیت و ثبات در محیط شرقی‌ ایران تنظیم می‌کرد.
 
 
۴.پاکستان بعنوان دولت متخاصم با هند،در اتحاد منطقه‌یی با ایران قرار داشت و حتی به نوعی در تنظیم سیاستهای منطقه‌یی خود به علایق و نگرشهای ایران توجه‌ زیادی نشان می‌داد،این رویکرد بر روابط ایران با هند شدیدا تأثیرگذار بود.در واقع‌ همانگونه که بعدا خواهیم دید نوع روابط ایران با پاکستان همواره بر روابط ایران و هند شدیدا تأثیر گذارده است.
 
۵.نزدیکی هند با برخی از کشورهای عرب(تندرو عربی مانند مصر)به هیچ‌وجه برای‌ ایران مطلوب و خوشایند نبوده،لذا محمد رضا شاه تلاش می‌کرد که از نزدیکی بیشتر هند و کشورهای عربی افراطی جلوگیری کند.پاکستان می‌توانست در این مسیر نقش‌ تأثیرگذاری ایفا کند.تأیید جمال عبد الناصر بعنوان رهبر جهان عرب و سیاستهای او توسط نهرو،خوشایند شاه نبود.به همین ترتیب مبارزه ناصر با حکومتهای پادشاهی و تلاش در جهت وحدت کشورهای عربی،مانند تشکیل«جمهوری متحده عربی»یا ادغام‌ مصر و سوریه باعث افزایش احساس ناامنی در شاه می‌گردید(ناز ۰۸۳۱:۳۶۵).ایران‌ دوره محمد رضا شاه هیچگاه نمی‌توانست بپذیرد که موضع و جایگاه منطقه‌یی‌اش با اتحاد بین هند و کشورهای عربی بویژه مصر،ضعیف گردد لذا همواره تلاش می‌کرد مانع‌ از نزدیکی هند با آن دسته از کشورهای عربی شود.حمایت از پاکستان هشدار صریحی از سوی ایران به هند بود که به هیچ‌وجه اجازه نخواهد داد موضع و جایگاه منطقه‌یی‌اش‌ متزلزل شود.
 
در مجموع از زمان استقلال هند تا انقلاب اسلامی ایران سال۱۹۷۹ روابط ایران و هند تحت تأثیر سه‌ متغیر مهم قرار داشته که ذیلا از آنها یاد می‌شود.لذا این مناسبات نتوانست پیشرفت‌ چشمگیری داشته باشد:
 
۱.سیاست نزدیکی [[ایران]] به [[غرب]] و سیاست تمایل هند به [[شوروی]]
 
۲.نوع روابط [[هند]] و [[پاکستان]] و نزاع بین دو کشور
 
۳.نوع روابط هند و کشورهای رادیکال عرب مانند [[مصر]]
 
از سال ۱۸۲۰ تا استقلال هند نمایندگی مقیم بریتانیا در خلیج فارس امور روابط سیاسی هند و ایران را اداره می کرد.
در دوره‌ پس از استقلال هند ۱۹۴۷ تا انقلاب اسلامی ایران،روابط دو کشور علیرغم وجود برخی موانع و عوامل برهم زننده و مختل‌کننده،در سطح نسبتا مطلوبی قرار داشته‌ است.در دوره پس از انقلاب اسلامی تا آغاز دهه۰۱۹۹۱ روابط دو کشور در سطح نسبتا پایینی قرار داشت و نسبت به شرق و قدرتهای واقع در شرق خود،بویژه‌ هندوستان،یا در یک وضعیت کم‌توجهی قرار داشت و یا اینکه اولویتی به‌ گسترش همکاری با واحدهای سیاسی آن منطقه نمی‌داد، در مجموع تا اوایل دهه ۰۱۹۹۱ در روابط خارجی ایران با جهان‌ خارج نوعی تنش جدی مشاهده می‌شد،ولی از این زمان به بعد و بویژه با آغاز سیاست‌ تنش‌زدایی در دوره آقای هاشمی رفسنجانی و تداوم آن در شکل گسترده‌تر و چشمگیرتر،توسط دولت آقای خاتمی،روابط ایران با جهان خارج در مسیر بهبود و پیشرفت قرار گرفت. تا آنجا که از سوی برخی‌ از مقامات دو کشور،«عصر مشارکت استراتژیک»در دو کشور آغاز گردیده است.برخی‌ وقایع و تحولات(در طول بیش از یک دهه اخیر)در سطح جهانی و منطقه‌یی در نزدیکی‌ بیشتر ایران و هند(یا بهتر است گفته شود ضرورت بهبود و گسترش روابط دو کشور) تأثیرگذار بوده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 
۱.فروپاشی شوروی و استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی:در واقع فروپاشی‌ شوروی موجب ظهور بازاری جذاب گردید که هر دو کشور ایران و هند را مجذوب خود گرداند.
 
۲.اوج‌گیری تخاصمات در [[افغانستان]] و سلطه [[طالبان]] بر افغانستان:این وضعیت به‌ هیچ‌وجه مورد تأیید دو کشور ایران و هند نبوده،بویژه از آنجا که گروه طالبان از حمایت‌ پاکستان(رقیب ایران و هماورد هند)برخوردار بوده است.
۳.حادثه ۱۱ سپتامبر و پیامدهای آن:بروز حادثه ۱۱ سپتامبر شدیدا بر سیاستهای‌ منطقه‌یی و جهانی تأثیر گذاشته و موجب پیوندها و شکافهایی در مناسبات بین‌المللی‌ در سطوح مختلف شده است.
در این راه برخی عوامل،نیازها و ابتکارهای دیگر مانند نیاز هند به منابع نفت و گاز
ایران،نیاز ایران به توان علمی و فنی هند،ابتکار کریدور شمال-جنوب که موجب ارتباط هند با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی می‌شود و...زمینه‌ساز بهبود مناسبات دو کشور شده است و بنظر می‌رسد ایران در محیط ژئوپلتیکی جدید خود و بویژه با توجه به‌ فشارهای وارده بر نظام جمهوری اسلامی ایران بویژه در موضوع پروندهء هسته‌یی‌اش در نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ به شرق نگاه ویژه‌یی مبذول داشته و نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران اهمیت دوچندان یافته است.
 
==روابط کنونی==
[[File:Mrpfpindiraghandi.jpg|thumb|300px|Empress [[Farah Pahlavi]] and Mohammadreza Shah meet India's Minister [[Indira Gandhi]] during a state visit to India in 1970.]]
India
===رای هند در مورد انرژی هسته ای ایران===
.<ref>{{cite news|title=Iran oil sanctions: India tells West to appreciate its needs|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Iran-oil-sanctions-India-tells-West-to-appreciate-its-needs/articleshow/12381236.cms|work=Times of India |accessdate=23 March 2012}}</ref>
 
 
سطر ۲۰۲ ⟵ ۱۳۵:
جامعه هندی ها در ایران، کاهش یافته است و در حال حاضر حدود ۱۰۰ خانواده در تهران و حدود ۲۰ خانواده در شهر زاهدان است. تعدادی از دانشجویان هندی در ایران، حدود ۸۰۰، تعداد زیادی از آنها طلبه علوم دینی در قم هستند.
* یک مدرسه هندی که توسط Kendriya اداره می شود در تهران و دیگری در Sangathan Vidyalaya در شهر زاهدان وجود دارد.
== دوره استعمار==
==دوره استقلال==
 
ایران و هند از ۱۹۴۷ تا۱۹۷۹
 
از ۱۹۴۷ تا۱۹۷۹ در روابط ایران و هند فراز و نشیبهای فراوانی را می‌توان دید؛هم‌ عناصر واگرایی و هم همکاری و همگرایی در روابط دو کشور به چشم می‌خورد.به این‌ نکات بطور کل می‌توان در روابط دو کشور اشاره کرد.
 
۱.نوعی تعارض در جهت‌گیریهای کلان دو کشور در سطح نظام بین‌الملل دیده‌ می‌شود یعنی ایران تمایل به غرب نشان می‌داد ولی هند در عین اینکه متمایل به حضور کارساز در قالب جنبش عدم متعهدها بود ولی در باطن بیشتر به شوروی تمایل داشت. این خود می‌توانست عامل مهمی در واگرایی بین دو کشور باشد.
 
۲.ایران سعی می‌کرد از موضع و جایگاه یک قدرت منطقه‌یی به مسائل آسیای‌ جنوبی بنگرد.
 
۳.بنابر هویت و جایگاه دولت ایران(قدرت منطقه‌یی و توازنگر بویژه از پایان دهه‌ ۰۶۹۱ و در دهه ۰۷۹۱)،ایران سعی می‌کرد در هر شرایطی امنیت را در مرزهای شرقی‌ خود حفظ کند.محمد رضا شاه به این امر بسیار اهمیت می‌داد.و بر این اساس ایران نوع‌ روابط خود را با کشورهای همسایه یعنی براساس حفظ امنیت و ثبات در محیط شرقی‌ ایران تنظیم می‌کرد.
 
 
۴.پاکستان بعنوان دولت متخاصم با هند،در اتحاد منطقه‌یی با ایران قرار داشت و حتی به نوعی در تنظیم سیاستهای منطقه‌یی خود به علایق و نگرشهای ایران توجه‌ زیادی نشان می‌داد،این رویکرد بر روابط ایران با هند شدیدا تأثیرگذار بود.در واقع‌ همانگونه که بعدا خواهیم دید نوع روابط ایران با پاکستان همواره بر روابط ایران و هند شدیدا تأثیر گذارده است.
 
۵.نزدیکی هند با برخی از کشورهای عرب(تندرو عربی مانند مصر)به هیچ‌وجه برای‌ ایران مطلوب و خوشایند نبوده،لذا محمد رضا شاه تلاش می‌کرد که از نزدیکی بیشتر هند و کشورهای عربی افراطی جلوگیری کند.پاکستان می‌توانست در این مسیر نقش‌ تأثیرگذاری ایفا کند.تأیید جمال عبد الناصر بعنوان رهبر جهان عرب و سیاستهای او توسط نهرو،خوشایند شاه نبود.به همین ترتیب مبارزه ناصر با حکومتهای پادشاهی و تلاش در جهت وحدت کشورهای عربی،مانند تشکیل«جمهوری متحده عربی»یا ادغام‌ مصر و سوریه باعث افزایش احساس ناامنی در شاه می‌گردید(ناز ۰۸۳۱:۳۶۵).ایران‌ دوره محمد رضا شاه هیچگاه نمی‌توانست بپذیرد که موضع و جایگاه منطقه‌یی‌اش با اتحاد بین هند و کشورهای عربی بویژه مصر،ضعیف گردد لذا همواره تلاش می‌کرد مانع‌ از نزدیکی هند با آن دسته از کشورهای عربی شود.حمایت از پاکستان هشدار صریحی از سوی ایران به هند بود که به هیچ‌وجه اجازه نخواهد داد موضع و جایگاه منطقه‌یی‌اش‌ متزلزل شود.
 
در مجموع از زمان استقلال هند تا انقلاب اسلامی ایران سال۱۹۷۹ روابط ایران و هند تحت تأثیر سه‌ متغیر مهم قرار داشته که ذیلا از آنها یاد می‌شود.لذا این مناسبات نتوانست پیشرفت‌ چشمگیری داشته باشد:
 
۱.سیاست نزدیکی [[ایران]] به [[غرب]] و سیاست تمایل هند به [[شوروی]]
 
۲.نوع روابط [[هند]] و [[پاکستان]] و نزاع بین دو کشور
 
۳.نوع روابط هند و کشورهای رادیکال عرب مانند [[مصر]]
 
از سال ۱۸۲۰ تا استقلال هند نمایندگی مقیم بریتانیا در خلیج فارس امور روابط سیاسی هند و ایران را اداره می کرد.
در دوره‌ پس از استقلال هند ۱۹۴۷ تا انقلاب اسلامی ایران،روابط دو کشور علیرغم وجود برخی موانع و عوامل برهم زننده و مختل‌کننده،در سطح نسبتا مطلوبی قرار داشته‌ است.در دوره پس از انقلاب اسلامی تا آغاز دهه۰۱۹۹۱ روابط دو کشور در سطح نسبتا پایینی قرار داشت و نسبت به شرق و قدرتهای واقع در شرق خود،بویژه‌ هندوستان،یا در یک وضعیت کم‌توجهی قرار داشت و یا اینکه اولویتی به‌ گسترش همکاری با واحدهای سیاسی آن منطقه نمی‌داد، در مجموع تا اوایل دهه ۰۱۹۹۱ در روابط خارجی ایران با جهان‌ خارج نوعی تنش جدی مشاهده می‌شد،ولی از این زمان به بعد و بویژه با آغاز سیاست‌ تنش‌زدایی در دوره آقای هاشمی رفسنجانی و تداوم آن در شکل گسترده‌تر و چشمگیرتر،توسط دولت آقای خاتمی،روابط ایران با جهان خارج در مسیر بهبود و پیشرفت قرار گرفت. تا آنجا که از سوی برخی‌ از مقامات دو کشور،«عصر مشارکت استراتژیک»در دو کشور آغاز گردیده است.برخی‌ وقایع و تحولات(در طول بیش از یک دهه اخیر)در سطح جهانی و منطقه‌یی در نزدیکی‌ بیشتر ایران و هند(یا بهتر است گفته شود ضرورت بهبود و گسترش روابط دو کشور) تأثیرگذار بوده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 
۱.فروپاشی شوروی و استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی:در واقع فروپاشی‌ شوروی موجب ظهور بازاری جذاب گردید که هر دو کشور ایران و هند را مجذوب خود گرداند.
 
۲.اوج‌گیری تخاصمات در [[افغانستان]] و سلطه [[طالبان]] بر افغانستان:این وضعیت به‌ هیچ‌وجه مورد تأیید دو کشور ایران و هند نبوده،بویژه از آنجا که گروه طالبان از حمایت‌ پاکستان(رقیب ایران و هماورد هند)برخوردار بوده است.
۳.حادثه ۱۱ سپتامبر و پیامدهای آن:بروز حادثه ۱۱ سپتامبر شدیدا بر سیاستهای‌ منطقه‌یی و جهانی تأثیر گذاشته و موجب پیوندها و شکافهایی در مناسبات بین‌المللی‌ در سطوح مختلف شده است.
در این راه برخی عوامل،نیازها و ابتکارهای دیگر مانند نیاز هند به منابع نفت و گاز
ایران،نیاز ایران به توان علمی و فنی هند،ابتکار کریدور شمال-جنوب که موجب ارتباط هند با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی می‌شود و...زمینه‌ساز بهبود مناسبات دو کشور شده است و بنظر می‌رسد ایران در محیط ژئوپلتیکی جدید خود و بویژه با توجه به‌ فشارهای وارده بر نظام جمهوری اسلامی ایران بویژه در موضوع پروندهء هسته‌یی‌اش در نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ به شرق نگاه ویژه‌یی مبذول داشته و نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران اهمیت دوچندان یافته است.
 
== اقتصادی==
سطر ۲۲۶ ⟵ ۱۹۴:
==برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی==
تا کنون ۱۶ کمیسیون مشترک میان دو کشور ایران و هند برگزار شده که پانزدهمین مورد آن، درتاریخ ۱۰ و ۱۱ آبانماه ۱۳۸۷ در تهران (بعد از چهار سال وقفه نسبت به دور قبلی) وشانزدهمین نشست آن در تاریخ ۱۷، ۱۸ تیر ماه ۱۳۸۹ در دهلی بوده است.
 
 
[[File:Mrpfpindiraghandi.jpg|thumb|300px|Empress [[Farah Pahlavi]] and Mohammadreza Shah meet India's Minister [[Indira Gandhi]] during a state visit to India in 1970.]]
India
 
سطر ۲۴۲ ⟵ ۲۱۴:
نشست کمیسیون مشترک هند و ایران (JCM):نشست JCM - 15 در تهران در ۳۱ اکتبر -۲ نوامبر ۲۰۰۸ برگزار شده است. نشست JCM 16 در تاریخ ۸-۹ جولای ۲۰۱۰ در دهلی نو برگزارشد.
شورای مشترک کسب و کار (JBC): هر دو کشور هند و ایران به برگزاری جلسات مشترک شورای کسب و کار به طور منظم اقدام می کنند . جلسه 10 - JBC توسط فدراسیون اتاق های بازرگانی و صنایع در دهلی نو هند به تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۰۹ برگزار شد که در آن هیات ایران توسط دکتر محمد نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی ایران، صنایع و معادن بود.
 
===رای هند در مورد انرژی هسته ای ایران===
.<ref>{{cite news|title=Iran oil sanctions: India tells West to appreciate its needs|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Iran-oil-sanctions-India-tells-West-to-appreciate-its-needs/articleshow/12381236.cms|work=Times of India |accessdate=23 March 2012}}</ref>
 
==فرهنگ و آموزش و پرورش==
سطر ۲۷۶ ⟵ ۲۵۱:
در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، اسکندر کبیر، [[داریوش سوم]] را شکست داد. در نبرد سرنوشت ساز Gaugamela، سربازان سند با ۱۵ فیل‌ها با داریوش در برابر یونانیان جنگید.
سلطنت آشوکا پادشاه امپراتوری موریا هند، بودیسم به گسترش در سراسر منطقه شرق ایران کمک کرده بود. تعداد زیادی از مبلغان بودایی به گسترش آموزه‌های بودا فرستاده شد و حکم سنگ توسط دولت آشوکا را که او فرستاده شده به شمال و غرب سرزمین، که شامل سرزمین‌های شرق ایران امروز مدرن است. [۲۳]
==ساسانیان==
 
[[ساسانیان]] که بیش از چهار سده بر ایران فرمانروایی کرده‌اند (۶۵۱-۲۲۶م) با سلاطین هند از جمله پادشاهان سلسلهٔ [[گوپتا]] (۵۵۰-۳۲۰م) مناسبات دوستانه‌ای داشته‌اند که در این دوره پیش از هر زمان دیگری مشهود است. ایران ساسانی به عنوان قدرتی که بر بسیاری از سرزمین‌ها استیلا داشت، بر بسیاری از فرهنگها نیز تأثیر گذاشته و به نوبهٔ خود از آنها تأثیر گرفته‌است. در سایه دودمان ساسانی، ایران بار فرهنگی نیرومندی پیدا کرد که بر بسیاری از همسایگان تأثیر گذاشت، در عین حال این کشور از توانایی‌ها و کمک‌های اقوام و ملل دیگر یاری گرفت و از تماس با جوامع همسایه یاری برد.
 
=== روابط ایران و هندوستان در کتاب‌های قدیمی ===
 
اولین ذکری که از کشتی‌های [[ساسانیان]] در [[اقیانوس هند]] بجای مانده در تاریخ «[[پالادیوس]]» می‌باشد که در قرن چهارم می زیسته‌است، پس از آن در [[سالنامه نسطوری]] راجع به دادوستد با هند و [[سیلان]] در زمان سلطنت [[یزدگرد اول]] سخن رفته‌است. می دانیم که در اواخر دورهٔ ساسانیان، آنان بر دریاها چیره بودند، زیرا ساسانیان با [[بیزانس]] در رقابت بودند و بر سر امتیازات تجاری تا سرزمین [[سریلانکا]] با یکدیگر در کشمکش بودند. ظاهرا ساسانیان در مالزی هم کوچ نشین‌هایی ایجاد کرده بودند ولی این کوچ نشینها مستعمرهٔ نظامی نبودند. اسبان ایرانی با کشتی جهت تجارت به سیلان برده می شده‌اند و حتی در مسقط نیز جهت توسعه تجاری بندری در زمان خسرو انوشیروان تأسیس گردیده بود. سیلان نیز جزیره‌ای است که دارای موقعیت ممتازی می‌باشد زیرا محل رفت و آمد کشتی‌های بسیار از تمام قسمتهای هند، ایران، حبشه و روم است و از دورترین ممالک یعنی «نزی نیستا» و «اندونشیا» و سایر مکانهای تجارتی ابریشم، میخک، چوب، صندل دریافت و از آنجا به بازارهای دیگر سو مانند «ماله» که مرکز پرورش فلفل و «کالیانا» محل صدور مس و چوب و پارچه‌است، صادر می‌شود. در سند نیز که مشک و روغن گرچک و سنبل هندی بدست می‌آید به ایران و روم ارسال می‌شود. از کالاهای معروف هندی می توان به فولاد و شمشیر اشاره کرد که در منابع ایرانی زیادی آمده‌است. در زبان عربی دوره جاهلیت کلمه شمشیر (مهند) بوده‌است که به معنای (از هند) یا (هندی) می‌باشد و مضمون این عبارات در اشعار [[شاهنامه]] [[فردوسی]] نیز آمده‌است و همچنین در [[کارنامه اردشیر بابکان]] نیز به آن اشاره شده‌است.
 
===نفوذ مسیحیت در هند توسط ایرانیان===
 
یکی از ادیانی که [[ایرانیان]]در زمان [[ساسانیان ]] نقش مهمی در نفوذ و گسترش آن در سرزمین هند را داشتند، [[مسیحیت]] بود. مسیحیت و خصوصا فرقه [[نسطوری]] آن توسط ایرانیان به هند گسترش یافت. با وجود عزیمت مبلغین مسیحی به هند بیشترین دلیل گسترش آن از طریق راه‌های تجاری دریایی و خشکی بود، خصوصا راه دریا که در زمان ساسانیان میان ایران و هند بسیار گسترش یافته بود و حتی بازرگانان نیز تبلیغ دین می‌کردند و بدین خاطر در اقصی نقاط جنوب هند و سیلان و چین مسیحیانی را می‌یابیم که نیاکانشان از عصر ساسانی بدین دین گرویدند. در برخی ازشهرهای حوالی شهر بزرگ مدرس درهند کلیساهایی وجود داردکه توسط نسطوریان تأسیس شده و در دور صلیب کلیساها کتیبه‌هایی به زبان پهلوی دیده می‌شود. عبارات پهلوی این کتیبه‌ها در کلیساهای مختلف فرق چندانی با هم ندارند و هرکدام مشتمل بر دوازده کلمه می‌باشد. مسیحیت نسطوری گرچه در ایران متولد نشده بود ولی در زیر حمایت‌های پادشاهان ساسانی در ایران رشد و تکامل یافت و بنابراین هرجا که می‌رفت تحت نام مسیحیت ایرانی نامیده می‌شد. این مذهب توسط ایرانیان در هند نفوذ کرد و با خود بسیاری از مظاهر فرهنگ ایرانی از جمله زبان پهلوی را به هند برد.
پنجاب در زمان [[اردشیر]] به تصرف ساسانیان در آمد که اخیرا سکه‌هایی نیز در آنجا کشف شده‌اند که از یک طرف به شکل پادشاهان ساسانی و از سوی دیگر شبیه شاهان کوشانی ضرب شده‌است. پس از اردشیر در زمان شاپور اول تصور می‌شود که وی نیز مناطقی از هند را در اختیار داشته‌است زیرا در کتیبه شاپور اول در کعبهٔ زرتشت (نقش رستم) به خط پهلوی از قسمتهایی از هند اشاره شده‌است. پس از وی بهرام دوم(۲۹۳-۲۷۶م) تا شمال و غرب هندوستان پیش رفته‌است و در این زمان گجرات و مالوا زیر نفوذ ساسانیان بودند که در زمان چاندرا گوپتای دوم(۴۰۰-۳۹۰م) باز به فرمان شاهان هندی درآمد و کالیداس-نمایشنامه نویس هندی- مرز این دو کشور را رودخانه سند(ایندوس) می‌دانست. بهرام گور(۴۳۸-۴۲۱م) بر طبق نوشته‌های مورخین اسلامی از سرزمین هند به صورت ناشناس بازدید کرده‌است و یکی از همسران ایشان نیز هندی بوده‌است. در زمان خسرو انوشیروان(۵۷۹-۵۳۱م) روابط ایران و هند پیش از گذشته توسعه و گسترش یافت و سفرای متعددی بین دو کشور مبادله گردیدند و رفت و آمد بین اتباع دو کشور بیشتر شد و کشتی‌ها پیوسته به بنادر ایران و هند در حال رفت و آمد بودند بین خسرو پرویز و پادشاهان هند جنوبی(چالوکیه)، پولاکسین دوم(۶۲۸-۵۹۰م)سفرایی مبادله شد و هدایا و تحفی نیز مبادله گشت. هدایائیکه از جانب پادشاه هند نقدیم خسرو پرویز شد عبارتند از فیل، شمشیر، باز سفید، پارچه‌های زربفت و... بودند. «هرشه وردنه» پادشاه شمال هند به کشور پولاکسین دوم(چالوکیه) که در جنوب هند بود لشکر کشید و از این رو پولاکسین با دوستی خود با خسرو پرویز در فکر این بود که در صورت حملات مجدد از ساسانیان طلب یاری کند. علاوه براین مبادلات مورخین از مبادلات نظامی چون فیل یاد می‌کنند و فیل که به عنوان وجه مشخصهٔ سپاه ساسانی در تمام دوران است قطعا از طریق هند وارد ایران شده‌است و وجود فیل در سپاه ایران خصوصا در مقابل اعراب را اکثر مورخین اسلامی هم بدان اشاره کرده‌اند.
 
==گوپتا و دوره ساسانی==
دوره [[ساسانیان]] در ایران (۲۲۶-۶۵۱ ک) مصادف با دوره[[ گوپتا]] (۳۰۸-۶۵۱ ک) در هندبود روابط با شاهان ساسانی امپراتوری گوپتا که در پتلیپوترا Pulakesin، فرمانروای دکن، در ایران شناخته شده بود، سفارتخانه‌هاو اعزام سفیران میان ایران و هند وجود داشت. تجارت رونق گرفت به عنوان تجار ایرانی به عنوان واسطه در جریان کالا بین هند و اروپا عمل کرده است. یکی از نقاشی‌های دیواری در غارهای اجنتا در نزدیکی بمبئی را به تصویر می کشد، هندو شاه با مردان در لباس ساسانیان است. هنر کوشنا و گندهرا شامل عناصر ایرانی اشکانی و شرق. نقوش ساسانی نیز قابل مشاهده در هنرگوپتا است. از طرف دیگر، طاووس هندی، اژدها، را کککس و کریپرس مارپیچی به زر و زیور اراستن بناهای دوره ساسانی است. کاشی صومعه هرون نزدیک سرینگر ساسانیان، تحت تاثیر دکوراسیون، نشانگر میزان نفوذ ساسانی در دره کشمیر
سطر ۲۹۸ ⟵ ۲۸۶:
===فتح پارس و دوره قبل سلطنت هند===
==== دوره سلطنت هند ====
==روابط در قرن دهم ==
قرن دهم آغاز دوره ای بسیار مهم در تاریخ ایران و هند است; چه در هند تیموریان یا گورکانیان یا آن گونه که نزد دانشمندان هند متداول است, روی کار آمدند و در ایران صفویان به قدرت رسیدند و سرنوشت دو کشور به گونه ای رقم خورد که می تواند برای همیشه عبرت آموز باشد. ظهیرالدین بابر, پنجمین خاندان تیمور, بنیانگذار امپراتوری تیموری در هند او و جانشینانش, به ویژه همایون که بر اثر شکست از شیر شاه سوری به ایران پناهنده شد و شاه طهماسب ضمن استقبال شایان از او با حمایت نظامی انتقام شکست را گرفت و سلطنت را به او بازگرداند و صد البته اکبر کوشیدند همان سنت هایی را دنبال کنند که تیموریان ایران, به ویژه از نظر فرهنگی حفظ کرده بودند. چه حمایت های صفویان از آزاد نمودن خواهر بابر تیموری از اسارت ازبک ها توسط شاه اسماعیل گرفته تا موارد دیگر, در واقع جامعه آن زمان هند را صبغه ایرانی داد و ازدواج همایون با دختر احمد جام ژنده پیل که ثمره آن تولد اکبر بود و دوره اکبر به عصر طلایی در تاریخ هند معروف است و به گسترش فرهنگ ایرانی همت گماشت, در این زمینه قابل ذکر است.
ازنظر روابط سیاسی که نشانه ها و چشم اندازهای قابل توجه در تاریخ ایران و هند هستند در طول حکمرانی اکبر در اوج خود بودند.
صفویان پس از تأسیس دولت شیعی در ایران, به توسعه روابط خود با تیموریان هندوستان توجه کردند. این کوشش نخستین بار توسط شاه اسماعیل و بابر صورت گرفت. علت اصلی, سیاست گسترش خواهی شیبک خان ازبک, یعنی دشمن مشترک هر دو سلسله عنوان شده است. باری, ارزش های فرهنگی مشترک نقش بسیار مهم در توسعه روابط خوب میان دو کشور ایران و هند ایفا کرد.
خوارزمی متوفی ۸۴۷ م. ارقام هندی را وارد جهان اسلام کرد و از طریق آثار فیبوناتچی به اروپا وارد گردید. همین ارقام انقلابی در ریاضیات به وجود آورد و هرگونه اعمال محاسباتی را مقدور ساخت. باری کتاب جبر خوارزمی قرنها در اروپا مأخذ و مرجع دانشمندان و محققین بوده و یوهانس هیسپالنسیس و گراردوس کرموننسیس و رابرت چستری درقرن دوازدهم هر یک از آن را به زبان لاتینی ترجمه کردند
 
ابوریحان بیرونی ارقام ریاضی هندی را توسعه بیشتری داد و جهانی کرد او که با سلطان محمود به هندوستان رفت و سالها در آنجا ماند، به مطالعۀ سانسکریت پرداخت و کتاب‌های زیادی به فارسی و عربی نوشت و چندین کتاب فلسفی سانسکریتی را ترجمه کرد. ابوریحان بیرونی ۱۶ سال در مدکتان به تحقیق در فلسفۀ هندوستان اشتغال داشت. او کتاب «تحقیق ماللهند» را که دربارۀ هندوستان و سازما‌های آن بود، به زبان عربی در سال ۱۰۳۰ میلادی نوشت. این کتاب از بزرگترین کتب کلاسیک دنیاست که از کتب هندی بسیاری چون «ماها بهاراتا» و «راما یانا» و «سامخایا سوترا» نقل قول می‌کند.
علاوه بر آن بیرونی کتب زیر را نیز راجع به هندوستان نگاشته است:
۱. جوامع الموجود لخواطر الهنود راجع به سند هند.
۲. تهذیب زیج ارکند .
۳. خیال الکسوفین
۴. تذکره‌ای در حساب با ارقام هندی.
۵. کیفیت رسوم هند در تعلیم حساب.
۶. رساله‌ای در راشیکات که در حیدرآباد طبع شده است.
۷. ترجمه براهم سدهاند در طرق حساب.
۸. رساله در تحصیل آن زمان، نزد هند.
۹. جوابات مسائلی وارده از منجمان هند.
۱۰. جوابات مسائل ده‌گانه علمای کشمیر.
۱۱. مقاله در طریق هند در استخراج عمر.
۱۲. ترجمه کتاب موالید صغیر از براهمهر.
۱۳. ترجمه کاب یاره و آن مقاله ایست از هندیها در امراض.
۱۴. مقاله در باسدیو راجع به آمدن اخیرش.
۱۵. ترجمه کتاب پاتنجل در خلاص از بدن.
۱۶. ترجمۀ کتاب سانگ، بنا به گفتۀ بیرونی در کتاب ماللهند.
گفته می‌شود جز سه کتاب تحقیق ماللهند و راشیکات و پاتنجل، بقیه این آثار گرانبها در دست نیست.
 
===دوره تیموری- صفوی===
[[File:Jahangir & Abbas I.jpg|thumb|Painting of ''Jahangir's Dream'' (around 1620) showing Shah Abbas I of Persia (left) and Jahangir, Moghul Emperor of India (right). The Lion and lamb represent peace and harmony.]]
.<ref>‘Indo-Persian Relations’ by Riazul Islam, Iranian Culture Foundation, 1970, pg 40</ref> During his stay in Persia, Humayun had to accede to the demand of Shah Tahmasp of Persia to explicitly accept the Shia faith. On his return from Persia, he is believed to have reverted to being a [[Sunni]].
سطر ۳۰۹ ⟵ ۳۲۱:
==بزرگترین جمعیت زرتشتیان==
 
==ساسانیان==
 
[[ساسانیان]] که بیش از چهار سده بر ایران فرمانروایی کرده‌اند (۶۵۱-۲۲۶م) با سلاطین هند از جمله پادشاهان سلسلهٔ [[گوپتا]] (۵۵۰-۳۲۰م) مناسبات دوستانه‌ای داشته‌اند که در این دوره پیش از هر زمان دیگری مشهود است. ایران ساسانی به عنوان قدرتی که بر بسیاری از سرزمین‌ها استیلا داشت، بر بسیاری از فرهنگها نیز تأثیر گذاشته و به نوبهٔ خود از آنها تأثیر گرفته‌است. در سایه دودمان ساسانی، ایران بار فرهنگی نیرومندی پیدا کرد که بر بسیاری از همسایگان تأثیر گذاشت، در عین حال این کشور از توانایی‌ها و کمک‌های اقوام و ملل دیگر یاری گرفت و از تماس با جوامع همسایه یاری برد.
 
=== روابط ایران و هندوستان در کتاب‌های قدیمی ===
 
اولین ذکری که از کشتی‌های [[ساسانیان]] در [[اقیانوس هند]] بجای مانده در تاریخ «[[پالادیوس]]» می‌باشد که در قرن چهارم می زیسته‌است، پس از آن در [[سالنامه نسطوری]] راجع به دادوستد با هند و [[سیلان]] در زمان سلطنت [[یزدگرد اول]] سخن رفته‌است. می دانیم که در اواخر دورهٔ ساسانیان، آنان بر دریاها چیره بودند، زیرا ساسانیان با [[بیزانس]] در رقابت بودند و بر سر امتیازات تجاری تا سرزمین [[سریلانکا]] با یکدیگر در کشمکش بودند. ظاهرا ساسانیان در مالزی هم کوچ نشین‌هایی ایجاد کرده بودند ولی این کوچ نشینها مستعمرهٔ نظامی نبودند. اسبان ایرانی با کشتی جهت تجارت به سیلان برده می شده‌اند و حتی در مسقط نیز جهت توسعه تجاری بندری در زمان خسرو انوشیروان تأسیس گردیده بود. سیلان نیز جزیره‌ای است که دارای موقعیت ممتازی می‌باشد زیرا محل رفت و آمد کشتی‌های بسیار از تمام قسمتهای هند، ایران، حبشه و روم است و از دورترین ممالک یعنی «نزی نیستا» و «اندونشیا» و سایر مکانهای تجارتی ابریشم، میخک، چوب، صندل دریافت و از آنجا به بازارهای دیگر سو مانند «ماله» که مرکز پرورش فلفل و «کالیانا» محل صدور مس و چوب و پارچه‌است، صادر می‌شود. در سند نیز که مشک و روغن گرچک و سنبل هندی بدست می‌آید به ایران و روم ارسال می‌شود. از کالاهای معروف هندی می توان به فولاد و شمشیر اشاره کرد که در منابع ایرانی زیادی آمده‌است. در زبان عربی دوره جاهلیت کلمه شمشیر (مهند) بوده‌است که به معنای (از هند) یا (هندی) می‌باشد و مضمون این عبارات در اشعار [[شاهنامه]] [[فردوسی]] نیز آمده‌است و همچنین در [[کارنامه اردشیر بابکان]] نیز به آن اشاره شده‌است.
 
===نفوذ مسیحیت در هند توسط ایرانیان===
 
یکی از ادیانی که [[ایرانیان]]در زمان [[ساسانیان ]] نقش مهمی در نفوذ و گسترش آن در سرزمین هند را داشتند، [[مسیحیت]] بود. مسیحیت و خصوصا فرقه [[نسطوری]] آن توسط ایرانیان به هند گسترش یافت. با وجود عزیمت مبلغین مسیحی به هند بیشترین دلیل گسترش آن از طریق راه‌های تجاری دریایی و خشکی بود، خصوصا راه دریا که در زمان ساسانیان میان ایران و هند بسیار گسترش یافته بود و حتی بازرگانان نیز تبلیغ دین می‌کردند و بدین خاطر در اقصی نقاط جنوب هند و سیلان و چین مسیحیانی را می‌یابیم که نیاکانشان از عصر ساسانی بدین دین گرویدند. در برخی ازشهرهای حوالی شهر بزرگ مدرس درهند کلیساهایی وجود داردکه توسط نسطوریان تأسیس شده و در دور صلیب کلیساها کتیبه‌هایی به زبان پهلوی دیده می‌شود. عبارات پهلوی این کتیبه‌ها در کلیساهای مختلف فرق چندانی با هم ندارند و هرکدام مشتمل بر دوازده کلمه می‌باشد. مسیحیت نسطوری گرچه در ایران متولد نشده بود ولی در زیر حمایت‌های پادشاهان ساسانی در ایران رشد و تکامل یافت و بنابراین هرجا که می‌رفت تحت نام مسیحیت ایرانی نامیده می‌شد. این مذهب توسط ایرانیان در هند نفوذ کرد و با خود بسیاری از مظاهر فرهنگ ایرانی از جمله زبان پهلوی را به هند برد.
پنجاب در زمان [[اردشیر]] به تصرف ساسانیان در آمد که اخیرا سکه‌هایی نیز در آنجا کشف شده‌اند که از یک طرف به شکل پادشاهان ساسانی و از سوی دیگر شبیه شاهان کوشانی ضرب شده‌است. پس از اردشیر در زمان شاپور اول تصور می‌شود که وی نیز مناطقی از هند را در اختیار داشته‌است زیرا در کتیبه شاپور اول در کعبهٔ زرتشت (نقش رستم) به خط پهلوی از قسمتهایی از هند اشاره شده‌است. پس از وی بهرام دوم(۲۹۳-۲۷۶م) تا شمال و غرب هندوستان پیش رفته‌است و در این زمان گجرات و مالوا زیر نفوذ ساسانیان بودند که در زمان چاندرا گوپتای دوم(۴۰۰-۳۹۰م) باز به فرمان شاهان هندی درآمد و کالیداس-نمایشنامه نویس هندی- مرز این دو کشور را رودخانه سند(ایندوس) می‌دانست. بهرام گور(۴۳۸-۴۲۱م) بر طبق نوشته‌های مورخین اسلامی از سرزمین هند به صورت ناشناس بازدید کرده‌است و یکی از همسران ایشان نیز هندی بوده‌است. در زمان خسرو انوشیروان(۵۷۹-۵۳۱م) روابط ایران و هند پیش از گذشته توسعه و گسترش یافت و سفرای متعددی بین دو کشور مبادله گردیدند و رفت و آمد بین اتباع دو کشور بیشتر شد و کشتی‌ها پیوسته به بنادر ایران و هند در حال رفت و آمد بودند بین خسرو پرویز و پادشاهان هند جنوبی(چالوکیه)، پولاکسین دوم(۶۲۸-۵۹۰م)سفرایی مبادله شد و هدایا و تحفی نیز مبادله گشت. هدایائیکه از جانب پادشاه هند نقدیم خسرو پرویز شد عبارتند از فیل، شمشیر، باز سفید، پارچه‌های زربفت و... بودند. «هرشه وردنه» پادشاه شمال هند به کشور پولاکسین دوم(چالوکیه) که در جنوب هند بود لشکر کشید و از این رو پولاکسین با دوستی خود با خسرو پرویز در فکر این بود که در صورت حملات مجدد از ساسانیان طلب یاری کند. علاوه براین مبادلات مورخین از مبادلات نظامی چون فیل یاد می‌کنند و فیل که به عنوان وجه مشخصهٔ سپاه ساسانی در تمام دوران است قطعا از طریق هند وارد ایران شده‌است و وجود فیل در سپاه ایران خصوصا در مقابل اعراب را اکثر مورخین اسلامی هم بدان اشاره کرده‌اند.