حافظه (رایانه): تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
JYBot (بحث | مشارکت‌ها)
B falahati (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: میان‌ویکی حذف شد (AF)
خط ۱:
{{دیگر کاربردها|حافظه}}
[[پرونده:DDR2 ram mounted.jpg|بندانگشتیthumb|250px|۱ [[گیگابایت]] [[حافظه با دستیابی مستقیم ایستا]]، نصب شده در [[رایانه شخصی]]. نمونه ای از ''حافظه اولیه'']]
 
'''حافظه''' یا '''ویر''' یا '''ابزار ذخیره‌سازی رایانه'''، ابزاری است که می‌توان دانسته ها رادرآن انباشته و باز یابی نمود. در مفهوم گسترده تر این واژه به ابزارهای انبارش بیرونی چون [[دیسک‌گردان]] و یا [[نوارگردان]] گفته می‌شود. ابزار ذخیره سازی نیمه هادی یکراست به [[پردازنده]] وصل می‌شود. [[حافظه پنهان]] یا Cache ویر سریعی است که برای افزایش سرعت پیوند سیستم با دستگاه‌های کندتر بهره گرفته می شود و بکارگیری آن مایه آن می‌شود که سرعت و توانایی های دستگاه سریع هرز نرود. مهمترین ویر(حافظه) پنهان در [[واحد پردازنده مرکزی|پردازنده‌های مرکزی]] (سی‌پی‌یوهاسی‌پی‌یو‌ها) وجود دارد که به دو گونه نخستینه و دومبنه (L۱ و L2) بخش می‌شود و امروزه ویر پنهان که در پردازشگرهای مرکزی ساختن آن هزینه بیشتری دارد تا ۴ مگا بایت هم می‌رسد.
== انواع ویر ==
ویر با هدف انباشتن دانسته ها ( مانا ، گذرا ) در رایانه به کار برده می شود و دارای انواع گوناگونی است. ویرها را می‌توان بر پایه نمایه های گوناگونی بخش بندی کرد. [[ویر گریزان]] Volatile و [[ویر ناگریزان]] Nonvolatile نمونه‌ای از این بخش بندی‌ها است. ویرهای گریزان بلافاصله پس از خاموش شدن سیستم اطلاعاتدانسته ها خود را از دست می‌دهند و همواره برای نگهداری اطلاعاتدانسته ها خود به منبع تامین انرژی نیاز خواهند داشت . بیشتر ویرهای رَم در این گروه جای می‌گیرند. ویرهای ناگریزان داده‌های خود را همچنان پس از خاموش شدن سیستم نگه خواهند داشت. ویر «رام» ROM نمونه‌ای از این نوع ویرها است. نام انواع حافظه‌ها در زیر آمده‌است:
 
*[[حافظه دسترسی تصادفی]] (رَم) RAM
* [[حافظه فقط خواندنی]] (رام) ROM
سطر ۱۸ ⟵ ۱۹:
 
== مبانی اولیه ویر ==
با اینکه می‌توان واژه «ویر» را بر هر گونه ابزار انبارش الکترونیکی نامید، ولی بیشتر از واژه بالا برای ویرهایویر‌های سریع با توانایی اندوختن گذرا بهره گرفته می‌شود. اگربا اینکه پردازنده ناچار باشد برای بازیابی دانسته ها مورد نیاز خود همیشه از هارد دیسک بهره گیرد، بیگمان سرعت پردازش پردازنده ( با آن سرعت بالا) کند خواهد گردید. زمانیکه دانسته ها مورد نیاز پردازنده در ویر اندوخته گردند، سرعت پردازش پردازنده از دید دستیابی به داده‌های مورد نیاز بیشتر خواهد گردید. از ویرهایویر‌های فراوانی برای نگهداری گذرا دانسته ها کاربری می‌گردد.
 
[[پرونده:Memory1-1.jpg|بندانگشتیthumb|250px|چپleft|انواع حافظه‌ها]]
همانگونه که در شکل فوق مشاهده می‌گردد، مجموعه متنوعی ازانواع حافظه‌ها وجود دارد. پردازنده با توجه به ساختار سلسله مراتبی فوق به آنها دستیابی پیدا خواهد کرد. زمانیکه در سطح حافظه‌های دائمی نظیر [[دیسک سخت]] (هارد دیسک) و یا ویر دستگاههائی نظیر [[صفحه کلید]]، اطلاعاتیدانسته های موجود باشد که پردازنده قصد استفاده از آنان را داشته باشد، می‌بایست اطلاعاتدانسته ها فوق از طریق ویر [[ویر دسترسی تصادفی|رَم]] در اختیار پردازنده قرار گیرند. در ادامه پردازنده اطلاعاتدانسته ها و داده‌های مورد نیاز خود را در [[ویر پنهان]] (Cache) و دستورالعمل‌های خاص عملیاتی خود را در [[ثباتثبات‌]]ها (register) ذخیره می‌نماید.
 
تمام عناصر سخت‌افزاری (پردازنده، دیسک سخت، ویر و ...) و عناصر نرم‌افزاری ([[سیستم عامل]] و...) بصورت یک گروه عملیاتی بکمک یکدیگر وظایف محوله را انجام می‌دهند. بدون شک در این گروه «حافظه» دارای جایگاهی خاص است. از زمانیکه رایانه روشن تا زمانیکه خاموش می‌گردد، پردازنده بصورت پیوسته و دائم از ویر استفاده می‌نماید. بلافاصله پس از روشن نمودن کامپیوتر اطلاعاتدانسته ها اولیه ( برنامه POST) از «[[ویر فقط خواندنی]]» (رام) فعال شده و در ادامه وضعیت ویر از نظر سالم بودن بررسی می‌گردد ( عملیات سریع خواندن، نوشتن ) .در مرحله بعد کامپیوتر [[بایوس]] را ازطریق «رام» فعال خواهد کرد. بایوس اطلاعاتدانسته ها اولیه و ضروری در رابطه با دستگاه‌های ذخیره سازی، وضعیت درایوی که می‌بایست فرآیند بوت از آنجا آغاز گردد، امنیت و ... را مشخص می‌نماید.
 
 
در مرحلهگام بعد سیستم عامل از دیسک سخت به درون ویر رم استقرارسوار خواهد یافتشد . بخش‌های مهم و حیاتی سیستم عامل تا زمانیکه سیستم روشن است در ویر ماندگار خواهند بود. در ادامهدنباله و زمانیکه یک برنامه توسطبه دست کاربر فعال می‌گردد، برنامه فوقبالا در ویر رم مستقرسوار خواهد شد. پس از استقرارجای گیری یک برنامه در ویر و آغاز سرویس دهی توسطاز سوی برنامه موردیاد نظرشده در صورت ضرورت به فایل‌های مورد نیاز برنامه فوق،بالا، در ویر مستفرسوار خواهند شد.و در نهایتسرانجام زمانیکه به حیات یک برنامه خاتمهپایان داده می‌شود (Close) و یا یک فایل ذخیرهاندوخته می‌گردد، اطلاعات بر روی یک رسانه ذخیرهانبارش سازیهمیشگی دائم ذخیرهاندوخته و نهایتاًدر پایان ویر از وجودبودن برنامه و فایل‌های مرتبط،وابسته، پاکسازی می‌گردد. همانگونه که اشاره گردید در هر زمان که اطلاعاتی، مورد نیاز پردازنده باشد، می‌بایست اطلاعات درخواستی در ویر رَم مستقرسوار شود تا زمینه استفادهبهره گیری از آنان توسطبه دست پردازنده فراهم گردد. چرخه درخواست اطلاعات موجودپدید آمده در رم توسطبه دست پردازنده، پردازش اطلاعات توسطبه دست پردازنده و نوشتن اطلاعات جدیدنوین در ویر یک سیکل کاملاًزنجیره پیوسته بوده و در اکثربیشتر رایانه‌ها سیکلزنجیره فوقبالا ممکن استشاید در هر ثانیه میلیون‌ها مرتبهبار تکرارانجام گردد.
 
== نیاز به سرعت دلیلی بر وجود حافظه‌های متنوع ==
سطر ۳۱ ⟵ ۳۳:
چرا ویر در کامپیوتر تا بدین میزان متنوع و متفاوت است ؟ در پاسخ می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
 
پردازنده‌های با سرعت بالا نیازمند دستیابی سریع و آسان به حجم بالائی از داده‌ها به منظور افزایش بهره وری و کارآئی خود می‌باشند.. در صورتیکه پردازنده قادر به تامین و دستیابی به داده‌های مورد نیاز در زمان مورد نظر نباشد، می‌بایست عملیات خود را متوقف و در انتظار تامین داده‌های مورد نیاز باشد. پردازند ه‌های جدید وبا سرعت یک گیگا هرتز به حجم بالائی از داده‌ها ( میلیارد بایت در هر ثانیه ) نیاز خواهند داشت . پردازنده هائی با سرعت اشاره شده گران قیمت بوده و قطعاً اتلاف زمان مفید آنان مطلوب و قابل قبول نخواهد بود. طراحان کامپیوتر به منظور حل مشکل فوق ایده « لایه بندی ویر » را مطرح نموده‌اند. در این راستا از حافظه‌های گران قیمت با میزان اندک استفاده و از حافظه‌های ارزان تر در حجم بیشتری استفاده بعمل می‌آید. ارزانترین ویر متدواول، هارد دیسک است. هارد دیسک یک رسانه ذخیره سازی ارزان قیمت با توان ذخیره سازی حجم بالائی از اطلاعاتدانسته ها است. با توجه به ارزان بودن فضای ذخیره سازی اطلاعاتدانسته ها بر روی هارد، اطلاعاتدانسته ها مورد نظر بر روی آنها ذخیره و با استفاده از روش‌های متفاوتی نظیر: ویر مجازی می‌توان بسادگی و بسرعت بدون نگرانی از فضای فیزیکی ویر رم، از آنها استفاده نمود.
 
ویر رم سطح دستیابی بعدی در ساختار سلسله مراتبی حافظه‌است . اندازه بیت یک پردازنده نشاندهنده تعداد بایت هائی از حافظه‌است که در یک لحظه می‌توان به آنها دستیابی داشت. مثلاً یک پردازنده شانزده بیتی، قادر به پردازش دو بایت در هر لحظه‌است. مگاهرتز واحد سنجش سرعت پردازش در پردازنده‌ها است و معادل «میلیون در هر ثانیه» است . مثلاً یک کامپیوتر ۳۲ بیتی پنتیوم ۳ با سرعت ۸۰۰ مگاهرتز، قادر به پردازش چهار بایت بصورت همزمان و ۸۰۰ میلیون بار در ثانیه‌است. ویر رم بتنهائی دارای سرعت مناسب برای همسنگ شدن با سرعت پردازنده نیست بهمین دلیل است که از [[ویر پنهان]] استفاده می‌گردد. بدیهی است هر اندازه که سرعت ویر رم بالا باشد مطلوب تر خواهد بود.اغلب تراشه‌های مربوطه امروزه دارای سرعتی بین ۵۰ تا ۷۰ نانوثانیه می‌باشند. سرعت خواندن و یا نوشتن در ویر ارتباط مستقیم با نوع ویر استفاده شده دارد. در این راستا ممکن است از حافظه‌های DRAM ,SDRAM ,RAMBUS استفاده گردد.
سطر ۴۰ ⟵ ۴۲:
با توجه به سرعت بسیار بالای پردازنده حتی در صورت استفاده از «گذرگاه» Bus عریض وسریع همچنان مدت زمانی طول خواهد کشید تا داده‌ها از ویر [[ویر دسترسی تصادفی|رَم]] برای پردازنده ارسال گردند. [[ویر پنهان]] یا «کَش» Cache با این هدف طراحی شده‌است که داده‌های مورد نیاز پردازنده را که احتمال استفاده از آنان بیشتر است، در دسترس تر قرار دهد . عملیات فوق از طریق بکارگیری مقدار اندکی از ویر پنهان که ''اولیه'' Primary و یا «سطح ۱» Level ۱ نامیده می‌شود صورت می‌پذیرد. ظرفیت حافظه‌های فوق بسیار اندک بوده و از دو کیلو بایت تا ۵۱۲ کیلو بایت را، شامل می‌گردد. نوع دوم ویر پنهان که ''ثانویه'' Secodray و یا «سطح ۲» level ۲ نامیده می‌شود بر روی یک کارت ویر و در مجاورت پردازنده قرار می‌گیرد. این نوع ویر پنهان دارای یک ارتباط مستقیم با پردازنده‌است. یک مدار کنترل کننده اختصاصی بر روی برد اصلی که « کنترل کننده L۲ » نامیده می‌شود مسئولیت عملیات مربوطه را برعهده خواهد گرفت . با توجه به نوع پردازنده، اندازه ویر فوق متغیر بوده و دارای دامنه‌ای بین ۲۵۶Kb تا چند مگابایت است. برخی از پردازنده‌های با کارائی بالا اخیراً این نوع ویر پنهان را بعنوان جزئی جداناپذیر در کنار خود دارند. ( بخشی از تراشه پردازنده ) در این نوع پردازنده‌ها با توجه به اینکه Cache بخشی از پردازنده محسوب می‌گردد، اندازه آن متغیر بوده و بعنوان یکی از مهمترین شاخص‌ها در کارائی پردازنده مطرح است.
 
نوع دیگری از [[ویر دسترسی تصادفی|رَم]] با نام [[ویر دسترسی تصادفی ایستا]] (SRAM) نیز وجود داشته که در آغاز برای [[ویر پنهان]] استفاده می‌گردید. این نوع حافظه‌ها از چندین ترانزیستور ( معمولاً چهار تا شش ) برای هر یک از سلول‌های ویر خود استفاده می‌نمایند. حافظه‌های فوق دارای مجموعه‌ای از فلیپ فلاپ‌ها با دو وضعیت خواهند بود. بنابراین حافظه‌های فوق قادر به بازخوانی اطلاعات بصورت پیوسته نظیر حافظه‌های [[ویر دسترسی تصادفی پویا]] (DRAM) نخواهند بود. هر یک از سلول‌های ویر مادامیکه منبع تامین انرژی آنها فعال (On) باشد داده‌های خود را ذخیره نگاه خواهند داشت. در این حالت ضرورتی به بازخوانی اطلاعاتدانسته ها بصورت پریودیک نخواهد بود پ. سرعت حافظه‌های فوق بسیار بالا است پ، ولی بدلیل قیمت بالا، در حال حاضر بعنوان جایگزینی استاندارد برای حافظه‌های رَم مطرح نمی‌باشند.
 
== انبار شیشه ای ذخیره اطلاعاتدانسته ها==
حجم اطلاعاتیدانسته هایی که هر روزه تولید و عرضه می‌شود واقعا در حدی انفجار آمیز است. ولی از منظر بایگانی و حفظ این اطلاعاتدانسته ها برای نسل های آینده، بشر حقیقتا از زمان سنگ نوشته ها به این سو پیشرفت چندانی نداشته است. بنابراین احتمال از دست رفتن طلاعات به نسبت گذشته ها افزایش یافته است.
 
طول عمر ابزارهای بایگانی دیجیتال که تا امروزه در دسترس ما بوده اند، از سی دی و ام پی تری گرفته تا ویر های کامپیوتری، هیچکدام بیشتر از چند دهه و یا حداکثر یک قرن نیست. از سوی دیگر تحول و سرعت اختراعات در فن آوری های دیجیتال باعث شده که ابزارهای خوانش یا خواندن این اطلاعاتدانسته ها همواره در حال تغییر باشند.
 
به همین خاطر با گذشت چند دهه اکنون بخش زیادی از محصولات صوتی و تصویری که روی فیلمهای سینمایی قدیمی و یا نوارهای کاست ضبط شده اند دیگر به راحتی قابل دسترسی نیستند.
سطر ۵۱ ⟵ ۵۳:
سال ها پیش به هنگام عرضه سی دی به بازار خیلی ها تصمیم گرفتند کلکسیون موسیقی خود را از صفحات گرامافون به سی دی منتقل کنند اما بعد مشخص شد که سی دی نیز عمری محدود دارد. بعد از آن سیستم ضبط و بایگانی Mp3 ام پی تری به بازار آمد ولی ثابت شد که هیچیک از آن ها عمری ابدی ندارند.
 
روش جدید ذخیره سازی اطلاعاتدانسته ها
 
در روش جدید، اطلاعاتدانسته ها روی صفحات شیشه ای از جنس کوارتز بایگانی شده و به خاطر مقاومت آن در برابر دمای شدید و شرایط نامناسب برای ابد محفوظ خواهند ماند.
فن آوری جدید با نقطه گذاری مضاعف (دو تایی) در ورق های شیشه ای که از ماده کوارتز ساخته شده اند اطلاعاتدانسته ها را به شکلی ذخیره می‌کند که خواندن آن توسط یک میکروسکوپ امکان پذیر است.
با کمک یک کامپیوتر ساده که بتواند این نقطه گذاریهای مضاعف (دوتایی) را بخواند اطلاعاتدانسته های ذخیره شده در این لوح شیشه ای همیشه قابل دسترس خواهند بود. مهم نیست که به مروز زبان کامپیوترها چقدر پیچیده شوند فقط کافی است که کامیپوتر مورد نظر امکان آن را داشته باشد تا برنامه مخصوص برای خواندن این اطلاعاتدانسته ها را دریافته و به کار بگیرد.
 
مساحت این لوح یا چیپ حدود هشت سانتیمتر مربع و ضخامت ن فقط دو میلی متر است و ا زجنس شیشه کوارتز ساخته شده که ماده بسیار مقاومی است.
سطر ۶۴ ⟵ ۶۶:
 
== منابع ==
{{پانویس}}
*[http://www.srco.ir/WhyHow/Contents/WhatIsMemory.htm ویر چیست؟]
*[http://www.iran-emrooz.net/index.php/news1/40781/امکان ذخیره‌سازی اطلاعات برای میلیون‌ها سال]
سطر ۷۳ ⟵ ۷۴:
{{رایانه-خرد}}
 
[[رده:حافظه رایانه]]
[[رده:ذخیره‌سازی داده‌ها]]
[[رده:ویر رایانه]]
 
[[ar:ذاكرة (حاسوب)]]
[[ca:Memòria d'ordinador]]
[[cs:Elektronická paměť]]
[[da:Digital hukommelse]]
[[el:Μνήμη υπολογιστή]]
[[en:Computer data storage]]
[[eo:Memoro (komputiko)]]
[[et:Mälu (arvuti)]]
[[fr:Mémoire (informatique)]]
[[hi:कंप्यूटर स्मृति]]
[[hu:Memóriaegység]]
[[id:Penyimpanan data komputer]]
[[is:Vinnsluminni]]
[[it:Memoria (elettronica)]]
[[ja:記憶装置]]
[[ko:기억 장치]]
[[mhr:Шарныш]]
[[ms:Storan data komputer]]
[[nl:Computergeheugen]]
[[no:Datalager]]
[[pl:Pamięć komputerowa]]
[[pt:Memória (computador)]]
[[ru:Компьютерная память]]
[[simple:Computer memory]]
[[sk:Pamäť (počítač)]]
[[sq:Memoria]]
[[sv:Datorminne]]
[[th:หน่วยความจำ]]
[[uk:Комп'ютерна пам'ять]]
[[ur:حافظہ (شمارندہ)]]
[[vi:Bộ nhớ]]
[[zh:電腦數據存貯器]]