بلیز: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز r2.7.2) (ربات: افزودن pa:ਬੇਲੀਜ਼ |
اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی |
||
خط ۱۸:
موارد منجر به تشکیل = از [[بریتانیای کبیر]] |
تاریخ تشکیل = [[۲۱ سپتامبر]] [[۱۹۸۱ (میلادی)|۱۹۸۱]] |
مساحت = ۲۲٬۹۶۶ |
رتبه مساحت = ۱۵۰ام |
درصد آبها = ۰٫۷ |
سال براورد جمعیت = [[۲۰۰۸ (میلادی)|۲۰۰۸]] |
جمعیت = ۳۲۰٬۰۰۰ |
رتبه جمعیت = ۱۷۴ام |
تراکم جمعیت = ۱۳ |
خط ۴۳:
کد بینالمللی خودرو = |
دامنه اینترنتی = [[.bz]] |
پیششماره تلفنی = ۹۶۳ |}}
[[پرونده:Belize in its region.svg|چپ|296px|بلیز.]]
'''بلیز''' کشوری در [[آمریکای مرکزی]] است، پایتختش [[بلموپان]] است.
جمعیت این کشور
عمدهترین منابع مالی این کشور کشاورزی، بانکداری و گردشگری است. عمدهترین فرآوردههای صادراتی این کشور [[شکر]] و طرفهای اقتصادی عمده این کشور آمریکا، مکزیک و اتحادیه اروپا هستند. [[بانکداری]] در این کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار است.
بلیز کم جمعیتترین و کوچکترین کشور منطقه آمریکای مرکزی به شمار میآید. این کشور از شمال با [[مکزیک]] و از غرب و جنوب با [[گواتمالا]] همسایه است. در شرق این کشور [[دریای کارائیب]] قرار دارد. دین اغلب مردم این کشور مسیحی است. ۴۰ درصد از بلیزیها کاتولیک رومی و
این کشور در دورههای مختلف تحت حکومت اسپانیا و بعد هم انگلیس بود و در دورهای «[[هندوراس بریتانیا|هُندوراس بریتانیا]]» نامیده میشد و سپس به استقلال رسید. این کشور جزو [[کشورهای همسود]] (مشترکالمنافع) است. گردشگری مهمترین منبع درآمد خارجی این کشور است. در این کشور چشماندازهای طبیعی زیبا و بازماندههای تاریخی از دوره مایاها را میتوان یافت. تولید شکر و موز و مرکبات برای صدور بخش عمده اقتصاد را تشکیل میدهد. در عین حال این کشور به مرکزی برای داد و ستد مواد مخدر نیز تبدیل شدهاست و به همین دلیل جنایات و قتلهای زیادی در آن روی میدهد.
مستعمره هندوراس بریتانیا در ۱۹۷۳ به بلیز تغییر نام دارد و در ۱۹۸۱ استقلال یافت. به دنبال [[توفند|توفندی]] شدید در ۱۹۶۱، مقر پایتخت از [[بلیزسیتی]] به جایی دور از دریا و به شهر نوبنیاد بلموپان انتقال یافت. گواتمالا تا ۱۹۹۱ بر ادعای مالکیت بر بلیز به عنوان بخشی از قلمروش ادامه داد.
بلیز به عنوان تنها کشور عضو [[کاریکام]] در منطقه آمریکای مرکزی است که تمامی مردم آن به دو زبان انگلیسی و اسپانیایی مسلط هستند.<ref>سیاستها و مواضع جدید تجاری بلیز، سریلانکا (سیلان)، گینه نو پاپو، در: خبرنامه
== تاریخ ==
[[پرونده:Belize mayan ruins.jpg|انگشتی|راست|[[شونانتونیچ]]<ref>Xunantunich</ref>]]
نام بلیز از زبان قوم [[مایا]] آمده و به معنای «آب گلآلود» است که به [[رودخانه بلیز]] اشاره دارد.
میان سالهای ۱۵۰۰ پیش از میلاد و ۳۰۰ پس از میلاد تمدن مایا در منطقه بلیز کنونی گسترش فزایندهای یافت، کاوشها در مناطق باستان شناسی همچون، کاراکول، لامانای، لوبا آنتون، «
در سال ۱۸۴۰ بریتانیا این منطقه را مستعمره خود قلمداد و نام آن را هندوراس بریتانیا نهاد. هندوراس بریتانیا در سال ۱۸۶۲ به مستعمره سلطنتی بریتانیا بدل گشت. خودمختاری داخلی در ژانویه ۱۹۶۴ به هندوراس بریتانیا داده شد. در سال ۱۹۷۳ هندوراس بریتانیا به بلیز تغییر نام داد. کشور بلیز در ۲۱ سپتامبر ۱۹۸۱ رسماً از بریتانیا اعلام استقلال کرد. اما [[گواتمال|گواتمالا]] که از سال ۱۸۰۰ ادعای مالکیت بلیز را مطرح کرده بود از به رسمیت شناختن استقلال بلیز خودداری کرد. در همین ارتباط نیروهای بریتانیایی همچنان برای دفاع از بلیز در این کشور باقی ماندند و مناقشه بین بریتانیا و گواتمالا بر سر بلیز همچنان حلناشده ماند. سرانجام گواتمالا در سال ۱۹۹۱ حاکمیت بلیز را به رسمیت شناخت، هرچند هنوز هم ادعای مالکیت بر بیش از نیمی از بلیز را تکرار میکند.<ref>همان منبع.</ref>
== جغرافیا ==
جنگلی استوایی بیشتر بلیز را پوشاندهاست. در جنوب بلیز کوههای مایا جای دارد. شمال عمدتا باتلاقی و کم ارتفاع است. رودهای مهم این کشور، هندو، بلیز، و نیو هستند. آب و هوای نیمه استوایی این کشور را بادهای تجارتی معتدل میکند. بارندگی سنگین است، ولی فصل خنک از فوریه تا مه است.
بلیز دارای آب و هوایی گرمسیری، گرم و مرطوب است، همچنین بلیز دارای اقلیمی صاف و مسطح، دشتهای باتلاقی در امتداد ساحل و کوههای پست در جنوب است. بلندترین نقطه بلیز، قله [[دویلز دیلایت]]<ref>Doyle's Delight</ref> نام دارد که با ۱۱۶۰ متر ارتفاع در جنوب بلیز واقع شدهاست، قله ویکتوریا نیز با ۱۱۲۲ متر ارتفاع، دیگر قله مرتفع بلیز به شمار میرود.
از مهمترین شهرهای بلیز میتوان به [[بلیزسیتی]] ۶۳ هزار نفر، [[سان ایگناسیو]] ۲۲ هزار نفر، [[اورنج واک]] ۱۶ هزار نفر و [[دانگریگا]] ۱۱ هزار نفر اشاره کرد.
== تقسیمات کشوری ==
[[پرونده:Provincias de Belice.png|بندانگشتی|120px|استانهای بلیز]]
بلیز به ۶ استان بخش میگردد که نام، مساحت و جمعیت آنها در زیر آمدهاست:
# [[استان بلیز]] ۴٬۲۰۴ کیلومتر مربع – ۸۹٬۲۴۷ نفر
# [[استان کایو]] ۵٬۳۳۸ – ۷۳٬۲۰۲
# [[استان کوروزال]] ۱٬۸۶۰ – ۴۰٬۳۲۴
# [[استان اورنج واک]] ۴٬۷۳۷ – ۴۵٬۴۱۹
# [[استان استن کریک]] ۲٬۱۷۶ – ۳۲٬۱۶۶
# [[استان تولیدو]] ۴٬۶۴۹ – ۳۰٬۵۳۸
جمع مساحت و جمعیت ۲۲٬۹۶۴ – ۳۱۲٬۹۷۱
=== شهرها ===
{{شهرهای اصلی بلیز}}
== سیاست ==
رئیس حکومت در این کشور به طور رسمی ملکه انگلیس است که نمایندگی از او را فرماندار کل به عهده دارد. نخستوزیر، رئیس دولت است. رهبر حزب پیروز در انتخابات مجلس ملی به عنوان نخست وزیر انتخاب میشود.
قوه قانونگذاری این کشور از دو بخش تشکیل شدهاست. مجلس سنا ۱۲ کرسی دارد و نمایندگان آن را فرماندار کل تعیین میکند. مجلس ملی این کشور ۳۱ کرسی دارد. نمایندگان این مجلس با رای مردم برای دورهای پنج ساله انتخاب میشوند.
هشت عضو مجلس سنا از طرف فرماندار کل گمارده میشوند. ۲۸ عضو مجلس نمایندگان برای دورهای پنج ساله با رای تمامی افراد بالغ انتخاب میشوند. فرماندار کل شخصی را به نخست وزیری منصوب میکند که از پشتیبانی اکثریت مجلس نمایندگان برخوردار است و همچنین کابینه را با توصیه نخست وزیر، انتصاب میکند. کابینه به مجلس نمایندگان پاسخگو است.
احزاب عمده سیاسی بلیز عبارتند از حزب متحد مردم و حزب دموکراتیک متحد.
سطر ۹۷ ⟵ ۹۶:
[[سعید موسی]] برای دوره سوم نیز در سال ۲۰۰۳ به نخست وزیری بلیز منصوب شد. در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۳ سر [[کولویل یانگ]] از جانب بریتانیا به عنوان فرماندار کل بلیز منصوب شد. در روز ۸ فوریه ۲۰۰۸ نیز [[دین بارو]]<ref>Dean Barrow</ref> به سمت نخست وزیر بلیز منصوب شد
در انتخابات پارلمانی بلیز نیز که در ۶ فوریه برگزار شد [[حزب دموکراتیک متحد، بلیز|حزب دموکراتیک متحد]] به رهبری دین بارو با کسب ۵۷ ٪ آراء ۲۵ جایگاه از ۳۱ جایگاه مجمع نمایندگان بلیز را به خود اختصاص داد. دین بارو بلافاصله در ۱۱ فوریه کابینه خود را تشکیل داد و علاوه بر پست نخست وزیری، پست وزیر امور مالی کشور نیز را به خود محول کرد، در این کابینه ویلفرد الرینگتون به سمت وزیر خارجه، کارلوس پدرومو به سمت وزیر امنیت ملی و همچنین در ۱۲ فوریه، گاسپار وگا را نیز به سمت کفیل خود معرفی کرد.
== اقتصاد ==
سطر ۱۰۷ ⟵ ۱۰۶:
فرآوردههای صادراتی این کشور شامل شکر، موز، مرکبات، پوشاک، ماهی، [[شیره]] قند و چوب است که به کشورهای آمریکا (۹/۳۳درصد)، انگلیس (۶/۳۳درصد) و ساحل عاج (۷/۳ درصد) صادر میشود.
برپایه گزارش دومین بررسی سیاست تجاری کشور بلیز، این کشور با داشتن یک اقتصاد باز کوچک در معرض خطر شوکهای خارجی اقتصادی و زیستمحیطی قرار دارد و در نتیجه با چالشهای بسیار عمدهای روبرو میباشد. بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ نیز تأثیرات سوئی بر اقتصاد بلیز به ویژه در بخش سرمایهگذاری خارجی، گردشگری و پرداختهای خارجی گذارده، که از قضا تمامی این بخشها نقش مهمی در تراز پرداختها و غلبه بر کسری بزرگ تجارت کالایی این کشور ایفا مینمایند. سطح بالای بدهی خارجی و وابستگی به وامهای سازمانهای بینالمللی فضای چندانی برای انعطافپذیری مالی کشور بلیز باقی نگذاردهاست. از طرف دیگر رابطه ثابت میان دلار بلیز و دلار ایالات متحده آمریکا با همه محاسنی که دارد، فضا را برای سیاستهای پولی این کشور محدود کردهاست. بهرغم محدودیتهای موجود در سیاستگذاریهای داخلی، بلیز پیشرفتهای چشمگیری در مقابله با شوکهای خارجی داشتهاست که از طریق [[متنوعسازی]] اقتصاد خود و دور کردن آن از وابستگی به صادرات معدود فرآوردههای کشاورزی بدست آوردهاست. گونهگونسازی اقتصاد بلیز تنها منحصر به گسترش بخش خدمات این کشور نمیشود، بلکه تنوع بخشی به ترکیب صادرات کشاورزی این کشور در مورد محصولاتی چون [[خربزه درختی]]، [[کشمش]]، [[برن|برنج]] و غیره نیز سرایت کردهاست.<ref>سیاستها و مواضع جدید تجاری بلیز، سریلانکا (سیلان)، گینه نو پاپو، در: خبرنامه
== مردم ==
سطر ۱۲۱ ⟵ ۱۲۰:
{{bar percent|[[پروتستان]]|blue|۳۱٫۷}}
{{bar percent|دیگر ادیان|green|۱۰٫۲}}
{{bar percent|بیدین|grey|۱۵٫۶}}}}
نژاد ۳۶ ٪ از بلیزیها، مستیزو (دورگه اسپانیایی و سرخ پوست «سرخ و سفید») ۲۴ ٪ را کریول (دورگه سیاه و سفید)، ۱۰ ٪ را مایا و ۶ ٪ را گاریفونا تشکیل میدهند، همچنین دین ۴۹ ٪ از مردم بلیز، کاتولیک، ۲۷ ٪ پروستان (شامل
▲نژاد ۳۶ ٪ از بلیزیها، مستیزو (دورگه اسپانیایی و سرخ پوست «سرخ و سفید») ۲۴ ٪ را کریول (دورگه سیاه و سفید)، ۱۰ ٪ را مایا و ۶ ٪ را گاریفونا تشکیل میدهند، همچنین دین ۴۹ ٪ از مردم بلیز، کاتولیک، ۲۷ ٪ پروستان (شامل : ۷ ٪ پنتکوستال، ۵ ٪ انگلیکن، ۵ ٪ ادونتیست روز هفتم، ۴ ٪ منونایت و ۳ ٪ متدیست) میباشد.
== فرهنگ ==
سطر ۱۳۰ ⟵ ۱۲۸:
== منابع ==
{{چپچین}}
* همشهری آنلاین: آشنایی با بلیز. بازدید: مه ۲۰۱۲.
* Peedle, Ian. 1999. Belize in focus: a guide to the people, politics, and culture. New York: Interlink Books.
{{پانویس}}
{{پایان چپچین}}
{{ویکیانبار-رده|Belize}}▼
{{کشورهای آمریکای شمالی}}
{{اعضای اتحادیه کشورهای همسود}}
{{مناطق انگلیسیزبان}}
{{جغرافیا-خرد}}▼
▲{{ویکیانبار-رده|Belize}}
{{کشورهای قاره آمریکا}}
{{پادشاهیها}}
▲{{جغرافیا-خرد}}
[[رده:بلیز]]
[[رده:اعضای اتحادیه کشورهای همسود]]
خط ۲۹۸:
[[tr:Belize]]
[[tt:Белиз]]
[[ug:
[[uk:Беліз]]
[[ur:بیلیز]]
|