ویکی‌پدیا

جنگ بزرگ شمالی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
DarafshBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۸۶٬۹۴۴ ویرایش‌ها
R0stam (بحث | مشارکت‌ها)
واگردانان
۲۰٬۷۳۷ ویرایش‌ها
ابرابزار، اصلاح ارقام
خط ۳:
|partof=[[جنگ‌های روسیه و سوئد|روسیه]], [[جنگ‌های سوئد و لهستان|لهستان]] و [[جنگ‌های سوئد و دانمارک|دانمارک]] – [[فهرست جنگ‌های سوئد|جنگ‌های سوئد]]
|image=[[پرونده:Stora nordiska kriget.jpg|300px]]
|caption=به شکل حرکت عقربه‌های ساعت از بالا: [[نبرد پلتاوا]], [[نبرد گانگوت]], [[نبرد ناروا (1700۱۷۰۰)|نبرد ناروا]], [[نبرد گادبوش]], [[نبرد استورکیرو]]
|date=فوریه 1700۱۷۰۰ – اوت 1721۱۷۲۱
|place=شمال, شرق و مرکز اروپا
|casus=[[Tsardom of Russia]] and the [[Swedish Empire]] vying for hegemony over Eastern Europe.
|territory=روسیه سه ناحیه سوئدی [[استونی]], [[لیوونی]], و [[اینگری]] را به علاوه [[پریوزرسک]] و [[ایالت ویبورگ|ویبورگ]] را بدست آورد.{{سخ}}پروس بخش هاییبخش‌هایی از [[پومرانی سوئد]] را بدست آورد..{{سخ}}هانوور [[برمن-وردن]] را بدست آورد.{{سخ}}[[هولشتاین-گوتورپ]] بخشی از [[دوک نشین شلسویگ]] را به دانمارک واگذار کرد..<!--Holstein-Gottorp's portion of Holstein was gained by Denmark in 1773. -->
|result=پیروزی ائتلاف ضد سوئد
* روسیه تزاری خود را به عنوان [[امپراتوری روسیه|قدرتی جدید در اروپا]] مطرح کرد.
خط ۱۵:
* [[هولشتاین-گوتورپ]]
----
{{flagicon image|Chorągiew_królewska_króla_Zygmunta_III_Wazy.svg}} [[مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی|لهستان–لیتوانی]] (1704–09۱۷۰۴–۰۹){{سخ}}{{flag|Ottoman Empire|1453}} (1710–14){{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[Cossack Hetmanate]] (1708–09)</sup>{{سخ}}{{flagcountry|Kingdom of England}} (1700){{سخ}}{{flagcountry|Kingdom of Great Britain}} (1719–21){{سخ}}{{flag|United Provinces}} (1700){{سخ}}[[پرونده:Coat of Arms of Brunswick-Lüneburg.svg|17px]] [[برانشویگ-لونبورگ]] (1700۱۷۰۰)
 
| combatant2 ={{Flag icon|Russia}} [[Tsardom of Russia]]
خط ۲۲:
{{Flag icon|Denmark}} [[دانمارک-نروژ]]{{سخ}}(1700, 1709–20){{سخ}}{{flag|Electorate of Saxony}}{{سخ}}(1700–06, 1709–){{سخ}}{{flagicon image|Chorągiew_królewska_króla_Zygmunta_III_Wazy.svg}} [[مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی|لهستان–لیتوانی]]{{سخ}}(1700–04, 1709–)
----
{{flag|Kingdom of Prussia|1701}} (1715–20){{سخ}}{{Flag icon|Hanover|1692}} [[Electorate of هانوور]] (1715–19۱۷۱۵–۱۹)</sup>{{سخ}}{{flagcountry|Kingdom of Great Britain}}{{سخ}}(1717–19)
 
|commander1={{Flag icon|Sweden|1562}} [[شارل دوازدهم سوئد|شارل دوازدهم]] [[Siege of Fredriksten|†]] <small>(–1718)</small>{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[اولریکا الئونورا,اولریکاالئونورا، ملکه سوئد|الئونورا]] <small>(1718–20)</small>{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[فردریک اول سوئد|فردریک اول]] <small>(1720–)</small>{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[آروید هورن]]{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[Carl Gustav Rehnskiöld|Rehnskiöld]] {{POW}}{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[Magnus Stenbock|Stenbock]] {{POW}}{{سخ}}{{Flag icon|Sweden|1562}} [[Adam Ludwig Lewenhaupt|Lewenhaupt]] {{POW}}{{سخ}}[[پرونده:Wappen Herzogtum Holstein 1703.gif|20px]] [[Frederick IV, Duke of Holstein-Gottorp|Frederick IV]] [[Battle of Klissow|†]] <small>(–1702)</small>{{سخ}}[[پرونده:Wappen Herzogtum Holstein 1703.gif|20px]] [[Charles Frederick, Duke of Holstein-Gottorp|Duke Charles]] <small>(1702–)</small>{{سخ}}{{flagicon image |Chorągiew_królewska_króla_Zygmunta_III_Wazy.svg}} [[Stanisław Leszczyński|Stanisław]]{{سخ}}{{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Ahmed III]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[Ivan Mazepa]] [[Bender|†]] <small>(1708–)</small>{{سخ}}{{Flag icon|Kingdom of Great Britain}} [[George I of Great Britain|George I]]{{سخ}}{{flagicon|Kingdom of England}} {{flagicon|Dutch Republic}} [[George Rooke]]{{سخ}}(Combined fleet){{سخ}}[[پرونده:Coat of Arms of Brunswick-Lüneburg.svg|17px]] [[George William, Duke of Brunswick-Lüneburg|George William]]
 
|commander2={{Flag icon|Russia}} [[پتر اول روسیه|پتر اول]]{{سخ}}{{Flag icon|Russia}} [[Aleksandr Danilovich Menshikov|Aleksandr Menshikov]]{{سخ}}{{Flag icon|Russia}} [[Boris Sheremetev]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[ایوان مازپا]] <small>(–1708)</small>{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[Danylo Apostol]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[Ivan Skoropadsky]]{{سخ}}{{Flag icon|Denmark}} [[Frederick IV of Denmark|Frederick IV]]{{سخ}}{{Flag icon|Denmark}} [[Christian Ditlev Reventlow|Christian Reventlow]]{{سخ}}{{Flag icon|Denmark}} [[Peter Tordenskjold]]{{سخ}}{{Flag icon|Electorate of Saxony}} {{flagicon image|Chorągiew_królewska_króla_Zygmunta_III_Wazy.svg}} [[Augustus II]]{{سخ}}(Personal union){{سخ}}{{Flag icon|Electorate of Saxony}} [[Jacob Heinrich von Flemming|Heinrich Flemming]]{{سخ}}{{Flag icon|Electorate of Saxony}} [[Johann Matthias von der Schulenburg|Matthias Schulenburg]]{{سخ}}{{Flag icon|Prussia|1701}} [[Frederick William I of Prussia|Frederick William I]]{{سخ}}{{Flag icon|Hanover|1692}} {{Flag icon|Kingdom of Great Britain}} [[George I of Great Britain|George I]] (personal union)
 
|strength1='''90,000''' سرباز– 1700۱۷۰۰:
* 77,000 سوئدی
* 10,000 لونبورگی
* 28 کشتی‌های ناوگان انگلستان و هلند
'''175,000''' متحدین 1704–14۱۷۰۴–۱۴:
* 16,000 لهستانی
* 3,000–9,000 قزاق
* 150,000 عثمانی‌ها (Only participated in the Pruth campaign)
 
|strength2='''310,000''' سرباز– 1700۱۷۰۰:
* 170,000 روس‌ها (garrisons not incl.)
* 40,000 دانمارکی‌ها
* 100,000 لهستانی‌ها و ساکسون‌ها
'''70,000''' متحدین 1715–20۱۷۱۵–۲۰:
* 50,000 پروسی‌ها
* 20,000 هانووری
 
| casualties1 =حدود '''200,000۲۰۰٬۰۰۰''' سوئدی:
* 25,000 کشته در جنگ
* 175,000 کشته به دلیل قحطی،جراحتقحطی، جراحت و بیماری و غیره.
 
|casualties2 =نامشخص.{{سخ}}حداقل 75,000۷۵٬۰۰۰ روس{{سخ}}14,000–20,000 لهستانی و ساکسون‌ها,{{سخ}}8,000 داتمارکی‌های کشته شده در نبردهای بزرگ.{{سخ}}60,000 کل تلفات دانمارکی‌ها بین 1709–1719۱۷۰۹–۱۷۱۹.<ref>Lindegren, Jan, ''Det danska och svenska resurssystemet i komparation'' (1995) Umeå : Björkås : Mitthögsk{{Page needed|date=September 2010}}</ref>
|Battles won1=21
|Battles won2=5
|notes=}}
'''جنگ بزرگ شمالی''' (1700۱۷۰۰-1721۱۷۲۱) جنگی بزرگ میان [[روسیه تزاری]] و [[امپراتوری سوئد]] بود که طی آنآن، ،روسهاروسها به پیروزی رسیدند و اقتدار و برتری سوئد را در [[اروپای مرکزی]]،[[اروپای شرقی|شرقی]] و [[اروپای شمالی|شمالی]] از میان بردند. رهبران سیاسی روسیه و متحدانش به ترتیب [[پتر کبیر]] روسیه، [[فردریک چهارم دانمارک-نروژ]] و [[آگوست دوم]] ملقب به نیرومند فرمانروای [[انتخابی ساکسونی|ساکسونی]] و [[مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی|لهستان-لیتوانی]] بودند. فردریک چهارم و آگوست دوم ،دوم، به ترتیب ،ترتیب، در سالهای 1700۱۷۰۰ و 1706۱۷۰۶ مجبور به ترک اتحاد خود با روسیه شدند اما دوباره در 1709۱۷۰۹ به این کشور پیوستند. همچنین ،همچنین، [[جرج اول بریتانیای کبیر|جرج اول]] ، دوک [[برونسویک-لونبورگ]] (هانوور) ، نیز در 1714۱۷۱۴ از طرف هانوور و در 1717۱۷۱۷ هم از طرف بریتانیا وارد جنگ شد. به علاوه، [[فریدریش ویلهلم اول پروس|فریدریش ویلهلم اول]] فرمانروای [[براندنبورگ-پروس]] نیز در 1715۱۷۱۵ به این ائتلاف بر ضد سوئد پیوست.▼
}}
▲'''جنگ بزرگ شمالی''' (1700-1721) جنگی بزرگ میان [[روسیه تزاری]] و [[امپراتوری سوئد]] بود که طی آن ،روسها به پیروزی رسیدند و اقتدار و برتری سوئد را در [[اروپای مرکزی]]،[[اروپای شرقی|شرقی]] و [[اروپای شمالی|شمالی]] از میان بردند. رهبران سیاسی روسیه و متحدانش به ترتیب [[پتر کبیر]] روسیه، [[فردریک چهارم دانمارک-نروژ]] و [[آگوست دوم]] ملقب به نیرومند فرمانروای [[انتخابی ساکسونی|ساکسونی]] و [[مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی|لهستان-لیتوانی]] بودند. فردریک چهارم و آگوست دوم ، به ترتیب ، در سالهای 1700 و 1706 مجبور به ترک اتحاد خود با روسیه شدند اما دوباره در 1709 به این کشور پیوستند. همچنین ، [[جرج اول بریتانیای کبیر|جرج اول]] ، دوک [[برونسویک-لونبورگ]] (هانوور) ، نیز در 1714 از طرف هانوور و در 1717 هم از طرف بریتانیا وارد جنگ شد. به علاوه، [[فریدریش ویلهلم اول پروس|فریدریش ویلهلم اول]] فرمانروای [[براندنبورگ-پروس]] نیز در 1715 به این ائتلاف بر ضد سوئد پیوست.
 
[[شارل دوازدهم سوئد|شارل دوازدهم]] نیز ارتش سوئد را رهبری می کردمی‌کرد. متحدان سوئد [[هولشتاین-گوتورپ]] ، چندین اشراف زاده لهستانی به رهبری [[استانیسلاو لکزینسکی]] و [[قزاق|قزاق هاقزاق‌ها]] به رهبری [[ایوان مازپا]] بودند. [[امپراتوری عثمانی]] نیز در اثنای جنگ به شارل دوازدهم امان داد و با سوئد بر ضد روسیه همکاری کرد.
 
جنگ هنگامی آغاز شد که ائتلافی از [[دانمارک-نروژ]] ، [[انتخابی ساکسونی|ساکسونی]] و [[روسیه تزاری|روسیه]] به قلمرو [[امپراتوری سوئد|سوئد]] و [[هولشتاین-گوتورپ]] حمله کردند. در این هنگام ،هنگام، شاه سوئد شارل دوازدهم تنها 18۱۸ سال داشت و عملاً فاقد هیچ گونه تجربه ایتجربه‌ای در امور نظامی بود. سوئدی‌ها در ابتدا روسیه و دانمارک را شکست داده و حتی طی [[پیمان تراوندال]] ، دانمارک را مجبور به خروج از جنگ ساختند. سپس ،سپس، شارل دوازدهم برای شکست دادن روس‌ها وارد خاک روسیه شد اما در [[جنگ پلتاوا|نبرد پلتاوا]] در 1709۱۷۰۹ مغلوب گشت و به خاک عثمانی فرار کرد. امپراتوری عثمانی به کمک شارل شتافت و در لشکرکشی رودخانه پروت بر روس هاروس‌ها فایق آمد اما همچنان روسیه دست بالا را در نبرد داشت.
 
هنگامی که شارل دوازدهم با عجله به سوی سوئد بازگشت ،بازگشت، با حمله روسیه از سمت شرق و دانمارک از غرب مواجه شد و زمانی که برای شکست دادن دانمارکی هادانمارکی‌ها در 1718۱۷۱۸ به نروژ رفته بود، در [[محاصره فردریکستن]] کشته شد. عاقبت جنگ در 1721۱۷۲۱ طبق پیمان صلح به اتمام رسید.
 
جنگ با شکست سوئد و مطرح شدن روسیه به عنوان یک قدرت اروپایی و بازیگری جدید در صحنه سیاسی اروپا پایان یافت. بخش پایانی جنگ با [[پیمان‌های استکهلم (جنگ بزرگ شمالی)|پیمان هایپیمان‌های استکهلم]] (1719۱۷۱۹) میان سوئد با هانوور و پروس، [[پیمان فردریکسبرگ|فردریکسبرگ]] (1720۱۷۲۰) میان سوئد و دانمارک و در آخر ،آخر، [[پیمان نیشتاد]] (1721۱۷۲۱) میان سوئد و روسیه به انجام رسید. سوئد طی این عهدنامه‌ها کلیه ایالات بالتیک و پومرانی سوئد را از دست داد و همچنین ،همچنین، اتحاد این کشور با هولشتاین-گوتورپ نیز خاتمه یافت. در سوئد نیز با مرگ شارل دوازدهم ،دوازدهم، دوره [[پادشاهی مطلقه]] به سرآمد و عصر آزادی به مدت 50۵۰ سال آغاز شد.
 
== منابع ==
سطر ۸۱ ⟵ ۸۰:
 
[[af:Groot Nordiese Oorlog]]
[[ar:حرب الشمال العظمىالعظمي]]
[[be:Паўночная вайна, 1700-1721]]
[[be-x-old:Вялікая Паўночная вайна]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/جنگ_بزرگ_شمالی»