صید علیخان درگزی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: مرتب‌سازی رده‌ها؛ زیباسازی |
Abivard.boy (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۲:
}}'''بنای صید علیخان درگزی ''' مربوط به [[دوره قاجار]] است و در [[درگز]]، خیابان رضوان، داخل قبرستان متروکه شهر واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۲۴|۰۱|۱۳۸۲|پیوند=نه}} با [[شماره ثبت|شمارهٔ ثبت]] ۸۲۶۶ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://iranshahrpedia.ir/fa/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%AB%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DB%80_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C |عنوان = دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱}}</ref>
==مروری بر زندگانی: صید علیخان درگزی==
=== چکیده ===
صید علیخان درگزی از تیره قارشی قوزی و از خاندان دیرین حکمرانان چند صدساله درگز می‌باشد.او در درگز به دنیا آمد و تحصیلات مقدماتی را در مکتب‌خانه‌های درگز،و تحصیلات ادبی خود را در نزد استاد میرزا مهدی خدیو گیلانی به پایان رساند.سپس چندین سال نایب الحکومه لطف‌آباد درگز شد و بواسطه نظم و امنیتی که در آن ناحیه بوجود آورد،از طرف حکومت خراسان مفتخر به دریافت یک ثوب لباده ترمه گردید.او در طی سالهای 1325-1328 قمری حکمران درگز شد و بعدها به دلایلی که در مقاله ذکر شده از حکومت کناره‌گیری و به پسرش مسعود خان تفویض گردید.صید علیخان در مشهد به انجمن ادبی خراسان راه یافت و با تعدادی از فضائل ادبی همنشین و همدم بود.او در نقد الشعرا و انساب‌شناسی سرآمد روزگار خود بود،همچنین شاگردانی همچون:ادیب نیشابوری و ملک الشعرای بهار از خوان فضائل خان خوشه چیدند که هریک از مفاخر ایران محسوب می‌شوند.گویا صید علیخان دیوانی هم داشته که فقط چند شعر از آن باقی‌مانده و مابقی در جریان کشته شدنش در سال 1336 قمری و غارت منزلش از بین رفته است و در پایان تعدادی از اسناد موجود درباره ایشان که در کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و سازمان اسناد ملی ایران موجود بود،پس از بازنویسی در مقاله درج گردیده است.
=== خاندان صید علیخان ===
صید علیخان چاپشلویی1(معروف به درگزی)،از تیره خوانین ترک قارشی قوزی،2از خاندان دیرین حکمرانان چند صدساله درگز3می‌باشد، وی فرزند سلیمان خان چاپشلویی حکمران درگز است.4پدر مشار الیه هفت پسر داشت5و پسر بزرگشان اللهیار خان بود و بعد سعادتقلی خان، محمد علی خان(منصور الملک)و سپس صید علیخان قره خان،صاری خان و علی بار خان بودند.6نیای بزررگ این خاندان(بابا خان بیگ چاپشلو)سردار دلاور نادر شاه بود که در نبرد بزرگ ترکستان کشته شد7و بهبود خان چاپشلو نیز همانند بابا خان در کشورگشائی نادر شاه و در اکثر جنگهای نادر در التزام او بوده و با وی همکاری داشته است.از آن پس بزرگان این خاندان یکی بعد از دیگری حکومت درگز را بعهده گرفته‌اند.8خود صید علیخان در شعری سابقه فرمانروایی خاندانش را چنین سرورده است:
چار صد سال فزون شد که ز تیغ کج ما خواب در چشم همه ازبک و افغان نه‌بود نیر الدوله خداوند خراسان که چنو نیری تابان بر گنبد گردان نه‌بود.9 افتخار دره‌گز امروز از صید علی است که در آفاق چنو مرد سخن‌دان نه‌بود
=== شرح‌حال صید علیخان ===
صید علیخان در درگز متولد شد.او یکی از مرزداران فاضل خراسان، ادیبی دانشمند،شاعری ماهر10و از نسابه11معروف خراسان بود.وی پس از تحصیلات مقدماتی در درگز به مشهد رفته،و تحصیلات ادبی خود را در محضر استاد میرزا مهدی خدیو گیلانی12به پایان رسانیده،و فنون ادب را نیز از وی آموخته بود.13او چندین سال،نزدیک کوچه آسیا بالا خیابان مشهد،و در همسایگی میرزای خدیو منزل داشت،و از آغاز آمدن خدیو به خراسان و حالات وی،و به تبع از داستان«اصحاب سراچه» به تفصیل آگاه بود.
=== صید علی خان حاکم لطف‌آباد ===
کلنل استورات که در زمان حمله نیروهای روسیه به فرماندهی جنرال اسکوبلف مأمور تصرف خانات آسیای میانه بود به درگز مأمور می‌شود که مراقب پیشرفت روسها شود تا مبادا آنان به سرحد هندوستان نزدیک شوند،او در این مأموریت که از 24 ذیحجه 1297 ق.تا 5 ربیع الاول 1298 ق.در درگز اقامت داشت،یکبار به همراه مسیو ادونوان(مخبر روزنامه دیلی نیوز)و در واقع مأموریتی مشابه استورات داشت،در معیت محمد علیخان بیگلربیگی و حاکم درگز سفری به لطف‌آباد داشته،او در این سفر صید علیخان را که حاکم لطف‌آباد بود،ملاقات کرده و در گزارش خود،در این‌باره می‌نویسد:«...ما به محمّدآباد15(درگز)، مراجعت کردیم،و روز بعد حاکم بقدر چهارصد نفر سوار جمع کرده،و به لطف‌آباد عازم گردید.لطف‌آباد که بعضی اوقات موسوم به«باباجق» می‌باشد،شهر کوچکی است در ولایت اتک؛مملکت صاف و مسطح<<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/290672 |عنوان = پایگاه مجلات تخصصی نور | ناشر = پیام بهارستان |تاریخ = 1384/7 |}}</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[فهرست آثار ملی ایران]]
| |||