[[پرونده:Francisco Pizarro.jpeg|thumb|فرانسیسکو پیثاروپیزارو]]'''فرانسیسکو پیثاروپیزارو (پیزاروپیسارو) گنزالس'''{{اسپانیایی|Francisco Pizarro González}}(زادهٔ پیرامون ۱۴۷۱/۱۴۷۶- مرگ [[۲۶ ژوئن]] [[۱۵۴۱ (میلادی)|۱۵۴۱]]) کشورگشای نامی دارای تابعیت [[کاستیل | پادشاهی کاستیل]] بود. وی منقرض کنندهگشایندهٔ [[امپراتوری اینکا]] و پایه‌گذار شهر [[لیما]]، پایتخت کنونی کشور [[پرو]] است.
== زندگی ==
او پسر نامشروع یک [[سرهنگ]] بود. او نخستین بار در [[۱۵۰۲ (میلادی)|۱۵۰۲]] به همراه ناوگانی بزرگ از [[کاستیل]] به [[هیسپانیولا]] گام نهاد. در ۱۵۱۳ همراه با گروهی دیگر به [[باریکه پاناما]] رفت و از نخستین [[اروپا|اروپاییانی]] بود که کرانه‌های [[اقیانوس آرام]] را می‌دیدند. در آینده با موضع‌گیری‌های سیاسی‌اش توانست کلانتر [[شهر پاناما]] گردد.
از سال ۱۵۲۲ میلادی که لشکرکشی‌ها به [[آمریکای جنوبی]] آغازشد، نخستین بومیانی که با اروپاییان رودررو شدند به آنان داستان شهری ثروتمنددارا به نام [[پرو]] را گفتند. افسانهٔ [[ال دورادو]] از اینجا گسترش یافت. این داستان و به همراه آن گزارش‌های [[ارنانهرنان کورتسکورتز]] از [[مکزیک]] پیساروپیزارو را انگیزاند تا به آمریکای جنوبی راهی شود.
در ۱۵۲۴ پیساروپیزارو نخستین سفرش را آغاز نمود. در این نخستین سفر کامیابی چندانی به دست نیامد چونچه که گروه دچار کمبود ومواد غذاییکم‌خوراکی و بدی آب و هوا و جنگ با بومیان شدند و سرانجام بازگشتند.
دو سال پس از آن پیساروپیزارو توانست اجازهٔ سفر دومی را از فرماندار پاناما بگیرد و این گونهاینگونه با دو کشتی راهی جنوب شد تا به کرانه‌های باتلاقی [[کلمبیا]] رسید. آنها از [[خط استوا]] گذشتند. در ساحل به پارچه و زر و سیم {{نقره}} و [[زمرد]] دست یافتند. این غنائم سبب پدیدآمدن چنددستگی میان گروه پیساروپیزارو گردید. هم چنینهمچنین گروه برای نخستین بار [[لاما]] را دیدند و آن را [[شتر]] کوچک خواندند.[[پرونده:Inca-Spanish confrontation.JPG|thumb|نبرد میان پیساروپیزارو و اینکاها در کامارخا، امپراتور آتاهوالپا در میانهٔ میدان دیده می‌شود.]]
هنگامی که برای سفر سوم دولت اسپانیا وی را یاری نکرد، پیساروپیزارو به اروپا بازگشت و دست به دامان [[شارل پنجم]] پادشاه [[امپراتوری مقدس روم]] و [[ایزابلا (پرتغال)|ایزابلا]] شهبانوی [[پرتغال]] گشت و آنان بدو وعدهٔ یاری برای گشودن [[پرو]] را دادند. سرانجام این سفر در ۱۵۳۰ از پاناما به سوی پرو انجام پذیرفت.
در ۱۵۳۲ پیساروپیزارو در [[نبرد کاخامارکا]] با نیرویی کمتر از دویست تن ارتش ۸۰ هزارنفره [[اینکا]] را شکست داد و [[آتاهوالپا]] امپراتور ایشان را به بند کشید. سرانجام او را به گناه کشتن برادرش و نیز کوشش بر ضد پیساروپیزارو در [[۲۶ ژوئیه]] [[۱۵۳۳ (میلادی)|۱۵۳۳]] خفه‌کردند. یک سال پس از آن پیساروپیزارو به [[کوزکو]] تاخت تا این چنیناینچنین چیرگی بر [[پرو]] را تکمیل سازد. در این میان زیبایی کوزکو بر کشورگشا اثرگذار بوده‌است. پس از چیرگی بر پرو بود که پیزارو شهر [[لیما]] را در جایگاه پایتخت تازهٔ این سرزمین پایه‌ریخت.
سرانجام در ۱۵۴۱ گروهی از همراهان پیساروپیزارو – که با او به ستیز برخاسته بودند- به سرای او ریخته و وی را کشتند. کشندهٔ او [[دیگو آلمارگوی دوم]] بود که با کشتن پیساروپیزارو خود را فرماندار پرو خواند. ولی یک سال پس از آن خودش هم در جنگی با دیگر اسپانیایی‌ها کشته‌شد.
