'''''زین‌الاخبار''''' یا '''''تاریخ گردیزی''''' از قدیمی‌ترین کتابهای فارسی دربارهٔ تاریخ—از آغاز خلقت تا پایان پادشاهی مودود بن مسعود غزنوی—نوشتهٔ [[ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی]] است. تاریخ تألیف کتاب [[۴۴۲ (قمری)|۴۴۲]] یا [[۴۴۳ (قمری)|۴۴۳]] قمری بوده‌است.
'''''زین‌الاخبار''''' یا '''''تاریخ گردیزی''''' از قدیمی‌ترین کتابهای فارسی دربارهٔ تاریخ—از آغاز خلقت تا پایان پادشاهی مودود بن مسعود غزنوی—نوشتهٔ [[ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی]] است. تاریخ تألیف کتاب [[۴۴۲ (قمری)|۴۴۲]] یا [[۴۴۳ (قمری)|۴۴۳]] قمری بوده‌است. این کتاب یکی از کتاب های معتبر زبان فارسی که حاوی اطلاعات دقیق و کهن در باب تاریخ عمومی و تاریخ ایران باستان است و مولف آن رعایت ایجاز و اختصار را کرده و کتاب خود را با نثری ساده و روان و متمایل به شیوه عصر سامانی تدوین کرده است. مولف کتاب، «ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی»، از نویسندگان و دبیران دوره غزنوی (قرن پنجم هجری) است.«زین الاخبار» در سال ۴۴۳ ه. ق تالیف شده و وقایع سال های میان ۳۸۹ تا ۴۴۳ را از دیده ها و شنیده های مولف از معاصران خویش بازتاب می دهد. این کتاب ارزشمند در واقع کهن ترین تاریخ مستقل فارسی به نثر درباره سلسله های شاهان ایرانی قبل از اسلام و بعد از آن است و در آن درباره اعیاد مسلمانان، یهودیان، نصارا، پارسیان و هندوان مطالب و اطلاعات مهمی آمده است. علاوه براین،«زین الاخبار» شامل بیش از نیم قرن از تاریخ غزنویان است که مولف آن را با استفاده از مشاهدات خود و به نثری روان نگاشته است. تصحیح انتقادی حاضر از این کتاب، با پیشگفتار مفصلی درباره «زین الاخبار» و نسخه های آن آغاز می شود. نویسندهٔ این کتاب، نام «زین‌الاخبار» را به مناسب نام مخدوم خویش – زین الملة عبدالرشید بن مودود غزنوی – برگزیده است. البته کتاب به خاطر نام خود نویسنده، به «تاریخ گردیزی» نیز مشهور است، ولی نام «زین‌الاخبار» معروفتر است. ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی با ابوریحان بیرونی ارتباط داشته است و از او دانش اندوزی کرده است و شاید با ابوالفضل بیهقی نیز حشر و نشر داشته است. زین الملة عبدالرشید بن مودود غزنوی یکسال پس از تألیف کتاب به‌دست طغرل – غلام پدرش – کشته می‌شود و پس از آن معلوم نیست که چه بر سر مؤلف کتاب می آید. صفحه‌های ابتدایی این کتاب در دسترس نیست و مطالب موجود با شرح سلسلهٔ پیشدادیان آغاز می‌گردد و پس از آن به سرگذشت کیانیان و ملوک الطوایف (اشکانیان) و ساسانیان پرداخته شده است. سپس به ملوک اسلام و سرنوشت امیران خراسان رسیده است و به ذکر اعیاد ملل گوناگون مانند جهودان و ترسایان و مغان و هندوان هم پرداخته و کتاب را با معارف و انساب رومیان به پایان برده است.
== نام کتاب ==
خط ۳۳:
* [[عبدالحسین نوایی|نوایی، عبدالحسین،]] ''[[متون تاریخی به زبان فارسی]]''، [[سمت]]، ۱۳۷۶. (صص ۹ تا ۱۲)
{{پانویس}}
==پیوند به بیرون==
[http://ebook.tarikhfa.com/642-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B2%DB%8C.html کتاب زین الاخبار (تاریخ گردیزی)، متن کامل از تاریخ فا]
