آمادا (قبیله): تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران

|نام =آمادای

|بخش =

|نام محلی =

|سال‌های مرمت =

|کاربری =

|تاریخ ثبت ملی =

|دوره ساخت اثر =

|مالک اثر =

|مالک فعلی اثر =

}}

 

وقایع آغاز قرن هشتم - ۷۹۹ - پیش از میلاد از لحاظ تاریخ ماد اهمیت فوق‌العاده داشت. در آن دوران که ماد هنوز برای مبارزه با دشمن خطرناکی چون [[آشور]] متحد و آماده نبود و پادشاهی نظامی آشور آن سرزمین را هدف چپاول و غارت‌گری‌های منظّم قرار داده مرتباً قطعاتی از خاک آن را متنزع می‌نمود، تهاجم [[اورارتو]] منجر به ایجاد حایلی<ref>از [[دریاچه اورمیه]] تا درّهٔ [[رود دیاله]]، و تقریباً سرحد [[عیلام]] ممتد بود.</ref> میان آشور و [[ماد]] گشت و بدین منوال ماد از اینکه تحت انقیاد آشور در آید نجات یافت. و چون خود اورارتوییان از لحاظ اقوام ماد به صورت بزرگترین خطر در آمدند، مبارزهٔ آزادی طلبانهٔ [[ماننا]]<ref>که قبایل مجاور دریاچه اورمیه را در بر گرفته و متحد ساخت.</ref> این خطر جدید را از قبایل جنوب و مشرق ماننا دور کرد.

 

سرانجام چون اورارتو بار دیگر ماننا را به زیر فرمان در‌آورد و [[سادوری دوم]] شاه اورارتو مجدداً جسارت کرده به بابل <ref>یعنی [[نامار]] در درّهٔ رود [[دیاله]] </ref> حمله کرد، رقابت میان دو امپراطوری کشور گشا یعنی [[آشور]] و [[اورارتو]] به مردم [[ماد]] و [[ماننا]] کمک کرد. شکست سختی که از طرف لشکریان آشوری<ref>تجدید سازمان یافته.</ref> [[تیگلت پیلسر سوم]] در سال - ۷۴۲ پ. م. - به اورارتو وارد آمد به دعاوی اورارتو در مورد حکومت بر ماننا پایان بخشید و دوران رونق و شکفتگی دولت و کشور ماننا آغاز گردید و در آن عهد از حیث نیرو و اهمیت چندان از اورارتو و آشور عقب نبود.

 

==وجه تسمیهٔ ماد==

کلمهٔ ماد، بزبان آشوری مادای، آمادای، ماتای<ref>madài, ámadái, matâi</ref> و بزبان عیلامی‌نو ماتاپه<ref>mata - pe</ref> و بزبان یونانی قدیم مدی<ref>mèdoi یا mâdoi</ref> یکی از نام‌های قومی و جغرافیایی است که ریشهٔ واضح از زبان‌های ایرانی برای آن نمی‌توان یافت<ref>بزبان پارسی ماد، بزبان پارتی مات، بزبان ارمنی قدیم مار-ک</ref>. مع‌هذا در میان مردم آن سرزمین که در قرن نهم پ. م. بزبان ایرانی سخن می‌گفتند متداول بود و این خود از شکل دیگر کلمه یعنی '''آمادای''' که در ردیف '''مادای''' در منابع آشوری محفوظ مانده و مشهود است. در این صورت واژه سازی با پیشوند « آ » و بدون آن ویژهٔ زبان‌های ایرانی است و در مورد اسامی قبایل نیز به نظر رسیده است<ref>اغلب مورخان مفهوم راهزن را برای واژهٔ ماد قائلند و دلیل‌شان مترداف بودن مادا با مارتای [[اوستا]] که بمعنی قاتل و راهزن است عنوان می‌کنند. ولی هیچ دلیلی ندارد مادا را با مارتا مشابه قلمداد نماییم</ref>

{{پانویس}}

==جستارهای وابسته==

* [[اتحادیه قبایل ماد]]

==منابع==

* ای. م. دیاکونوف. ''[[تاریخ ماد]]''. فصل دو. ISBN 964-445-106-6

[[رده:مادها]]

[[رده:ایران]]

{{ماد-خرد}}