اغوز یبغو
دولت اغوز یبغو یک دولت ترکی بود که توسط ترکان اوغوز در سال ۷۶۶ میلادی تأسیس شد و از لحاظ جغرافیایی در منطقه ای بین سواحل دریای خزر و آرال واقع شده بود. قبایل اوغوز در سرزمین وسیعی شامل قزاقستان امروزی و منطقه دریای آرال، دره سیردریا، دامنه کوهستان قره‌داغ، حاشیه رودخانه چو و کوهستان تین شان را حکمرانی کردند.[۱]
دولت اغوز یبغو | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۷۶۶–۱۰۵۵ | |||||||||
 دولت اغوز یبغو سالهای ۷۶۶–۱۰۵۵ میلادی | |||||||||
| وضعیت | خاقانات | ||||||||
| پایتخت | ینگی‌کند (اغوز یبغو) | ||||||||
| زبان(های) رایج | ترکی | ||||||||
| گروه‌های قومی | ترکان اغوز، افشار، قایی، قنیق | ||||||||
| خاقان | |||||||||
| دوره تاریخی | قرون ۸ الی ۱۱ میلادی | ||||||||
• بنیان‌گذاری | ۷۶۶ | ||||||||
• فروپاشی | ۱۰۵۵ | ||||||||
| مساحت | |||||||||
• کل | ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۵۸۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||
| |||||||||
ریشه‌شناسی نام ویرایش
ریشه‌شناسی نام «اوغوز» بارها در ادبیات تاریخی و فلسفی مورد بحث قرار گرفته‌است. این اصطلاح احتمالاً به معنای «قبایل» یا «اتحادیه قبیله‌ای» است و سپس می‌تواند به یک اسم قومی جمعی تبدیل شود. غُز یا اوغوز کنفدراسیون یا مجموعه از مردمان تُرک است. سنگ‌نبشته اورخون که تُرکمانان اولیه را توصیف می‌کند، احتمالاً به اغوز اشاره دارد.[۲]
تاریخ ویرایش
اولین مرجعی که از دولت اغوز یاد کرده‌است، مورخ و جغرافی‌دان عرب یعنی یعقوبی است که جنگهای ترکان اغوز علیه کیمک‌ها و قرلق‌ها را ذکر است. ابن الفقیه، جغرافی‌دان دیگر گزارش داده که اوغوزها بهمراه کیمیکها و توغوز اوغوزها «پادشاهان» منطقه بودند و در میان تُرکان احترام داشتند.
پایتخت ویرایش
جغرافی‌دانان عرب قرن دهم مانند مسعودی و شریف ادریسی از شهری در اوغوز به نام ینگی‌کند یاد می‌کنند، دو منبع (ابن رسته و ابن حوقل) حتی آن را پایتخت اوغوز یبغو می‌نامند. از اوایل دهه ۱۹۲۰، شرق‌شناس وی.وی. بارتولد این شهر را به عنوان مکان تاریخی ینگی‌کنت معرفی کرد.[۳]
ترکیب قومیتی ویرایش
طبق گفته محمود کاشغری (قرن یازدهم میلادی)، کنفدراسیون اغوز از ۲۴ قبیله تشکیل شده بود که ۱۲ قبیله آنها بوزاُخ (به معنای تیرهای خاکستری) و ۱۲ قبیله اوچ‌اُخ (به معنی سه قبیله یا تیرهای سه‌گانه) جناح بوزاُخ از موقعیت ممتازی برخوردار بود. نویسندگان بعدی، به ویژه ابوطاهر مروزی، حدود ۱۲ قبیله را توصیف می‌کنند. اختلاف بین منابع احتمالاً در نتیجه تقسیم ترکان اغوز به دو بخش است، بوزاُخ و اوچ‌اُخ به ترتیب متعلق به جناح راست و جناح چپ ارتش آنها بود.
زبان ویرایش
آنها به زبان ترکی صحبت می‌کردند.
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Encyclopedia of Asian History, Volume 1Ainslie Thomas Embree p507: by the tenth century a major Ghuzz state , Oghuz Yabgu , had arisen on the north coast of the Aral Sea ; its center was the city of Yanikent.
- ↑ Oguz. (2012). In Encyclopædia Britannica. 'Oğuz, also spelled Oghuz, or Ghuzz, confederation of Turkic peoples whose homeland, until at least the 11th century ad, was the steppes of central Asia and Mongolia. The Orhon inscriptions, describing an early Turkic people, probably refer to the Oğuz. ' Retrieved from [1].
- ↑ Bartold, V.V. (2002). Raboty po istorii i filologii turkskikh i mongol’skikh narodov. Moscow.