اکسی‌کدون

اکسی‌کدون
داده‌های بالینی
نام‌های تجاری	Roxicodone, OxyContin, Oxecta, OxyIR, Endone
نام‌های دیگر	dihydrohydroxycodeinone, 14-hydroxydihydrocodeinone, 6-deoxy-7,8-dihydro-14-hydroxy-3-O-methyl-6-oxomorphine
AHFS/Drugs.com	monograph
مدلاین پلاس	a682132
رده‌بندی داروهای; بارداری	AU: C ; B; D (US; near term);
میزان وابستگی	Moderate–High
روش مصرف دارو	oral, intramuscular, intravenous, intranasal, subcutaneous, transdermal, rectal, epidural
کد ATC	N02AA05 ; N02AA55 (WHO)‎ (in combinations);
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	AU: کنترل‌شده (اس۸) ; CA: رده یک ; UK: Class A (CD)Schedule II ; US: رده دو ;
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	۶۰-۸۷٪
پیوند پروتئینی	۴۵٪
متابولیسم	کبد: primarily CYP3A and to a lesser extent, CYP2D6 to oxymorphone
نیمه‌عمر حذف	2-4 hours.
دفع	Urine (83%)
شناسه‌ها
	نام آیوپاک (5R,9R,13S,14S)-۴٬۵α-epoxy-14-hydroxy-3-methoxy-17-methylmorphinan-6-one;
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۷۶-۴۲-۶ ;
پاب‌کم CID	۵۲۸۴۶۰۳;
دراگ‌بنک	DB00497 ;
کم‌اسپایدر	۴۴۴۷۶۴۹ ;
UNII	CD35PMG570;
KEGG	D05312 ;
ChEBI	CHEBI:۷۸۵۲ ;
ChEMBL	ChEMBL656 ;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID5023407 ;
ECHA InfoCard	100.000.874
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C18H21NO۴
جرم مولی	315.364 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image;
حلالیت در آب	HCl: 166میلی‌گرم در میلی‌لیتر (دمای C°۲۰)
	SMILES O=C4[C@@H]5Oc1c2c(ccc1OC)C[C@H]3N(CC[C@]25[C@@]3(O)CC4)C;
	InChI InChI=1S/C18H21NO4/c1-19-8-7-17-14-10-3-4-12(22-2)15(14)23-16(17)11(20)5-6-18(17,21)13(19)9-10/h3-4,13,16,21H,5-9H2,1-2H3/t13-,16+,17+,18-/m1/s1 ; Key:BRUQQQPBMZOVGD-XFKAJCMBSA-N ;
	(صحت‌سنجی)

اکسی‌کدون (به انگلیسی: Oxycodone) یک داروی مخدر ضددرد است که برای کاهش دردهای متوسط تا شدید بکار می‌رود. این دارو گاه به تنهایی و گاه درترکیب با سایر داروهای مسکن مانند استامینوفن بکار می‌رود. اثر تسکین درد معمولاً در عرض پانزده دقیقه شروع می‌شود و با فرمولاسیون سریع رهش تا شش ساعت طول می‌کشد. در بریتانیا، آن را به صورت تزریقی نیز در دسترس گذاشته‌اند. محصولات ترکیبی اکسی کدون با پاراستامول (استامینوفن)، ایبوپروفن، نالوکسان، نالترکسون و آسپرین نیز موجود است.

عوارض جانبی ویرایش

وابستگی و اعتیاد به آن، خواب آلودگی، تضعیف رفلکس سرفه، از دست دادن آب بدن، کاهش فشار خون، یبوست، تهوع، استفراغ و ضایعات جلدی. عوارض جانبی رایج اکسی کدون شامل یبوست (۲۳٪)، حالت تهوع (۲۳٪)، استفراغ (۱۲٪)، خواب‌آلودگی (۲۳٪)، سرگیجه (۱۳٪)، خارش (۱۳٪)، خشکی دهان (۶٪) و عرق کردن (۵٪) است. عوارض جانبی کمتر رایج (که کمتر از ۵٪ بیماران تجربه می‌کنند) شامل از دست دادن اشتها، عصبی بودن، درد شکم، اسهال، احتباس ادرار، تنگی نفس، و سکسکه. اکثر عوارض جانبی عموماً با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کنند، اگرچه مشکلات مربوط به یبوست احتمالاً در طول مدت استفاده ادامه خواهند داشت. اکسی کدون در ترکیب با نالوکسان در قرص‌های ترکیبی، برای جلوگیری از سوء مصرف و کاهش «یبوست ناشی از مواد افیونی» ساخته شده‌است.

وابستگی ویرایش

اگر بیمار از نظر جسمی وابسته شده باشد و اکسی کدون را به‌طور ناگهانی قطع کند، خطر تجربه علائم شدید ترک زیاد است. از نظر پزشکی، زمانی که دارو به‌طور منظم در یک دوره طولانی مصرف شود، به تدریج و نه ناگهانی قطع می‌شود. افرادی که به‌طور منظم از اکسی کدون به صورت تفریحی یا با دوزهای بالاتر از تجویز شده استفاده می‌کنند، در معرض خطر علائم شدید ترک هستند. علائم ترک اکسی کدون، مانند سایر مواد افیونی، ممکن است شامل «اضطراب، حمله پانیک، حالت تهوع، بی خوابی، درد عضلانی، ضعف عضلانی، تب، و سایر علائم مشابه آنفولانزا» باشد. علائم ترک همچنین در نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری اکسی کدون تزریقی یا خوراکی مصرف کرده بودند، گزارش شده‌است.

اوردوز ویرایش

در صورت مصرف بیش از اندازه یا در افرادی که مقاوتشان نسبت به مواد افیونی پایین است، اکسی کدون می‌تواند باعث کم شدن ژرفای تنفس، کند شدن تپش قلب، سرد و مرطوب شدن پوست، توقف تنفس، فشار خون پایین، مردمک‌تنگی، اختلال در گردش خون، ایست قلبی و مرگ شود.^[۴]

در سال ۲۰۱۱ اکسی کدون عامل اصلی مرگ و میر ناشی از مواد مخدر در ایالات متحدهٔ آمریکا بود.^[۵] با این حال از سال ۲۰۱۲ به این‌سو هروئین و فنتانیل دلایل شایع مرگ و میر ناشی از مخدر در آن کشور بوده‌اند.^[۵]

مصارف پزشکی ویرایش

اکسی کدون برای مدیریت درد حاد یا مزمن، متوسط تا شدید زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نیستند استفاده می‌شود. ممکن است کیفیت زندگی را در انواع خاصی از درد بهبود بخشد. مشخص نیست که آیا استفاده در درد مزمن منجر به بهبود کیفیت زندگی یا تسکین مداوم درد می‌شود یا خیر. اکسی کدون به عنوان یک قرص آهسته رهش در دسترس است که هر ۱۲ ساعت مصرف می‌شود. یک مطالعه در ژوئیه ۱۹۹۶ توسط Purdue Pharma، سازنده دارو، نشان داد که فرمول رهش آهسته دارای مدت اثر متغیری از ۱۰ تا ۱۲ ساعت است. یک بررسی در سال ۲۰۰۶ نشان داد که اکسی کدون با رهش آهسته در مدیریت درد سرطانی متوسط تا شدید با اکسی کدون رهش سریع، مورفین و هیدرومورفون قابل مقایسه است و عوارض جانبی کمتری نسبت به مورفین دارد. نویسنده نتیجه گرفت که فرم رهش آهسته جایگزین معتبری برای مورفین و یک درمان خط اول برای درد سرطان است در سال ۲۰۱۴، انجمن اروپایی مراقبت تسکینی اکسی کدون خوراکی را به عنوان جایگزین خط دوم برای مرفین خوراکی برای درد سرطان توصیه کرد. در ایالات متحده، اکسی کدون با رهش آهسته برای استفاده در کودکان از سن یازده سالگی تأیید شده‌است. موارد استفاده تأیید شده برای تسکین درد سرطان، درد ناشی از ضربه، یا درد ناشی از جراحی بود. در کودکانی که قبلاً تحت درمان با مواد افیونی قرار گرفته‌اند، می‌توانند حداقل ۲۰ میلی‌گرم اکسی کدون را در روز تحمل کنند. این یک جایگزین برای فنتانیل، تنها ضددرد افیونی آهسته رهش تأیید شده برای کودکان است.

جستارهای وابسته ویرایش

کدئین

پانویس ویرایش

↑ O'Neil, Maryadele J., ed. (2006). The Merck index (14 ed.). Whitehouse Station, NJ: Merck & Co. ISBN 978-0-911910-00-1.
↑ Kalso E (2005). "Oxycodone". Journal of Pain and Symptom Management. 29 (5S): S47–S56. doi:10.1016/j.jpainsymman.2005.01.010. PMID 15907646.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ "Roxicodone, OxyContin (oxycodone) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more". Medscape Reference. WebMD. Retrieved 8 April 2014.
↑ 1. Package insert Oxycontin (PDF). Stamford, CT: Purdue Pharma L.P. 2007-11-05. Archived from the original (PDF) on 200df=. Retrieved 2019-09-16. {{cite book}}: Check date values in: |archivedate= (help)
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ "Drugs Most Frequently Involved in Drug Overdose Deaths: United States, 2011–2016" (PDF). CDC. 12 December 2018. Retrieved 16 September 2019.

منابع ویرایش

راهنمای کاربرد داروهای ژنریک ایران، دکتر رامین خدّام، چاپ هفتم،۱۳۸۸

[MerckIndex-1] O'Neil, Maryadele J., ed. (2006). The Merck index (14 ed.). Whitehouse Station, NJ: Merck & Co. ISBN 978-0-911910-00-1.

[Kalso-2] Kalso E (2005). "Oxycodone". Journal of Pain and Symptom Management. 29 (5S): S47–S56. doi:10.1016/j.jpainsymman.2005.01.010. PMID 15907646.

[MSR-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ "Roxicodone, OxyContin (oxycodone) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more". Medscape Reference. WebMD. Retrieved 8 April 2014.

[OxyContinInsertUS-4] 1. Package insert Oxycontin (PDF). Stamford, CT: Purdue Pharma L.P. 2007-11-05. Archived from the original (PDF) on 200df=. Retrieved 2019-09-16. {{cite book}}: Check date values in: |archivedate= (help)

[death-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ "Drugs Most Frequently Involved in Drug Overdose Deaths: United States, 2011–2016" (PDF). CDC. 12 December 2018. Retrieved 16 September 2019.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]