ایبک

شهری در ولایت سمنگان که در گذشته با نام «سمنگان» خوانده می‌شد.

اَیبَک (لفظ ترکی)، یا قاتر‌آباد ) ایوکراتید یا سَمَنگان مرکز ولایت سَمَنگان کشور افغانستان است.

سمنگان
آی‌بیک
ایوکراتید
نمای کلی از دره سرسبز ایبک
نمای کلی از دره سرسبز ایبک
موقعیت شهر سمنگان. کلیک کنید و ببینید.
موقعیت شهر سمنگان. کلیک کنید و ببینید.
سمنگان در افغانستان واقع شده
سمنگان
سمنگان
موقعیت سمنگان روی نقشه افغانستان
مختصات: ۳۶°۱۵′۵۵″ شمالی ۶۸°۱′۰″ شرقی / ۳۶٫۲۶۵۲۸°شمالی ۶۸٫۰۱۶۶۷°شرقی / 36.26528; 68.01667
کشور افغانستان
ولایتسمنگان
ولسوالیایبک
بلندی
۹۵۹ متر (۳۱۴۶ پا)
جمعیت
 (٢٠٢٠)[۱]
 • کل١١٨٥٣٧
منطقه زمانی۴:۳۰+
زبان‌های اصلیدری
پشتو

این شهر در پهنهٔ دره یا رود خلم و سمنگان در بخش سفلای با راهی سخت‌گذر و پر گردنه قرار دارد. در سال ۱۹۳۴ میلادی بخشی از شهر قدیم، از بین رفت و در ۴ کیلومتری این شهر بنای شهر نو آغاز شد. شهر قدیمی اَیبک نزدیک دهانهٔ دره و داخل دژ سنگی واقع شده است. تجارت عمدهٔ این شهر گندم، بادام و پسته است. [نیازمند منبع]

نام ویرایش

در زمان امان‌الله‌شاه یکی از افراد او به نام وزیر محمدگل مهمند نایب‌الحکومهٔ ولایت بلخ بزرگ شد. وی سیاست پشتون‌سازی را در این ولایت پیشه کرد و نام بسیاری از مناطق ولایت بلخ را تغییر داد. محمدگل مهمند نام این شهر را از آی بیک که نام تاریخی آن بود به اِیبَک تغییر داد.[۲]

پیشینه ویرایش

پناهگاه صخره‌ای کوچکی به نام قَره‌کَمر در فاصلهٔ ۱۳۵ متری بر فراز درهٔ هزارسوم، در شمال شهر اَیبَک موجود است که احتمالا محل موقتی شکار بوده‌است. از نظر گونه‌شناسی، و نه چینه‌شناسی، چهار فرهنگ مختلف مشاهده شده، که دورهٔ سوم از همه مهمتر است. مجموعا ۸۲ قطعه سنگ چخماق پیدا شده، که بیشتر آن ریزسنگ می‌باشند. آثار بدست‌آمده از قره‌کمر هیچگونه شباهتی به آثار کاوش‌شده از پایگاه‌های دیگر افغانستان، آسیای میانه، هند یا پاکستان ندارند. نزدیکترین مشابه آن فرهنگ برادوستی در کوه‌های زاگرس در ایران است.[۳]

پانویس ویرایش

  1. «برآورد نفوس کشور:١٣٩٩» (PDF). اداراه احصائیه مرکزی افغانستان. ٢٨ می ٢٠٢٠. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ٢٨ می ٢٠٢١.
  2. منبع اطلاعات این بخش: کوشان، غلام‌حضرت، سرگذشت ملت مظلوم افغانستان در مسیر سدهٔ بیستم، افغان امریکن اسوسیسن، ۱۹۹۹، صص ۱۴۸ تا ۱۸۷.
  3. وارویک بال، 'فهرست پایگاه‌های باستان‌شناسیِ افغانستان'، جلد ۱، ۱۹۸۲، ص. ۱۴۸

منابع ویرایش

  • عبدالحسین سعیدیان (۱۳۸۳شهرهای جهان، نشر علم و زندگی
  • ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۰۶.
  • fallingrain
  • citypopulation