بوستان مفاخر تبریز

بوستان مفاخر تبریز (آذربایجان) یا بوستان طوبائیه (طوبی) در محلهٔ آبرسان واقع شده است. این منطقه در گذشته خارج از محدوده شهری بوده و اکنون در مرکز شهر است.

بوستان مفاخر آذربایجان و آرامگاه باقرخان
یادمان مفاخر آذربایجان
نام	بوستان مفاخر آذربایجان و آرامگاه باقرخان
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
بخش	منطقهٔ ۲

محل این پارک و مسجد طوبی که در کنار پارک واقع شده است قبلاً به باغ بزرگی اختصاص داشت که به حاج رضا طوبی (از بازرگانان تبریز) تعلق داشت. او بعدها باغ خود را وقف کرده و به گورستان طوبائیه تبدیل می‌کند.

در این گورستان تنی چند از مشاهیر آذربایجان از جمله باقرخان، آیت‌الله میرزا فتاح شهیدی، رضا طوبی و محمد نخجوانی دفن شده‌اند. در حال حاضر گرچه این گورستان به پارک مفاخر تبدیل شده و بخشی از این پارک به یادمان مفاخر آذربایجان اختصاص داده شده است؛ اما ورودی آرامگاه باقرخان تنها در ساعات اداری به روی شهروندان و گردشگران باز می‌شود.

پیشینه

در سال‌های پایانی دوره قاجار یکی از بازرگانان نامدار تبریزی به‌ نام حاج رضا طوبی بنا به نیازهای آن روز شهر زمین‌های باغ بزرگ خود که در حومه خاوری شهر بود را به شهر و شهروندان تبریزی بخشید تا در آنجا آرامستان بزرگ و در خوری راه اندازی شود، آرامستان در زمین‌های وقف شده حاج رضا طوبی بنام خود او ساخته شد و مردم تبریز نام گورستان را طوبائیه نهادند.

باقرخان یکی از افراد شهیری است که در آرامستان طوبائیه به خاک سپرده شده است، پیکر خود وقف کننده زمین‌های آرامستان (رضا طوبی) نیز بنا به وصیتنامه او در مزارستان طوبائیه به خاک سپرده شد، پس از خاکسپاری وقف کننده زمین‌ گورستان تالار مسقف کوچکی ساخته شد و آن محل به آرامگاه خانوادگی رضا طوبی اختصاص یافت و در پسین سال‌ها با درگذشت هر یک از خویشاوندان رضا طوبی درون همان آرامکده خانوادگی به خاک سپرده می‌شدند، همچنین رضا طوبی از خویشاوندان نزدیک باقرخان است و به همین سبب همسر و دختر و داماد باقرخان به نام سرتیپ هاشمی نیز درون آرامگاه خانوادگی طوبی به خاک سپرده شده‌اند.‌

سرتیپ هاشمی داماد ارشد باقرخان که از فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران بود در سال ۱۳۵۴ راهی کرمانشاه شد و پس از پیدا کردن آرامگاه پدر همسرش با انجام نبش قبر، پیکر باقرخان را به تبریز آورد و در کنار آرامگاه رضا طوبی و همسر و دختر خود باقرخان به خاک سپرد.

ایجاد بوستان

بوستان مفاخر آذربایجان

مقبره‌ی باقرخان در پارک مفاخر تبریز

در سال ۱۳۷۴ شهرداری تبریز تصمیم گرفت تا با زدودن گورستان طوبائبه که دیگر در مرکز شهر قرار گرفته بود پارک بزرگی بسازد، از این رو با پخش آگهی از بازماندگان اهل قبور طوبائیه خواسته شد تا برای جابجایی پیکر مردگان خود اقدام کنند و برای انتقال درگذشتگان خود به گورستان بزرگ شهر در وادی رحمت گور رایگان دریافت کنند. ولی بسیاری از بازماندگان به خاک سپرده شدگان گورستان طوبائیه از جابجایی مردگانشان خودداری کردند. تا این که در سال ۱۳۷۵ به جز آرامگاه خانوادگی باقرخان و رضا طوبی همگی مزارهای گورستان با لودرهای سازمان شهرداری تبریز با خاک یکسان شدند.

پس از برچیدن سنگ قبرها زمین‌های گورستان به سه بخش جدا از هم تقسیم شدند؛ یک قسمت از زمین‌های گورستان طوبائیه به سازمان حج و زیارت اختصاص یافت و ساختمان بزرگ اداره کل این سازمان در زمین‌های به جا مانده ساخته شد. در یک سوم به جا مانده زمین‌ها پارک کوچک و پیش پا افتاده‌ای راه اندازی شد و شهرداری تبریز برای آن نام پارک طوبی را برگزید؛ اما یک سوم دیگر زمین‌های به جا مانده از آرامستان بزرگ طوبائیه از سال ۱۳۷۵ همچنان بلاتکلیف ماند و از سویی سازمان اوقاف و امور خیریه خود را مالک آن زمین‌ها می‌داند و از طرفی شهرداری تبریز آن زمین پر وسعت به جا مانده را از آن خود می‌داند.

در سال ۱۳۸۷ پارک کوچکی که‌ در بخشی از زمین‌های وقف شده آرامستان طوبائیه ساخته شده بود، به دستور علیرضا نوین شهردار وقت تبریز ویران شد و مسئولین شهرداری مدعی شدند که به جای پارک طوبی موزه مفاخر آذربایجان ساخته خواهد شد. به همین سبب در پیرامون پارک طوبی نرده‌های آهنی نصب شدند و شهرداری تبریز به جز ساعات اداری در دیگر زمان‌ها به ویژه در روزهای تعطیل در ورودی آرامستان و پارک پیشین طوبی‌‌ را به روی شهروندان و گردشگران بسته نگاه می‌دارد. همچنین همزمان با نابودی پارک طوبی و ساختن موزه مفاخر به سال ۱۳۸۹ سنگ قبر دختر و همسر و داماد باقرخان از جا کنده شد، به گونه‌ای که دیگر هیچ یادبود و نشانی از خویشاوندان باقرخان در کنار آرامگاه خود باقرخان دیده نمی‌شود.