توماج صالحی

توماج صالحی (زادهٔ ۱۲ آذر ۱۳۶۹) خوانندهٔ رپ اعتراضی ایرانی است که برای آهنگ‌های اعتراضی خود در مورد مشکلات جامعهٔ ایران و اعتراض به سیاست‌ها و سرکوب‌های حکومت جمهوری اسلامی شهرت دارد. او به علت ترانه‌های اعتراضی‌اش بارها بازداشت شده و تحت شکنجه قرار گرفته‌ و حال در زندان دستگرد اصفهان زندانی است. ترانه‌های او در رسانه‌های اجتماعی مورد توجه رسانه‌های داخل و خارج از ایران قرار گرفته‌اند. وی در سال ۲۰۲۳، جایزه «هِرِتیک» (بدعت‌گذار) سازمان گلوبال میوزیک اواردز را به خاطر آهنگ «فال» در بخش ترانه اعتراضی - کنشگری دریافت کرد.

توماج صالحی
توماج صالحی
اطلاعات پس‌زمینه
زاده	۱۲ آذر ۱۳۶۹ ‏(۳۳ سال) گردبیشه، چهارمحال و بختیاری، ایران
ژانر	رپ فارسی
پیشه	خواننده ترانه‌نویس
سال‌های فعالیت	۱۳۹۶–اکنون
تحصیلات	لیسانس مکانیک جامدات
علت سرشناسی	موسیقی اعتراضی - کنشگری
جایزه(ها)	جایزه «بدعت‌گذار» سازمان «جوایز موسیقی ملل» جایزه سالانه آزادی بیان در بخش هنر

توماج صالحی گفته‌است که در یک کارگاه فلزکاری کار می‌کند.

زندگی شخصی

توماج صالحی در ۷ سالگی آموختن موسیقی را با یادگیری تنبک و اُرگ آغاز کرد. او گفته که از بچگی شعر می‌خواند و شاعر محبوبش خیام است. توماج صالحی اصالتاً لر بختیاری است. او در ترانه‌هایش همیشه یک پوکه خالی تفنگ بر گردن دارد که نشانه لر بودنش است. او از معانی مختلف نام «توماج» معنی ترکمن آن را که «سوارکار شجاع» است بیش از همه دوست دارد. ورزش روزانه او بوکس است.

توماج صالحی کودکی خود را در اصفهان و شاهین‌شهر گذرانده و دو مدرک تراشکاری دارد. او مانند پدرش دانش‌آموخته مهندسی مکانیک با گرایش طراحی و تولید قطعات صنعتی پزشکی است. پدر او هشت سال زندانی سیاسی بوده‌است. به گفته توماج صالحی، هیچ‌یک از اعضای خانواده‌اش شغل دولتی ندارند.

موسیقی رپ

توماج صالحی موسیقی رپ را نخستین‌بار از طریق برادر بزرگترش شنیده و از آن لذت برده‌است. او خوانندگی رپ را در سال ۱۳۹۵ به‌طور جدی آغاز کرده‌است. او یک بار هنگام خواندن به خاطر پوشیدن تی‌شرتی با عکس دلار آمریکا بازداشت شده‌است.

توماج صالحی برای تولید موسیقی خود مجبور شده موتور و وسایل خانه‌اش را بفروشد؛ زیرا به دلیل درونمایه سیاسی ترانه‌های او استودیوهای اصفهان حاضر به ضبط نبودند و مجبور شده به جاهای دورتر مثل شمال ایران برود که هزینه‌های بیشتری برای او داشته‌است.

توماج صالحی وظیفه خود را تزریق شجاعت و امید به مردم می‌داند و می‌گوید: «از چه می‌ترسم؟ از ترسو بودن می‌ترسم، اینکه خودم بترسم. تا حالا همیشه رفتم در دل ترس.» او همچنین گفته بود اگر روزی کنسرت بگذارم، ردیف اول کودکان کار و ردیف دوم کارتن‌خواب‌ها هستند.

جوایز

توماج صالحی، در سال ۲۰۲۳، جایزه «هِرِتیک» یا «بدعت‌گذار» سازمان «گلوبال میوزیک اواردز» را به خاطر آهنگ «فال» در بخش موسیقی اعتراضی - کنشگری دریافت کرد.

همچنین او به‌دلیل حمایت از حقوق بشر، آزادی بیان و ترویج صلح توسط هنر و اشعارش برنده جایزه «فرهنگ مقاومت» شد.

صالحی، در سال ۲۰۲۳ از سوی سازمان «ایندکس آن سِنسِرشیپ» به عنوان برنده جایزه سالانه آزادی بیان در بخش هنر معرفی شد.

اهدای ۲۵۰۰ پوند جایزه سالانه آزادی بیان به سیل‌زدگان سیستان و بلوچستان

صفحه اینستاگرام توماج صالحی، خواننده معترض زندانی، نوشت او که پیشتر جایزه سالانه آزادی بیان در شاخه هنر را از سازمان «شاخص سانسور»، نهاد مدافع آزادی بیان دریافت کرده بود، جایزه نقدی خود به ارزش ۲۵۰۰ پوند را برای کمک به سیل‌زدگان سیستان و بلوچستان اهدا کرد.

بازداشت ۱۴۰۰

توماج صالحی در ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ توسط ۱۲ نفر از نیروهای امنیتی در خانه‌ای در اصفهان بازداشت و به زندان دستگرد منتقل و مدتی بعد آزاد شد.

اتهام

به‌گفتهٔ وکیل توماج صالحی او در ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ ساعت ۹ شب، بازداشت و به «تبلیغ علیه نظام» و «توهین به رهبر جمهوری اسلامی» متهم شده بود. او ساکن شاهین‌شهر هست و پرونده او در دادسرای همین شهر ثبت شد. او در زندان، ممنوع‌الملاقات بود و هیچ گونه تماسی با خانواده خود نداشته‌است.

هرانا در ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ از آزادی توماج با تودیع قرار کفالت خبر داد. این خبرگزاری در ۳ بهمن ۱۴۰۰ اعلام کرد دادگاه انقلاب شاهین‌شهر او را به ۶ ماه زندان و جزای نقدی محکوم کرده و اجرای این حکم به مدت یکسال به حالت تعلیق درآمده است.

واکنش‌ها

حکومت ایران توضیحی دربارهٔ علت بازداشت توماج ارائه نکرده‌است. سازمان عفو بین‌الملل در رشته پیامی در توئیتر، خواهان آزادی فوری و بدون قید و شرط وی شد. مرکز حقوق بشر در ایران در توییتی نوشت: «آزادی بیان و عقیده در قوانین جمهوری اسلامی ایران 'جرم‌انگاری' نشده، اما پیوسته منتقدان و معترضان به علت نقد و اعتراض بازداشت می‌شوند. توماج صالحی فقط برای خواندن ترانه‌های انتقادی بازداشت شده و از دوشنبه ۲۲ شهریور در شرایط و مکان نامعلومی به سر می‌برد.»

رضا پهلوی در توییتی نوشت: «آثار توماج صالحی و شیدای همدانی، تبلور هنری اعتراضات سراسری است، و محبوبیت‌شان، نشانه فراگیری گفتمان براندازی». کایلی مور-گیلبرت که در سال ۲۰۱۸ دستگیر و پس از حدود دو سال با سه زندانی ایرانی مبادله شد نیز خواستار آزادی توماج صالحی شد. همچنین شمار زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی خواهان آزادی او شدند. پس از دستگیری وی حساب اینستاگرام او از دسترس خارج و حساب توئیترش توسط مسئولان توییتر بسته شد.

بازداشت ۱۴۰۱

همراهی

با آغاز خیزش انقلابی ۱۴۰۱ ایران توماج صالحی در اوایل آبان ۱۴۰۱ تصویری از خود در اعتراضات خیابانی منتشر کرد. او همچنین در ترانه‌ای به نام فال در یک فنجان قهوه دید که همه مهره‌های ریز و همه سران دستگیر شده‌اند. او در هنگام شرکت در اعتراضات نگران این بوده که در صورت دستگیری ممکن است بعضی معترضان ناامید و ناراحت شوند: «الان نیاز به غصه نداریم. اگر عزیزان من کشته شوند نباید گریه کنم. باید دنبال محاکمه باشم». او سپس به زندگی مخفیانه روی آورد و در این مدت با ضبط ویدئوهایی از ضرورت ایستادگی در برابر جمهوری اسلامی سخن می‌گفت. در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌بی‌سی تله‌ویژن گفته بود به آینده اعتراضات بسیار امیدوار است و ایمان دارد که تا شش ماه دیگر انقلاب می‌شود. همچنین گفت: «موسیقی اعتراضی می‌تواند تحولی بزرگ ایجاد کند و بسیار در جامعه مؤثر است. این موسیقی به جامعه امید می‌دهد و شجاعت را تزریق می‌کند چون در جوامعی که مردم اینقدر تحت فشار حکومت هستند سرخورده و منفعل می‌شوند».

بازداشت

بر پایه گزارش خبرگزاری دانشجو در ۸ آبان ۱۴۰۱ صالحی که در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران مدتی به صورت مخفیانه زندگی و فعالیت می‌کرد در استان چهارمحال و بختیاری دستگیر شد. ساعاتی پیش از بازداشت، توماج صالحی در پیامی در شبکه‌های اجتماعی گفته بود که او و دوستانش بیرون خانه متوجه تغییراتی مشکوک شده‌اند. او هنگام بازداشت مجروح شده و صورتش خونی بود. خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران وی را یکی از «رهبران اغتشاشات در ترویج خشونت» معرفی کرد که چندان صحیح نبود و دید یکطرفه داشت. این رسانهٔ دولتی همچنین اعلام کرد که صالحی در یک گذرگاه مرزی دستگیر شده‌است؛ که مدیر شبکه‌های اجتماعی صالحی این ادعا را تکذیب کرد و اعلام نمود که وی در استان چهارمحال و بختیاری و نه در یک استان مرزی دستگیر شده‌است. برای مدتی، وضعیت او نامشخص بوده و از محل نگهداری او اطلاعاتی در دسترس نبود.

باشگاه خبرنگاران جوان —تحت حمایت دولت— ویدئویی از مردی با چشم‌بند منتشر کرد که ادعا می‌کرد توماج است و ظاهراً تحت فشار اعتراف می‌کند که «مرتکب اشتباه» شده‌است. به گفته خانوادهٔ وی، مقامات ایرانی صالحی را شکنجه‌های بسیار و غیرانسانی صرفاً برای اعترافات اجباری کرده‌اند.

محکومیت

وی به فعالیت تبلیغی علیه نظام، همکاری با دولت‌های متخاصم و تشکیل گروه غیرقانونی به قصد برهم زدن امنیت کشور متهم شده‌است. اتهاماتی که به بیشتر معترضان وارد شده‌است. همچنین با حکم دادگاه انقلاب به محاربه و افساد فی‌الارض، متهم شده و با خطر اعدام روبه‌روست. در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۲، خانواده توماج گفتند که زندگی او در خطر است.

واکنش‌ها

خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه، به‌نقل از سید محمد موسویان دادستان اصفهان، خبر بازداشت توماج صالحی را تأیید کرد و مدعی شد که او «در ایجاد اغتشاشات و دعوت و تشویق به اغتشاش و آشوب‌های اخیر در استان اصفهان و مخصوصاً در شهرستان شاهین‌شهر نقش کلیدی داشته‌است».

در ۲۲ آبان جمعی از هنرمندان، نویسندگان، فعالان رسانه‌ای و کنشگران مدنی در حمایت از توماج صالحی بیانیه‌ای را منتشر کرده و خواستار آزادی فوری او شدند. بخشی از متن این بیانیه چنین است:

توماج صدای مردم است و ندای ملت خاموش نمی‌شود. اکنون صدای او باشیم، که اگر آزاد بود بر شکنجه‌ها و احکامِ اعدامِ معترضان می‌خروشید و رهایی‌شان را طلب می‌کرد. جسم و جان توماج را نشانه رفته‌اند، به انتقام این که بانگِ رسایِ مردم بوده‌است. شکنجه و مجازات توماج، خط قرمز ماست. توماج باید آزاد شود.

— جمعی از هنرمندان، شاعران، نویسندگان، فعالان مدنی و فرهنگی

مهدی یراحی، خواننده معترض در واکنش به انتشار خبر دستگیری توماج صالحی در رشته توییتی نوشته‌است: «مسئولیت جان او با جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران است و اساساً نهادی که این جوان غیور را در بند کرده باید بازخواست و محاکمه گردد.»

یه-ون ری، یکی از اعضای حزب اس‌پی‌دی از شهر آخن در پارلمان آلمان، کفالت سیاسی توماج را بر عهده گرفته‌است. با این کار او بخشی از نفوذ و فعالیت‌های پارلمانی خود را به توماج اختصاص داده و به تلاش‌ها برای آزادی وی کمک می‌کند.

امید نوری‌پور رئیس حزب سبزهای آلمان و نماینده پارلمان این کشور (بوندستاگ) نیز با انتشار ویدیویی اعلام کرد که کفالت سیاسی توماج صالحی را بر عهده گرفته‌است.

اعتراف اجباری

در اعتراف اجباری که پس از بازداشت توماج صالحی از تلویزیون ایران پخش شد صحنه‌ای همانند موزیک‌ویدیوی فال نشان داده شده که در آن جای توماج و فرد تسبیح به دست عوض شده و توماج صالحی از ترویج خشونت از طریق ترانه ابراز پشیمانی می‌کند. درحالی که او هیچگاه مرتکب ترویج خشونت نشده‌است، بلکه همواره با استفاده از موزیک‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود، مردم را به صلح و اهمیت دادن به همدیگر تشویق می‌کرد.

شکنجه

گردانندهٔ صفحه توییتر توماج صالحی، در ۱۶ دی ۱۴۰۱ اعلام کرد که احتمال از دست رفتن بینایی توماج در اثر ضربات وارد توسط مأموران جمهوری اسلامی وجود دارد. او با بیان اینکه حدود ۷۰ روز از حبس توماج در سلول انفرادی می‌گذرد، گفت: «در صورت ازدست رفتن بینایی او این قصور متوجه مسئولان خواهد بود.»

در فروردین ۱۴۰۲ خانواده صالحی اعلام کردند که شدت شکنجه‌های جسمی توماج به حدی بوده که او چند روزی را در حالت بیهوش و خطرناک جسمی قرار داشته‌است. کمپین حقوق بشر در ایران از جامعه جهانی و نهادهای بین‌المللی موسیقی و هنری و همچنین سازمان‌های مدافع آزادی بیان خواست یک صدا و قاطعانه خواهان آزادی فوری و بدون قید و شرط توماج صالحی شوند.

حکم

در ۱۹ تیر ۱۴۰۲ حساب توماج صالحی در شبکه‌های اجتماعی که توسط نزدیکان او اداره می‌شود با انتشار پیامی از صدور حکم ۶ سال و ۳ ماه زندان برای توماج صالحی و انتقال او به بند عمومی خبر داد. او تا پیش از ابلاغ حکم ۲۵۲ روز را در حبس انفرادی گذرانده بود. در ادامه، رزا اعتماد انصاری، یکی از وکلای توماج صالحی اعلام کرد که توماج، به‌اتهام فساد فی‌الارض به ۶ سال و ۳ ماه زندان محکوم شده‌است. وکیل او همچنین دربارهٔ مجازات‌های تکمیلی علیه توماج اعلام کرد: «از تاریخ قطعیت حکم به مدت ۲ سال، ممنوع‌الخروج شده و پاسپورتش ابطال خواهد شد. او همچنین از هرگونه فعالیت، تهیه و تولید آثار موسیقی و خوانندگی به مدت ۲ سال محروم شده‌است. توماج همچنین به مدت ۲ سال به حضور در دوره‌های مدیریت رفتار و مهارت دانش که توسط معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم دادستانی اصفهان برگزار می‌شود، ملزم شده‌است. براساس رای دادگاه، توماج صالحی باید گواهی پایان دوره این کلاس‌ها را به واحد اجرای احکام کیفری ارائه کند.» دومین و آخرین جلسه رسیدگی به اتهامات توماج صالحی روز ۱۱ تیر به صورت غیر علنی برگزار شده بود. به گفته امیر رئیسیان، دیگر وکیل توماج صالحی، در این جلسه، «اجازه حضور اشخاص ثالث، خبرنگاران، نمایندگان جامعه مدنی و همین‌طور خانواده موکل در دادگاه داده نشد.» دادگاه او در حالی برگزار شد که بنا بر اظهارات وکیل توماج صالحی، موکلش طی هشت ماه گذشته که در بازداشت بوده، تنها امکان نیم ساعت ملاقات با وکلای خود را داشته‌است.

آزادی موقت

او در ۲۷ آبان ۱۴۰۲، پس از تحمل بیش از یک سال حبس که ۲۵۲ روز آن انفرادی بوده با قید وثیقه از زندان دستگرد اصفهان آزاد شد.

بازداشت ۱۴۰۲

توماج پس از ۱۲ روز آزادی در ۹ آذر ۱۴۰۲ توسط عده‌ای مأمور لباس شخصی مسلح و بدون ارائه هرگونه حکم قضایی، کارت شناسایی و با ضرب و شتم شدید در بابل مجدد بازداشت شد و به مکانی نامعلوم منتقل شد.

ترانه

هرست ترانه‌ها، تک‌آهنگ‌ها و موزیک ویدئوهای توماج صالحی.

نام ترانه	تاریخ انتشار	توضیحات
موزیک ویدیو فال	اکتبر ۲۰۲۲	-
موزیک ویدیو میدون جنگ	-	-
حبهٔ انگور	-	-
موزیک ویدیو گاپون	-	-
موزیک ویدیو افسون	-	انتقاد از اعتیاد
موزیک ویدیو ببخشید	-	-
شلاق	-	از توماج و جاستینا
موزیک ویدیو پیچک	-	از توماج و جاستینا
موزیک ویدیو کارون	-	-
هیروشیما	-	-
موزیک ویدیو نقطه کور	-	واکنش به هک دوربین‌های زندان اوین
موزیک ویدیو ندیدی ۲		کلام و اجرا: توماج، خطاب به خامنه ای
موزیک ویدیو طناب دار	-	از توماج و بی لقب
سیر تا پیاز	-	از توماج و افراسیاب
موزیک ویدیو بازمانده	-	از توماج و افراسیاب
فرشید	-	وداع با برادر ناتنی‌اش، کلام و اجرا: توماج
موزیک ویدیو تاس	-	-
موزیک ویدیو ترکمانچای	-	اعتراض به برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین
موزیک ویدیو سوراخ موش	-	-
انار	-	کلام و اجرا: توماج - افراسیاب - بی‌لقب، ضرب‌آهنگ: بهزاد
موزیک ویدیو نرمال	-	-
یاقوت	-	کلام و اجرا: توماج
تانتو	-	کلام و اجرا: توماج
موش	-	-
درد	-	کلام و اجرا: توماج
چه	-	کلام و اجرا: توماج
ندیدی	-	کلام و اجرا: توماج، آهنگساز: بیتکوری
پارافین	-	دیس به مهران مدیری، کلام و اجرا: توماج، آهنگساز: احمد ترکاشوند
منم یه زلزله زدم	-	کلام و اجرا: توماج، آهنگساز: جولیِن مارکل
جنگ رپ	-	-
دُر	-	-
برهه	-	کلام و اجرا: توماج، آهنگساز: شاهرخ

پیوند به بیرون

• توماج صالحی در اینستاگرام
• توماج صالحی در اسپاتیفای
• توماج صالحی در ساوندکلاود
• توماج صالحی در یوتیوب
• توماج صالحی در توییتر