جزیره آبادان

جزیره آبادان ، جزیره‌ای است که در جنوب شهرستان آبادان و بین رودخانه‌های بهمن‌شیر، اروندرود و خلیج فارس قرار گرفته‌است. نواحی جنوبی این منطقه عریض تر از شمال آن بوده و پهنای آن به حدود ۱۸ کیلومتر می‌رسد؛ که رفته رفته و با حرکت به سمت شمال، عرض آن کم شده و پهنای آن به ۵ کیلومتر می‌رسد. طول آن از شمال به جنوب ۷۰ کیلومتر و مساحت آن، ۵۰۰ کیلومتر مربع است. میانگین ارتفاع این جزیره، ۳ متر و مهم‌ترین آبادی‌های آن، آبادان و اروندکنار است. این جزیره محل اختلاف ایران و امپراتوری عثمانی بود و سرانجام طبق معاهده ارزروم در ۱۸۴۷ به ایران واگذار شد. اهمیت بین‌المللی این جزیره، به‌خاطر تأسیسات نفتی آن در سده بیستم افزایش یافت.

جزیره آبادان

پیشینه تاریخی

بنا بر روایتی: پلینی بزرگ در قرن اول میلادی آن را تابع پادشاه کرخینیا (میسان) ذکر کرده و آن را در حوالی ۱۱ مایل در جنوب شهر خاراکس، خرمشهر می‌داند. به عقیدهٔ فرانتس آلتهایم مکان آن شهر بصره امروزی در خاک عراق می‌باشد؛ اما طبق نظر دیگر برخی اعراب این‌گونه بیان شده‌است که احتمال دارد که مکان آن در منطقهٔ بهمنشیر امروزی و در نزدیکی شهر آبادان بوده باشد. رودخانهٔ فرات نام خود را از این شهر میسانی گرفته‌است و در زمان ساسانیان به‌دلیل اجرای جشن بهمن روز، جشن بهمنگان نام آن به بهمن اردشیر (بهمنشیر) تغییر می‌یابد. شهری را که امروز آن را خرمشهر می‌نامند و در منتهی‌الیه جنوب غربی کشور ایران در محل تلاقی رود کارون به اروند رود قرار دارد و از جمله شهرهای قدیمی است که در طول تاریخ حامل نام‌های متعددی بوده‌است. قدیمی‌ترین نامی که از این شهر در تاریخ خرمشهر از آن یاد شده‌است، نام «خاراکس» است که مورّخین بنای آن را به اسکندر مقدونی و پادشاهی میشان، نسبت می‌دهند. در این منطقه، مقبره‌ای قرار دارد که در داستان‌ها و افسانه‌های قدیمی به شخصیتی افسانه‌ای به نام «حضرت خضر» منسوب می‌شود. به همین دلیل، برخی از این افراد، به اشتباه، آرامگاه خضر نبی را در این منطقه می‌دانند و آن را جزیره‌الخضر نیز گفته‌اند. بنابر ادعای برخی افراد و بدون استناد علمی، بندر خاراکس که هرودوت از آن یاد کرده، احتمالاً در این منطقه بوده‌است؛ که این‌گونه نیست بلکه در تاریخ هرودوت، منظور از بندر خاراکس خرمشهر است، و نه منطقه مزبور. ایران و عثمانی تا قبل از عهدنامه ارزروم در ۱۸۴۷ بر سر این جزیره اختلاف داشتند.

جستارهای وابسته

• عهدنامه ارزروم

منابع

• «آبادان». دانشنامه ایران. ج. اول. تهران: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۱۳۸۴.
• «آبادان». فرهنگنامه کودکان و نوجوانان. ج. اول. تهران: شورای کتاب کودک. ۱۳۷۱.
• «آبادان». دائرةالمعارف فارسی. ج. اول. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. ۱۳۸۰.
• «آبادان، جزیره». دانشنامه دانش‌گستر. ج. اول. تهران: مؤسسه علمی-فرهنگی دانش‌گستر. ۱۳۸۹.
• ابو ریحان بیرونی، آثار الباقیه عن القرون الخالیه، برگردان اکبر داناسرشت.
• اسدی طوسی؛ (۱۳۱۹) لغت فرس، ویراستهٔ عباس اقبال، تهران، چاپخانهٔ مجلس.
• کتاب گیتاشناسی ایران جلد سوم-مهندس عباس جعفری - چاپ ۱۳۸۴
• دانشنامه جامع ایثار و شهادت بایگانی‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. بازدید: ژوئیه ۲۰۱۵.
• آدمیت، فریدون (۱۳۹۰). تاریخ فکر از سومر تا یونان و روم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
• زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۹۰). تاریخ در ترازو. تهران: موسسهٔ انتشارات امیرکبیر.

• Schuol, Monika: Die Charakene. پادشاهی‌های میانرودان در دوره هلنیستی و اشکانی (= Oriens et occidens 1), Stuttgart 2000, ISBN 3-515-07709-X
• Sheldon A. Nodelman, مقدمه تاریخ چروکی‌ها، Berytus ۱۳ (۱۹۵۹/۶۰), ۸۳–۱۲۱، XXVII f. ,
• Wikipedia contributors, "Characene," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Characene&oldid=366072192 (accessed September ۱۰، ۲۰۱۰).
• Potts, D. J. 1988. "Arabia and the Kingdom of Characene." In: Araby the Blest: Studies in Arabian Archaeology. Edited by D. T. Potts. The Carsten Niebuhr Institute of Ancient Near Eastern Studies, University of Copenhagen. 1988. Museum Tusculanum Press,

پیوند به بیرون

• محمدی‌فر، یعقوب؛ خونانی، علیرضا (۱۳۹۲). «خاراسن و جایگاه سیاسی و تجاری آن در شاهنشاهی اشکانی». مطالعات تاریخ فرهنگی (۱۶): ۱۱۳–۱۳۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۱۵.
• دانشنامهٔ جهان اسلام، درآیند «بهمنْ اردشیر (یا فراتْ میسان»
• هفته‌نامهٔ اشوزرتشت