حقوق دریاها
حقوق دریاها شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل عمومی است که به موضوعات مربوط به دریاها می‌پردازد.(حقوق دریاها با حقوق دریایی تفاوت زیادی دارد. حقوق دریایی شاخه ای از حقوق تجارت میباشد که در آن از قواعد حاکم بر کشتی های بازرگانی و حمل و نقل با آن ها بحث میشود) منبع اصلی این شاخه از حقوق کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها مصوب ۱۹۸۲ است. این قرارداد به «قانون اساسی دریاها» معروف است و تا فوریه ۲۰۰۹ بیش از ۱۵۷ کشور به آن پیوسته‌اند.[۱]
حقوق دریاها شامل تعریف آب‌های سرزمینی، حق دولتها برای ماهیگیری و استخراج منابع از بستر اقیانوس‌ها و کنترل دریانوردی می‌گردد.
به‌طور کلی در خارج از منطقه‌ای که با نام آب‌های سرزمینی شناخته میشود، کلیه شناورهای خارجی می توانند عبور و مرور نمایند و یا جهت مقاصد اضطراری توقف نمایند که به حق عبور و مرور بی ضرر موسوم است ولی تا حد 200 مایل یا همان محدوده انحصاری اقتصادی، حق هیچگونه فعالیت اقتصادی مانند ماهیگیری، کشیدن خط لوله و کابل، انجام تحقیقات علمی و اقیانوس نگاری و غیره را ندارند مگر با اجازه دولت ساحلی.
منابع فارسی حقوق دریاها ویرایش
اثر ارزشمندی با عنوان حقوق بین‌الملل دریاها با نگاهی به مسائل ایران که در سال ۱۳۹۴ و به وسیله انتشارات خرسندی به چاپ رسیده، یک گام مهم در جهت فهم بیشتر و روشن‌تر از مسائل مرتبط با حقوق دریاها در ادبیات حقوقی ایران است. کتاب یادشده به ترجمهٔ دکتر علیرضا ابراهیم‌گل عضو هیئت علمی و استاد یار دانشگاه تهران و حسن خسروشاهی دانشجوی دکتری همین دانشگاه با تکیه بر بخش حقوق دریاهای کتاب حقوق بین‌الملل عمومی نوشته مالکم شاو دربارهٔ حقوق دریاها به ابعاد گوناگون حقوق بین‌الملل دریاها از دیدگاه معاهدات و عرف و رویه قضائی بین‌المللی ازجمله با بررسی کنوانسیون ۱۹۵۸ راجع به دریای آزاد، کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها و رویه کشورها و نیز رویه قضائی دیوان بین‌المللی دادگستری، دیوان‌های داوری و دیوان بین‌المللی حقوق دریاها پرداخته و عملکرد نهادهای بین‌المللی چون مقام بین‌المللی اعماق دریاها را نیز مورد بررسی قرارداده است. این کتاب در ادامه به حقوق دریاها و مسائل ایران پرداخته‌است. بخش مفصلی از کتاب به قوانین داخلی ایران در زمینه حقوق دریاها اختصاص یافته‌است. در ادامه به اعلامیه تفسیری ایران در زمان امضای کنوانسیون ۱۹۸۲حقوق دریاها اشاره شده و کلیه موافقتنامه‌های مرزی دریایی ایران مورد مطالعه قرار گرفته‌است. بخشی از کتاب هم به حقانیت تاریخی نام خلیج فارس می‌پردازد و سرانجام ۹۰ نقشه جغرافیایی از تصاویر مربوط به مناطق دریایی مورد اختلاف، مرزهای دریایی و مناطق دریایی تحدید حدود شده ایران و همسایگان در معرض دید پژوهشگران قرارداده شده‌است. کیفیت و گستردگی استفاده از نقشه‌ها در این اثر پژوهشی کم‌نظیر است و کمتر اثر پژوهشی در حقوق دریاها در ایران و حتی میان آثار بین‌المللی شناخته شده حقوق دریاهاست که به این تفصیل در مورد تک‌تک موضوعات مرتبط با حقوق دریاها و مناطق مورد اختلاف مرزی در دریاها، نقشه‌هایی به این ممتازی ارائه داده باشد.
کتاب یک اثر علمی با بهره‌گیری از آخرین مطالعات در زمینه حقوق بین‌الملل دریاها و مستند به معاهدات بین‌المللی، عرف کشورها و رویه قضائی بین‌المللی و نیز با توجهی خاص به مسائل ایران است. با بهره‌گیری از این کتاب می‌توان به دانش و آگاهی لازم برای پیگیری حقوق ایران در حوزه حقوق دریاها دست یافت. این کتاب هم دیدگاهی نظری در مورد حقوق بین‌الملل دریاها دارد و می‌تواند به‌عنوان یک منبع درسی مورد استفاده دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری حقوق بین‌الملل قرار گیرد و هم جنبه کاربردی دارد و می‌تواند راهنمایی در خدمت متخصصان و کارشناسان حوزه سیاست خارجی، اقتصاد بین‌الملل و دفاع و امنیت ملی باشد. [۱]
منابع ویرایش
- ↑ "Law of the Sea." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 06 Feb. 2009 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/530433/Law-of-the-Sea>.