خَرکَمان[۱] یا عَرادّه (به انگلیسی: Ballista) دستگاهی شبیه به زوبین است که در زمان یونان و روم باستان نخست برای پرتاب سنگ و بعدها برای پرتاب تیرهای بزرگ مورد استفاده قرار می‌گرفته است.[۲] خرکمان یک دستگاه یونانی توسعه یافته است که می‌تواند ساختار مکانیکی متفاوتی داشته باشد و می‌تواند از انرژی ذخیره شده در پیچش اجسام برای پرتاپ استفاده کند.

یک خرکمان کوچک بازسازی شده

نخستین بار در کتاب مقدس از دستگاهی که توسط صنعتگران اورشلیم برای نصب بر روی برج‌های شهر و پرتاب سنگ علیه دشمن به کار می‌رفت، نام برده شده است.

نظامی در شعری می‌گوید:

تنی چون خرکمان از گوژپشتی
بر او پشتی چو کیمخت از درشتی[۳]

خرکمان دستی و خرکمان سواره از انواع خرکمان هستند.

منابع ویرایش

  1. Moshtagh Khorasani, Manouchehr. 2010. Lexicon of arms and armor from Iran: a study of symbols and terminology. Tübingen: Legat. p.213
  2. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ballista». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۱۴.
  3. لغتنامه دهخدا: خرکمان