داروشناسی یا فارماکولوژی (به فرانسوی: Pharmacologie) شاخه‌ای از داروسازی و زیست‌شناسی است که به مطالعه واکنش متقابل داروها (یا مواد شیمیایی) بر جانداران می‌پردازد که منجر به ایجاد اثرات زیست‌شناختی این ترکیبات می‌گردد. داروشناسی شامل دو بخش فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک است.[۱][۲]

نمایهٔ عنوان‌های مختلفی که با واژه فارماکولوژی پیوند دارند

ریشهٔ تاریخی فارماکولوژی بالینی به سده‌های میانه و به کتاب پزشکی قانون نوشتهٔ ابن سینا و گزارش اسحاق نوشته پترس ایسپانوس و همچنین ژان اهلِ سَن‌آمان بازمی‌گردد.[۳]

فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک ویرایش

داروشناسی مطالعهٔ تعامل بین جاندار و دارو یا مواد شیمیایی دریافت‌شده‌است که بر عملکرد طبیعی یا غیرطبیعی بیوشیمیایی اثر می‌گذارد. دو حوزه اصلی فارماکولوژی، فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک هستند. به‌طور خلاصه فارماکودینامیک مطالعهٔ اثرات داروها بر بدن، و فارماکوکینتیک، اثر و رفتار بدن بر روی داروها است. به بیان دیگر، فارماکودینامیک، مبحث فعل‌وانفعالات دارو در مواجهه با گیرنده‌های بیولوژیک، و فارماکوکینتیک، بحث و تعریف دربارهٔ جذب، توزیع، متابولیسم و دفع دارو در سیستم‌های بیولوژیکی است. لازم است یادآوری شود که داروشناسی (Pharmacology) با داروسازی (Pharmacy) دو واژهٔ جدا از هم هستند که گاهی به‌اشتباه به‌جای هم به‌کار می‌روند. فارماکولوژی چگونگی رفتار متقابل دارو و سامانه زیستی (بدن) است؛ ولی داروسازی در رابطه با مواد اولیه، آماده‌سازی، توزیع، مقدار (دوز) در استفاده از داروهای بی‌خطر و مؤثر است.

بخش‌های تخصصی فارماکولوژی ویرایش

فارماکولوژی به زیربخش‌های تخصصی‌تر زیر، تقسیم می‌شود:[۴]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. Britanica encyclopedia: Pharmacology
  2. دکتر متولیان-فارماکولوژی پایه. ۱۳۸۰
  3. Brater DC, Daly WJ (2000). "Clinical pharmacology in the Middle Ages: principles that presage the 21st century". Clin. Pharmacol. Ther. 67 (5): 447–50. doi:10.1067/mcp.2000.106465. PMID 10824622.
  4. ویکی‌پدیا انگلیسی:Pharmacology بازیابی۲۹ اکتبر ۲۰۱۱
  5. "Neuropharmacology". Wikipedia (به انگلیسی). 2018-10-01.
  6. "Pharmacogenetics". Wikipedia (به انگلیسی). 2018-08-07.