دانشمندیان

دودمانی ترکمن‌تبار در آسیای صغیر (ترکیهٔ امروزی)

دانِشمَندیان یا دانشمندیه دودمانی ترکمان‌تبار بودند که در سده‌های ۱۱ و ۱۲ میلادی در شمال، مرکز و خاور آناتولی فرمان راندند.

دانشمندیان

۱۰۷۱–۱۱۷۸
آناتولی در ۱۰۹۷, پیش از محاصره نیقیه
آناتولی در ۱۰۹۷, پیش از محاصره نیقیه
پایتختسیواس
نیکسار
زبان(های) رایجزبان ترکی استانبولی
دین(ها)
اسلام
حکومتپادشاهی
بیگ، ملک 
• ۱۰۷۱–۱۱۰۴
غازی بن دانشمند
• ۱۱۷۵–۱۱۷۸
نصرالدین محمد
دوره تاریخیقرون وسطی
• بنیان‌گذاری
۱۰۷۱
• فروپاشی
۱۱۷۸
پیشین
پسین
امپراتوری سلجوقی
سلطان‌نشین روم

مرکز قدرت ایشان در اصل منطقه سیواس، توقات و نیکسار در مرکز و شمال شرقی آناتولی بود. قلمرو امیرنشین دانشمندیان به‌طور موقت تا آنکارا و قسطمونی نیز گسترش یافت.[۱]

امیر دانشمند احمد غازی نخستین مسجد شهر توقات را در ۱۰۷۴ بنا کرد و مرکز امیرنشین کوچک دانشمندیان را به وجود آورد. این امیرنشین با سلطان‌نشین سلجوقیان روم در زمان حکومت قلج ارسلان دوم پیوستگی داشت.[۲]

پیشینه ویرایش

به هنگامی که سلجوقیان به گسترش قدرت خود در آسیای کوچک مشغول بودند یکی دیگر از رؤسای ترک بنام گمشتگین بن دانشمند در ولایت کاپادوکیا یعنی در شهرهای سیواس و قیساریه و ملاطیه دولتی جهت خود ترتیب داد و در نزدیکی این محل اخیر فرانک‌ها را بسختی مغلوب نمود. جانشینان او در جنگ‌های با صلیبیون دخالت‌های مهم کردند ولی مجاورین ایشان یعنی سلجوقیان روم بزودی به دوران فرمانروایی آن سلسله خاتمه بخشیدند. دولت دانشمندیه پس از انقراض ضمیمهٔ دولت سلجوقی گشت.[۳]

حاکمان دانشمندی ویرایش

دانشمندیان حکومت یادداشت‌ها
دانشمند احمد غازی ۱۰۹۷–۱۱۰۴ نام دیگر: دانشمند طایلو
امیر غازی گوموش‌تگین ۱۱۰۴-۱۱۳۴
ملک محمد غازی ۱۱۳۴-۱۱۴۲
شاخه سیواس (مَلِک‌ها) ۱۱۴۲-۱۱۷۵ در سلجوقیان آناتولی ادغام شدند
ملک یاغیباسان ۱۱۴۲-۱۱۶۴
ملک مجاهد غازی ۱۱۶۴-۱۱۶۶
ملک ابراهیم ۱۱۶۶-۱۱۶۶
ملک اسماعیل ۱۱۶۶-۱۱۶۶
ملک ذوالنون ۱۱۷۲-۱۱۷۴
شاخهٔ ملطیه (امیران) ۱۱۴۲-۱۱۷۸ در سلجوقیان آناتولی ادغام شدند
عین‌الدوله ۱۱۴۲-۱۱۵۲
ذوالقرنین ۱۱۵۲-۱۱۶۲
نصرالدین محمد ۱۱۶۲-۱۱۷۰
فخرالدین ۱۱۷۰-۱۱۷۲
آفریدون ۱۱۷۲-۱۱۷۵
نصرالدین محمد ۱۱۷۵-۱۱۷۸ بار دوم حکومت

منابع ویرایش

  1. ویکی‌پدیای انگلیسی.
  2. دانشنامه جهان اسلام
  3. لغتنامه دهخدا: مدخل دانشمندیه.