درک تجسمی

درک تجسمی (به انگلیسی: embodied cognition)، استدلال می‌نماید که بیشتر ویژگی‌های شناختی، چه مربوط به انسان باشد یا غیرانسان، به وسیله ابعاد جسمانی آن موجود شکل می‌گیرد. ویژگی‌های شناختی شامل ساختارهای ذهنی سطح بالا (مانند مفاهیم و رده‌بندی‌ها) و توانایی انجام فعالیت‌های شناختی گوناگون (مانند استدلال و داوری) می‌باشد. ابعاد جسمانی شامل این موارد است: دستگاه حرکتی، دستگاه ادراکی، تعاملات جسم با محیط (وابستگی به موقعیت) و فرضیات مبتنی بر جهانی که در ساختار موجود ساخته می‌شود.

درک تجسمی

تز تجسمی ذهن سایر نظریات مانند شناخت‌گرایی، محاسبه‌گرایی و دوگانه‌انگاری دکارتی را به چالش می‌کشد. این نظریه دارای ارتباط نزدیکی با نظریاتی چون تز ذهن گسترش یافته، شناخت موقعیتی و وضع‌گرایی است. نسخه مدرن این نظریه براساس بینش‌هایی است که از تحقیقات تازه در حوزه‌های روان‌شناسی، زبان‌شناسی، علوم شناختی، سیستم‌های دینامیکی، هوش مصنوعی، روباتیک، شناخت حیوانی، «شناخت نباتی» و عصب‌شناسی بدست آمده‌است.

تز تجسم

طرفداران تز درک تجسمی بر نقش فعالانه و قابل توجه که بدن در شکل دهی شناخت و درک کردن ظرفیت‌های ذهنی و شناختی یک عامل، ایفا می‌کند تأکید دارند. درک تجسمی در فلسفه بدین معنی است که شناخت یک عامل تنها محصول تجسم ذهنی وی از جهان نبوده، بلکه قویاً تحت تأثیر ابعاد جسمانی عامل قرار دارد، که فراتر از خود ذهن است. از این رو، تز تجسم می‌خواهد تجارب جسمانی عامل را در تمامی انواع شناخت مجدداً معرفی نماید. البته این یک تز گسترده بوده و شامل انواع مختلف تجسم شامل تجسم قوی و ضعیف می‌باشد. در تلاشی برای آشتی دادن علوم شناختی با تجربه انسانی، وریلا و همکارانش در رویکرد وضع‌گرایی خود نسبت به شناخت، «تجسم» را قرار ذیل تعریف می‌کنند:

«با بکارگیری اصطلاح متجسم ما می‌خواهیم دو نکته را برجسته بسازیم: نخست این که شناخت بستگی به نوعیت تجربهٔ دارد که از بدن‌های دارای ظرفیت‌های حسی و حرکتی مختلف می‌آید، دوم این که، هرکدام از این ظرفیت‌های حسی و حرکتی خود وابسته به شرایط فراگیر تر زیست‌شناختی، روان‌شناختی و فرهنگی هستند.»

— فرانسسکو جی. واریلا، ایوان تامپسون، الئانر راش: ذهن متجسم: علوم شناختی و تجارب انسان، صفحات ۱۷۲–۱۷۳

این مفهوم دوگانه که واریلا و همکاران به تز تجسم نسبت می‌دهد، روی چندین بعد شناخت تأکید دارد که محققین در حوزه‌های مختلف، مانند فلسفه، علوم شناختی، هوش مصنوعی، روان‌شناسی و عصب‌شناسی در آن دخیل هستند. این تعریف عمومی از تجسم با مشکلاتی نیز روبرو است. یکی از پیامدهای این تأکید بالای جسم، تجربه، فرهنگ، شرایط و مکانیزم‌های شناختی یک عامل در جهان این است که نظریات و رویکردهای مجزای درک تجسمی اغلب باهم در یک هم‌پوشی قرار می‌گیرند. به عنوان مثال تزهای شناخت گسترش یافته و شناخت موقعیتی معمولاً یکی پنداشته شده و همیشه وقت از هم تفکیک نمی‌گردند. به همین گونه چون بُعدهای مختلف تز تجسم به درجات مختلف مورد تأیید قرار گرفته‌اند، بهتر است تا درک تجسمی نسبت به یک نظریهٔ متحد و تعریف شده به عنوان یک برنامه تحقیقی پنداشته شود.

برخی از نویسندگان تز تجسم را با این استدلال که شناخت بستگی به بدن یک عامل و تعاملات آن با یک محیط مشخص دارد، تشریح می‌نمایند. از این رو در سیستم‌های واقعی بیولوژیکی شناخت به تنهایی خود یک سیستم نیست بلکه توسط اهداف و ظرفیت‌های سیستم کنترول می‌گردد. با این حال آنها استدلال می‌نمایند که این بازدارنده‌ها به این معنی نیستند که شناخت تنها از طریق رفتار انطباقی (یا خودنوگری) تنظیم می‌گردد، بلکه شناخت مستلزم «بعضی از انواع پردازش اطلاعات می‌باشد… تغییر یا رساندن معلومات دریافتی» است. بدست آوردن این چنین معلومات شامل «بررسی و تغییر محیط» توسط عامل می‌باشد.

«با این حال، اگر فرضیه را بر این بگذاریم که شناخت فقط انباشت حداکثر بازنمایی‌های صحیح از معلومات دریافتی است، این یک فرضیه نادرست خواهد بود… بدست آوردن دانش سنگ زیر پا برای رسیدن به هدف قریب تر است که آن تنظیم رفتار در واکنش به محیط در حال تغییر سیستم می‌باشد.»

— مارسین ملکاوسکی: شرح ذهن محاسباتی، صفحهٔ ۴.

رویکرد دیگر برای فهمیدن درک تجسمی، تز تجسم را به گونه مشخص تر تعریف نموده‌است. نظریه مشخص تر در مورد تجسم که در ذیل بیان شده‌است نه تنها به هیچ منبع خارجی به غیر از بدن نپرداخته، بلکه میان درک تجسمی، شناخت گسترش یافته و شناخت موقعیتی تفکیک قایل شده‌است. بنا بر این ما می‌توانیم تز تجسم را قرار ذیل مشخص سازیم:

تز تجسم: بسیاری از ویژگی‌های شناخت قابل تجسم هستند، به این معنی که آنها عمیقاً به ویژگی‌های بدن فیزیکی عامل وابسته اند، طوری که «بدنِ فراتر از مغز» فرد نقش علی و فیزیکی مهمی در پردازش شناختی ایفا می‌کند.

— آر ای ویلسون و ال فوگلیا، درک تجسمی در دائره المعارف فلسفه استنفورد

چنین تزی به این ایده اصلی اشاره می‌نماید که بدن یک عامل، نقش مهمی در شکل‌دهی ویژگی‌های مختلف شناخت مانند ادراک، توجه، حافظه، استدلال و غیره ایفا می‌کند؛ لذا، این ویژگی‌های شناخت وابسته به نوع بدنی است که عامل دارد. به علاوه این تز از تذکر مستقیم بعضی از ابعاد «فراگیر تر بیولوژیکی، روانشناختی و فرهنگی» که توسط واریلا ات ال. بیان شد خودداری می‌نماید. این تفکیک درک تجسمی، شناخت گسترش یافته و شناخت موقعیتی را ممکن می‌سازد.

تز ذهن گسترش یافته برخلاف تز تجسمی، پردازش شناختی را به مغز یا جسم محدود نمی‌کند، بلکه آنرا به درون دنیای عامل گسترش می‌دهد. شناخت موقعیتی تأکید دارد که این گسترش تنها به شامل سازی منابع خارج از سر محدود نمی‌کردد. روی نقش کاوش و تغییر در تعامل با دنیای عامل تأکید دارد.

پس زمینه فلسفی

فیلسوف ایمانوئل کانت، در اثر خود با عنوان «تاریخ طبیعی عمومی و نظریه آسمان‌ها»‏ (۱۷۵۵ میلادی)، از دیدگاه مسئله ذهن و جسم دفاع نمود، که نقاط مشترکی با نظریه تجسم دارد. بعضی از مشکلاتی که این تفسیر کانت دارد عبارتند از: (۱) نظری که کانت در مورد تجربی و مشخص بودن دانش بدن دارد با ادعاهای قیاسی غیر تجربی مطابقت ندارد.‏ (۲) نظریهٔ که کانت در مورد فلسفه غیر تجربی دارد، گرچه باید تشریح نماید که ما چگونه می‌توانیم دانش تجربی داشته باشیم، اما در نفس خود تجربی نیست.

خوزه ارتگا یی گاست، جرج سانتایانا، میگل د اونامونو، موریس مرلو-پونتی و سایر افرادی که به سنت وسیع هستی‌گرایی عقیده دارند فلسفه‌های از ذهن پیشنهاد نموده‌اند که در ایجاد تز مدرن «تجسم» اثر گذار بوده‌است.

برای مطالعه بیشتر

• Brook RA (1999). Cambrian Intelligence: The Early History of the New AI. Cambridge MA: The MIT Press. ISBN 0-262-52263-2.
• Clark A (1997). Being There: Putting Brain, Body and World Together Again. Cambridge MA: The MIT Press. ISBN 0-262-53156-9.
• Damásio A (1999). The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the Making of Consciousness. New York: Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 0-15-601075-5.
• Edelman G (2004). Wider than the Sky: The Phenomenal Gift of Consciousness. Yale University Press. ISBN 0-300-10229-1.
• Gallagher S (2005). How the Body Shapes the Mind. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-920416-0.
• Hyun JS, Luck SJ (February 2007). "Visual working memory as the substrate for mental rotation". Psychonomic Bulletin & Review. 14 (1): 154–158. doi:10.3758/bf03194043. PMID 17546746.
• Lakoff G, Johnson M (1980). Metaphors We Live By. University of Chicago Press. ISBN 0-226-46801-1.
• Lakoff G (1987). Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. University of Chicago Press. ISBN 0-226-46804-6.
• Lakoff G, Turner M (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. University of Chicago Press. ISBN 0-226-46812-7.
• Lakoff G, Johnson M (1999). Philosophy In The Flesh: the Embodied Mind and its Challenge to Western Thought. Basic Books. ISBN 0-465-05674-1.
• Lakoff G, Núñez RE (2001). Where Mathematics Comes From: How the Embodied Mind Brings Mathematics into Being. New York: Basic Books. ISBN 0-465-03771-2.
• Maturana M, Varela F (1987). The Tree of Knowledge: The Biological Roots of Human Understanding. Boston: Shambhala. ISBN 0-87773-373-2.
• Pfeifer R (2001). Understanding Intelligence. Cambridge MA: The MIT Press. ISBN 0-262-16181-8.
• Pfeifer R, Bongard J (2006). How the Body Shapes the Way We Think: A New View of Intelligence. Cambridge MA: The MIT Press. ISBN 978-0-262-16239-5.
• Greeno JG, Moore JL (1993). "Situativity and symbols: Response to Vera and Simon". Cognitive Science. 17: 49–59. doi:10.1207/s15516709cog1701_3. S2CID 2258750.
• Wilson M (March 2001). "The case for sensorimotor coding in working memory". Psychonomic Bulletin & Review. 8 (1): 44–57. doi:10.3758/BF03196138. PMID 11340866. S2CID 8984921.

پیوند به بیرون

• [۱], a special issue of Janus Head: Journal of Interdisciplinary Studies in Literature, Continental Philosophy, Phenomenological Psychology and the Arts. Guest edited by Shaun Gallagher.
• Embodiment and Experientialism from the Handbook of Cognitive Linguistics (pdf)
• Embodied Cognition: A Field Guide (pdf) – from an Artificial Intelligence perspective
• Where the Action Is by Paul Dourish- for applications to human-computer interaction.
• Pragmatism, Ideology, and Embodiment: William James and the Philosophical Foundations of Embodiment by Tim Rohrer
• Society for the Scientific Study of Embodiment
• Embodied Cognition – Internet Encyclopedia of Philosophy
• 2001 Summary of how the embodiment hypothesis of cognitive linguistics has begun to interact with theories of embodiment in fields ranging from cognitive anthropology to cognitive neuroscience
• Goddard College's Embodiment Studies Web Resources
• Embodiment Resources – for those researching into embodiment, particularly as it relates to phenomenology, sociology and cognitive neuroscience.
• EUCog – European Network for the Advancement of Artificial Cognitive Systems, Interaction and Robotics Many references here to up to date research on embodiment and enaction