دوطرفه (مخابرات)

سیستم‌های مخابراتی دو طرفه یک سیستم نقطه به نقطه (point-to-point) است که از اتصال حداقل دو دستگاه تشکیل شده است. سیستم‌های دو طرفه در بسیاری از شبکه‌های مخابراتی که به آنها امکان ارتباط هم زمان در دو جهت رفت و برگشت را می دهد استفاده شده است. سیستم‌های دو طرفه به دو حالت کلی‌ نیمه دو طرفه (half-duplex) و تمام دو طرفه (full-duplex) تقسیم می‌‌شوند.

در سیستم‌های دو طرفه، هر دو طرف اقدام به تبادل اطلاعات به صورت هم زمان می‌‌کنند. برای مثال از تلفن می‌‌توان به عنوان یک سیستم تمام دو طرفه نام برد که در آن هر دو طرف قادر به حرف زدن و شنیدن به صورت هم زمان هستند؛ گوشی صدای طرف مقابل را پخش می‌کند و همزمان میکرفون صدای شخص را منتقل می‌‌کند. دلیل آن هم وجود کانال مخابراتی دو طرفه بین دو طرف است.

در سیستم‌های نیمه دو طرفه، دو طرف می‌‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند اما نه به صورت هم زمان؛ ارتباط در هر لحظه در یک جهت برقرار می‌‌شود. مثالی از سیستم‌های دو طرفه، بیسیم‌ها (walkie-talkie) هستند که با استفاده از دکمه (push-to-talk) اقدام به ارسال و دریافت اطلاعات می‌‌کنند. نحوه عملکرد سیستم به این گونه است که وقتی‌ شخص قصد ارتباط با یک کاربر راه دور را دارد با فشردن دکمه اقدام به ارسال اطلاعات می‌‌کند (در این حالت فرستنده روشن و گیرنده خاموش میشود) سپس برای شنیدن پیام کاربر راه دور با آزاد کردن دکمه ارسال اقدام به شیندن می‌‌کند (در این حالت گیرنده روشن و فرستنده خاموش می‌‌شود).

نمونه دیگری از سیستم‌های مخابراتی که به عنوان ارتباط ساده در نظر گرفته می‌‌شوند هم وجود دارند که در آن یک طرف تنها اقدام به ارسال اطلاعات می‌‌کند و طرف دیگر فقط اطلاعات را می‌‌گیرد. تلویزیون، میکرفون‌های بیسیم و درهای پارکینگ که به صورت کنترلی کار می‌‌کنند از این دسته سیستم‌های ارتباطی‌ ساده هستند.

نیمه دوطرفه

تصویری ساده از سامانه ارتباطی نیمه دوطرفه.

سامانه نیمه دوطرفه (به انگلیسی: Half Duplex) برقراری ارتباط در هر دو جهت را فراهم می‌کند، اما تنها در یک جهت در یک زمان (و نه به‌طور همزمان). برای همین هنگامی که یک دستگاه شروع به گرفتن یک سیگنال می‌کند، باید تا هنگامی که فرستنده سیگنال در حال ارسالش را به پایان برساند، صبر کند و سپس پاسخ او را بدهد.(در این حالت آنتن‌ها گیرنده-فرستنده هستند و هم می‌توانند داده‌ها را دریافت کنند و هم آن‌ها را بفرستند.)

برای نمونه دستگاه‌های واکی تاکی دو نفره نیمه دوطرفه هستند.

کاملاً دوطرفه

تصویری ساده از یک سامانه ارتباطی کاملاً دوطرفه. سامانه‌های ارتباطی کاملاً دوطرفه به دلیل هزینه و پیچیدگی در رادیوهای دستی رایج نیستد ولی در تلفن‌های بی‌سیم، خطوط تلفن و موبایل‌ها استفاده می شوند.

سامانه کاملاً دوطرفه (به انگلیسی: Full Duplex) (مخفف انگلیسی: FDX) برقراری ارتباط همزمان در هر دو جهت را فراهم می‌کند و برعکس ارتباط نیمه دوطرفه به دستگاه‌ها امکان این را می‌دهد که به صورت کاملاً هم زمان ارتباط برقرار کنند. همان‌طور که گفتیم،تلفن به ما این امکان را می‌دهد که در یک زمان هم حرف بزنیم و هم بشنویم، پس شبکه‌های تلفن خطی کاملاً هم‌زمان هستند و سیم پیچ پیوندی در پیوند تلفن این امکان را به ما می‌دهد که چهار سیم را به دو سیم تبدیل کنیم.

برای نمونه، می‌توانیم ارتباط دوطرفه را به یک خیابان دو خطه تشبیه کنیم که هر خط آن در یک جهت است و هم‌زمان رفت و برگشت ممکن است. در این نوع ارتباط، هنگامی که داده‌ای ارسال شد، تا وقتی که از طرف دیگر پاسخ داده نشد که داده را دریافت کرده، نمی‌دانیم که داده دریافت شده یا نه.

رادیوهای دوطرفه می‌توانند به صورت کاملاً دو طرفه باشند، از یک فرکانس داده را دریافت و از فرکانس دیگری داده‌ها را ارسال می‌کنند. به این روش، روش تقسیم فرکانس دوطرفه نیز می‌گویند.