ویکی‌پدیا

روبرت بونزن

شیمی‌دان آلمانی

روبِرت ویلهِلم اِبِرهارد بونزِن (Robert Wilhelm Eberhard Bunsen) (متولد ۳۰ مارس ۱۸۱۱‏[الف] – ۱۶ اوت ۱۸۹۹)، شیمی‌دان آلمانی بود. او در زمینه طیف نشری عناصر گرما داده شده تحقیق کرده و سزیم (در ۱۸۶۰) و روبیدیوم (در ۱۸۶۱) را همراه با فیزیکدان گوستاو کیرشهف کشف نمود.[۱۱] جایزه بونزن-کیرشوف برای طیف‌بینی به نام این دو نام‌گذاری شده‌است.

روبرت بونزن
زادهٔ۳۰ مارس ۱۸۱۱
گوتینگن، پادشاهی وستفالیا، کنفدراسیون راین
درگذشت۱۶ اوت ۱۸۹۹ (۸۸ سال)
هایدلبرگ، دوک‌نشین بزرگ بادن، امپراتوری آلمان
محل تحصیلدانشگاه گوتینگن
شناخته‌شده برایاکتشافات طیف نشری خطی عناصر
کشف سزیم (۱۸۶۰)
کشف روبیدیوم (۱۸۶۱)
اختراع چراغ بونزن
توسعه طیف‌بینی
جایزه(ها)مدال کاپلی (۱۸۶۰)
مدال دیوی (۱۸۷۷)
مدال آلبرت (۱۸۹۸)
پیشینه علمی
شاخه(ها)شیمی
زمین‌شناسی، کانی‌شناسی
محل کاردانشگاه کاسل
دانشگاه ماربورگ
دانشگاه هایدلبرگ
دانشگاه برسلاو
استاد راهنمافریدریش اشترومیر
دانشجویان دکتریآدولف فون بایر
هانس گلدشمیت
فریتس هابر
فیلیپ لنارت
گئورگ کاریوس
هرمان کولبه
آدولف لیبن
کارل لودویگ
ویکتور میر
لوتار فون مایر
فردریک کنراد بیلستین
جان تیندال
ادوارد فرانکلند
دیگر دانشجویان برجستهدمیتری مندلیف

همچنین بونزن چندین روش گازی-تحلیلی را توسعه داد، یکی از پیشگامان فوتوشیمی بوده و جزو اولین کسانی بود که در زمینه شیمی آلی آرسنیک کار کرد. او به همراه دستیار آزمایشگاهی‌اش، پیتر دساگا، چراغ بونزن را توسعه داد و باعث ارتقاء چنین ابزارهای آزمایشگاهی از آن زمان شد.

اوان زندگی و تحصیلات ویرایش

بونزن در گوتینگن آلمان در ۱۸۱۱ بدنیا آمد که اکنون ایالت ساکسونی سفلا در آلمان نام دارد. بونزن جوان‌ترین از چهار فرزند رئیس کتابخانه دانشگاه گوتینگن و پروفسور فیلولوژی، کریسچن بونزن (۱۷۷۰–۱۸۳۷) بود.[۵]

بعد از شرکت در مدرسه هلتسمیندن، بونزن در گوتینگن در ۱۸۲۸ میلادی پذیرفته شده و شیمی را به همراه فریدریش اشترومیر به علاوه کانی‌شناسی را با یوهان فردریش لودویگ هاسمن و ریاضیات را با کارل فریدریش گاوس مطالعه نمود. بعد از کسب PhD در ۱۸۳۱، بونزن ۱۸۳۲ و ۱۸۳۳ را با سفر به فرانسه، آلمان و اتریش سپری نمود. طی سفرهایش، با دانشمندانی چون فریدلیب رونگه (که آنیلین را کشف نمود و در ۱۸۱۹ کافئین را جداسازی نمود)، یوستوس فون لیبیش در گیسن و الهارد میتشرلیج در بن ملاقات نمود.[۵]

حرفه آکادمیک ویرایش

در ۱۸۳۳، بونزن مبدل به مدرس گوتینگن شده و شروع به مطالعات تجربی در مورد جداسازی نمک‌های فلزی از آرسنوس اسید نمود. کشف او در ارتباط با استفاده از هیدرات آهن اکسید به عنوان عامل ته‌نشینی، منجر به چیزی شد که امروزه یکی از مؤثرترین پادزهران در مقابل مسمومیت آرسنیک است. این تحقیقات بین‌رشته‌ای ادامه یافته و در همکاری با پزشکی به نام آرنولد آدولف برتهولد منتشر گردید. در ۱۹۳۶ میلادی، بونزن جانشین فریدریش وهلر در دانشگاه کاسل شد. بونزن به مدت سه سال در آنجا تدریس کرده و سپس استادیاری را در دانشگاه ماربورگ پذیرفت، در آن‌جا بود که او مطالعاتش را در ارتباط با مشتقات کاکودیل ادامه داد. او استاد تمامی را در ۱۸۴۱ کسب نمود. در حالی که در دانشگاه ماربورگ بود، بونزن در ۱۸۴۶ میلادی در تحقیقات آتشفشان‌های ایسلند شرکت نمود.[۱۲][۱۳][۱۴]

کارهای بونزن موجب جلب تشویقات سریع و گسترده‌ای شد که جزئی از آن به دلیل کاکودیل بود که به شدت سمی بوده و به صورت خود به خود در هوای خشک مشتعل می‌شد و کار با آن سخت بود. بونزن تقریباً به خاطر مسمومیت آرسنیک فوت کرد و انفجار با کاکودیل موجب کاهش بینایی در چشم راست شد. در ۱۸۴۱ میلادی، بونزن باتری سلول بونزن را ایجاد نمود، او این کار را با استفاده از الکترود کربن به جای الکترود پلاتینی گران‌قیمت استفاده شده در سلول الکتروشیمیایی ویلیام روبرت گروو انجام داد. اوایل ۱۸۵۱ میلادی استادی را در دانشگاه برسلاو پذیرفت و در آن‌جا به مدت سه ترم تحصیلی تدریس نمود.[۱۵]

اواخر ۱۸۵۲ میلادی جانشین لئوپولد گملین در دانشگاه هایدلبرگ شد. در آن‌جا از برق‌کافت جهت تولید فلزهای خالصی چون کروم، منیزیم، آلومینیوم، منگنز، سدیم، باریم، کلسیم و لیتیم استفاده نمود. یک همکاری طولانی مدت با هنری انفیلد روسکو را در ۱۸۵۲ میلادی آغاز کرد که در آن به مطالعه تشکیل فوتوشیمیایی هیدروژن کلرید از هیدروژن و کلر پرداختند. از این کار، قانون تقابل بونزن و روسکو نشأت گرفت. او کارش با روسکو را در ۱۸۵۹ میلادی خاتمه داده و به گوستاو کیرشهف جهت مطالعه طیف نشری عناصر داغ پیوسته که حوزه تحقیقاتی است به نام طیف‌بینی. بونزن و دستیار آزمایشگاهی‌اش پیتر دساگا به دلیل این کارش یک چراغ گاز بی‌نقص را در ۱۸۵۵ میلادی ساخت که از مدل‌های پیشین الهام گرفته بود. طراحی جدید بونزن و دساگا که شعلهٔ بسیار داغ و تمیزی را ارائه می‌کرد را اکنون به چراغ بونزن می‌شناسند که یکی از تجهیزات رایج آزمایشگاهی است.[۱۶][۱۷]

مطالعاتی پیش از آن بر روی رنگ‌های مشخصه عناصر داغ شده بود، اما هیچ‌کدام از این مطالعات نظام‌مند نبودند. در تابستان ۱۸۵۹ میلادی، کیرشهف به بونزن پیشنهاد نمود که او باید طیف منشوری از این رنگ‌ها را ایجاد نماید. تا اکتبر همان سال، این دو دانشمند ابزار مناسبی را اختراع نموده که به آن طیف‌بین نمونه‌ای گفته می‌شود. با استفاده از این ابزار، آن‌ها قادر بودند تا مشخصه طیف‌های سدیم، لیتیم و پتاسیم را تشخیص دهند. بعد از چندین خالص‌سازی آزمایشگاهی، بونزن اثبات نمود که نمونه‌های به شدت خالص، طیف‌های منحصر به فردتری را ارائه می‌نمود. در مسیر این کار، بونزن طیف نشری آبی رنگ جدیدی را در نمونه‌ها که تا آن زمان شناخته شده نبود را کشف نمود. نمونه‌های مورد استفاده وی از آب معدنی دورک‌هایم بودند. او حدس زد که این خطوط مربوط به وجود یک عنصر شیمیایی کشف نشده باشد. پس از تقطیر دقیق چهل تن از این اب، در بهار ۱۸۶۰ میلادی قادر بود تا ۱۷ گرم از این عنصر جدید را جداسازی نماید. او این عنصر جدید را «سزیم» نام نهاد، که در لاتین به نام «آبی عمیق» بود. طی سال بعد، روبیدیم را با کمک فرایند مشابهی کشف نمود.[۱۸][۱۹][۲۰]

در ۱۸۶۰ میلادی، بونزن به عنوان عضو خارجی فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد انتخاب شد.

او به عنوان عضو مجمع فیلسوفان آمریکا در ۱۸۶۲ میلادی انتخاب شد.[۲۱]

در ۱۸۷۷ میلادی، روبرت بونزن به همراه گوستاو کیرشهف، اولین دریافت کنندگان مدال دیوی «جهت تحقیقات و اکتشافات در زمینه تحلیل طیف» بودند.[۲۲]

شخصیت ویرایش

بونزن از دانشمندانی بود که در سطح جهانی مورد تحسین واقع شد. او آموزگار ماهری بود که خود را وقف دانشجویان کرده و شاگردانش به میزان یکسانی خود را مدیون وی می‌دانستند. در خلال مناظرات علمی اغلب قوی و تند، بونزن همیشه نجابت خود را حفظ کرده و فاصله‌اش را از مناقشات نظری حفظ می‌نمود. او اغلب ترجیح می‌داد که در آزمایشگاهش به آرامی کار کرده و علم خودش را با کشفیات مفید غنا بخشد. یکی از اصول او این بود که هیچگاه به دنبال ثبت اختراع نبود. هیچگاه نیز ازدواج نکرد.[۲][۲۳]

با وجود فقدان دعوی از سوی او، همیشه «شخصیت شیمی» روشن، حس شوخ‌طبعی تکوین یافته داشته و موضوع بسیاری از حکایات سرگرم‌کننده واقع شد.[۲۴]

بازنشستگی و مرگ ویرایش

هنگامی که بونزن در ۱۸۸۹ میلادی در سن ۷۸ سالگی بازنشست شد، کارش را محدود به زمین‌شناسی و کانی‌شناسی محدود ساخت. او این زمینه‌ها را طی کل حرفه خویش دنبال نموده بود. وی در هیدلبرگ آلمان در ۱۶ اوت ۱۸۹۹ در سن ۸۸ سالگی فوت کرد.[۲۵][۲۶]

جستارهای وابسته ویرایش

یادداشت‌ها ویرایش

  1. ↑ Sources disagree on Robert Bunsen's exact birth date. His parish register, as well as two curricula vitae handwritten by Bunsen himself, support the claim that 30 March 1811 is Bunsen's true birth date;[۱][۲][۳][۴] however, many later sources cite 31 March as the date.[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰] According to his biographer Georg Lockemann, Bunsen himself celebrated his birthday on the 31st in his later years. Lockemann nevertheless regarded the 30th as the correct date.[۴]

منابع ویرایش

  1. ↑ Martin Quack (2011). "Wann wurde Robert Wilhelm Bunsen geboren?". Bunsen-Magazin. Deutsche Bunsen-Gesellschaft für Physikalische Chemie. 2: 56–57.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Robert Wilhelm Bunsens Korrespondenz vor dem Antritt der Heidelberger Professur (1852): kritische Edition; Christine Stock, [ed.] Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, 2007. ISBN 3-8047-2320-9
  3. ↑ "Robert Wilhelm Bunsen", Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, 2011. Web. 3 April 2011
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Georg Lockemann: Robert Wilhelm Bunsen. Lebensbild eines deutschen Naturforschers, Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft Stuttgart, 1949, p. 18
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ American Chemical Society (1900). "Professor Robert W. Bunsen". Journal of the American Chemical Society. American Chemical Society. 23 (9): 89–107. Bibcode:1900GeoM....7R.431.. doi:10.1017/S0016756800174655.
  6. ↑ "Robert Bunsen's 200th Anniversary", Royal Society of Chemistry
  7. ↑ "Bunsen without his burner", Colin A. Russell, Phys. Educ. 34(5) September 1999
  8. ↑ "Bunsen, Robert Wilhelm Eberhard, Complete Dictionary of Scientific Biography (2008). Retrieved 31 March 2011 from Encyclopedia.com
  9. ↑ Jones, F.; Grossmann, J. (1911). "The Centenary of Bunsen's Birth". Nature. 86 (2159): 79. Bibcode:1911Natur..86...79J. doi:10.1038/086079b0. S2CID 3989053.
  10. ↑ Teller, J. D. (1943). "Humanizing Science and Mathematics by Commemorating March Anniversaries". School Science and Mathematics. 43 (3): 234–250. doi:10.1111/j.1949-8594.1943.tb05846.x.
  11. ↑ Weeks, Mary Elvira (1956). The discovery of the elements (6th ed.). Easton, PA: Journal of Chemical Education.
  12. ↑ "Robert Wilhelm Bunsen". Encyclopedia.com. Retrieved 16 September 2013.
  13. ↑ Ripley, George; Dana, Charles A., eds. (1879). "Bunsen, Robert Wilhelm" . The American Cyclopædia.
  14. ↑ Oesper, R.E. (1941). "Bunsen's Trip to Iceland as Recounted in Letters to His Mother". J. Chem. Educ. 18 (6): 253–260. Bibcode:1941JChEd..18..253O. doi:10.1021/ed018p253.
  15. ↑ Bunsen, R. (1841). "Ueber eine neue Construction der galvanischen Säule". Justus Liebigs Annalen der Chemie. 38 (3): 311–313. doi:10.1002/jlac.18410380307.
  16. ↑ Jensen, William B. (2005). "The Origin of the Bunsen Burner". Journal of Chemical Education. 82 (4): 518. Bibcode:2005JChEd..82..518J. doi:10.1021/ed082p518.
  17. ↑ "Chemical Manipulation, Being Instructions to Students in Chemistry", Internet Archive Michael Faraday, 1827
  18. ↑ Marshall, James L.; Marshall, Virginia R. (2008). "Rediscovery of the Elements: Mineral Waters and Spectroscopy" (PDF). The Hexagon: 42–48. Retrieved 31 December 2019.
  19. ↑ Lockemann, G.; Oesper, R. (1955). "Bunsen's Transfer from Cassel to Marburg". J. Chem. Educ. 32 (9): 456–460. Bibcode:1955JChEd..32..456L. doi:10.1021/ed032p456.
  20. ↑ "Robert Bunsen and Gustav Kirchhoff". Science History Institute. June 2016. Retrieved 20 March 2018.
  21. ↑ "APS Member History". search.amphilsoc.org. Retrieved 2021-04-20.
  22. ↑ "Davy Medal – Royal Society". royalsociety.org (به انگلیسی). The Royal Society. Retrieved 14 August 2020.
  23. ↑ Lockemann, G. (1949). Robert Wilhelm Bunsen. Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft. pp. 214–223.
  24. ↑ Jensen, William B. (2013) Chapter 2, pp. 7–31 in "Characters in Chemistry: A Celebration of the Humanity of Chemistry", doi:10.1021/bk-2013-1136.ch002, American Chemical Society Symposium Series, Vol. 1136. ISBN 9780841228016.
  25. ↑ Lockemann, Georg: Bunsen, Robert. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 3. Duncker & Humblot, Berlin 1957, p. 18–20. (full text online) (آلمانی)
  26. ↑ Roscoe, Henry (1900). "Bunsen Memorial Lecture". Journal of the Chemical Society, Transactions. 77: 513. doi:10.1039/CT9007700513.

برای مطالعه بیشتر ویرایش

  • Gasometry: Comprising the Leading Physical and Chemical Properties of Gases by Robert Bunsen; translated by Henry Roscoe. London: Walton and Maberly, 1857
  • Robert Wilhelm Bunsen, by Georg Lockemann, 1949.
  • Sir Henry Roscoe's "Bunsen Memorial Lecture", in: Trans. Chem. Soc., 1900, reprinted (in German) with other obituary notices in an edition of Bunsen's collected works published by Wilhelm Ostwald and Max Bodenstein in 3 vols. at Leipzig in 1904. This is Gesammelte Abhandlungen von Robert Bunsen: im Auftrage der Deutschen Bunsen-Gesellschaft für angewandte Physikalische Chemie hrsg. von Wilhelm Ostwald und Max Bodenstein. 3 Bände. Leipzig: W. Engelmann, 1904
  • Crew, H. (1899). "Robert Wilhelm Bunsen". The Astrophysical Journal. 10: 301–305. Bibcode:1899ApJ....10..301C. doi:10.1086/140654.

پیوند به بیرون ویرایش

  •   پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Robert Bunsen در ویکی‌انبار 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=روبرت_بونزن&oldid=38910402»