روغن کنجد (انگلیسی: Sesame oil) نوعی روغن خوراکی است که از دانه‌های کنجد بدست می‌آید. این روغن در آشپزی غرب، جنوب، مرکز، شرق و جنوب شرق آسیا به‌عنوان طعم دهنده بکار می‌رود و رایحه و مزه‌ای منحصربه‌فرد دارد.[۱]

روغن کنجد، برای سالاد یا آشپزی
روغن کنجد در درون یک شیشه کوچک
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۳٬۶۹۹ کیلوژول (۸۸۴ کیلوکالری)
0.00 g
100.00 g
اشباع14.200 g
چربی تک‌سیرنشده39.700 g
چربی غیراشباع چندگانه41.700 g
0.00 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
ویتامین ث
۰٪
۰٫۰ میلی‌گرم
ویتامین ئی
۹٪
۱٫۴۰ میلی‌گرم
ویتامین کا
۱۳٪
۱۳٫۶ میکروگرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۰٪
۰ میلی‌گرم
آهن
۰٪
۰٫۰۰ میلی‌گرم
منیزیم
۰٪
۰ میلی‌گرم
فسفر
۰٪
۰ میلی‌گرم
پتاسیم
۰٪
۰ میلی‌گرم
سدیم
۰٪
۰ میلی‌گرم

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.
منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

کاربردهای پزشکی ویرایش

در صنایع داروسازی از آن به عنوان حلال در محلول‌های تزریقی عضلانی استفاده می‌شود و استعمال خارجی آن بر اندام‌های مختلف بدن می‌باشد. از این روغن در طب مکمل استفاده شده و برای کارهایی مانند ماساژ هم بکار می‌رود. لازم است ذکر شود به کار بردن این روغن برای سرخ کردن مناسب نیست چون در برار حرارت مقاومت پایینی دارد.همچنین در درمان لک سوختگی روی بدن استفاده دارد.

پزشکی سنتی در هند واقع در منطقه آیورودا از روغن کنجد جهت آرام کردن علائم مربوط به استرس استفاده می‌شود. تحقیقاتی که در حال اجرا است، نشان می‌دهد که وجود آنتی‌اکسیدان غنی شده و چربی‌های اشباع نشده در روغن کنجد می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.

این روغن به عنوان محبوبترین روغن در آسیا و همچنین یکی از اصلی‌ترین محصول روغنی شناخته شده‌است، به‌منظور استخراج روغن با توجه به محدودیت برداشت دستی وجود دارد امروزه از روش‌های مدرن برای تولید آن استفاده می‌گردد.

ترکیبات ویرایش

روغن کنجد از اسیدهای چرب ذیل تشکیل شده‌است:[۲]

حساسیت‌زایی ویرایش

همچون بسیاری از روغن‌ها و دانه‌های روغنی دیگر، روغن کنجد هم می‌تواند باعث بروز حساسیت غذایی شود که البته احتمالش نادر و در حدود ۰٫۱٪ جمعیت کلی است.[۳][۴] در قرن بیست و یکم، گزارش‌های رسیده از کشورهای توسعه‌یافته مبنی بر حساسیت‌زایی آن رو به افزایش بوده‌است. بیشتر این حساسیت‌ها به صورت «درماتیت تماسی (جلدی)» بوده‌است که علت احتمالی‌اش، حساسیت به ترکیبات شبه لیگنینِ موجود در این روغن است.[۳][۵]

در سال ۲۰۰۵ میلادی گزارشی از یک ورزشکار جوانِ بدن‌ساز در ژورنال روماتولوژی آکسفورد منتشر شد که در اثر تزریق روغن کنجد به عضلات بازویش، دچار «واسکولیت» شده بود.[۶]

آلرژی به روغن کنجد می‌تواند شدید یا ضعیف باشد افرادی که مبتلا به آلرژی شدید نسبت به دانه‌های کنجد می‌باشد معمولاً به آنافیلاکسی دچار هستند.

خواص آن در دوران بارداری ویرایش

با توجه به اینکه روغن کنجد تقاضای بالایی در صنایع غذایی جهان دارد و همچنین این روغن باعث اختلالاتی در سیستم قلبی و عروقی نمی‌شود مطالعات مختلفی برای بررسی اثر این روغن در زمینه‌های مختلف انجام شده‌است.

و از طرفی دستگاه عصبی انسان در دوران بارداری شکل می‌گیرد و از طرفی برای تکامل یافتن سلول‌های مغزی وجود اسیدهای چرب بلند زنجیر غیر اشباع در شیر مادر ضروری است، تحقیقات متعدد زیادی برای بررسی اثر روغن‌های گیاهی از جمله روغن کنجد و اجزای تشکیل دهندهٔ آن بر روی فرایند یادگیری و حافظه انجام شده‌است. تعدادی از این تحقیقات عبارتند از:

در یک مطالعه حیوانی که توسط ایرانی فام و همکارانش در سال ۹۰ انجام شده‌است تأثیر مصرف روغن کنجد در دوران بارداری و شیردهی بر روی حافظه موش‌های صحرایی متولد شده در ۳۰ روز بعد از تولد مورد بررسی قرار گرفته‌است.

در این مطالعهٔ تجربی ۲۴ موش صحرایی از نژاد ویستار به ۲ گروه ۱۲ تایی تقسیم شدند که در هر گروه ۹ موش ماده و ۳ موش نر گذاشت شد. به گروه کنترل رژیم غذایی معمولی داده شد و به گروه تحت آزمایش رژیم غذایی حاوی ۱۰ درصد روغن کنجد در دوران بارداری و شیردهی داده شد. نوزادان متولد شدهٔ نر و مادهٔ گروها در ۳۰ روزگی تولدشان برای بررسی حافظه احترازی غیرفعال توسط دستگاه شاتل باکس تست شدند. برای بررسی حافظه موش‌های نوزاد، زمان ورود نوزادان هر دو گروه به جعبه‌های تاریک اندازه‌گیری شد که نتایج نشان داد که مصرف روغن کنجد به میزان ۱۰ درصد در دوران بارداری و شیردهی حافظهٔ احتزازی غیرفعال را افزایش می‌دهد.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. Goldberg, Sharon (1995). "Sesame Oil, a featured ingredient". Flavor & Fortune. Archived from the original on 23 December 2015. Retrieved 1 February 2017.
  2. "Nutrition Facts for sesame oil per 100 g, analysis of fats and fatty acids". Conde Nast for the USDA National Nutrient Database, version SR-21. 2014. Retrieved 11 July 2015.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ "Canadian Food Inspection Agency: Sesame Allergy". Health Canada. 31 August 2016. Retrieved 21 November 2016.
  4. Dalal I, Goldberg M, Katz Y (2012). "Sesame seed food allergy". Curr Allergy Asthma Rep. 12 (4): 339–45. doi:10.1007/s11882-012-0267-2. PMID 22610362.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  5. Gangur V, Kelly C, Navuluri L (2005). "Sesame allergy: a growing food allergy of global proportions?". Ann Allergy Asthma Immunol. 95 (1): 4–11. doi:10.1016/s1081-1206(10)61181-7. PMID 16095135.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  6. «Bodybuilding, sesame oil and vasculitis». Oxford University Press on behalf of the British Society for Rheumatology.