زالودرمانی

طب سنتی ایران

در زالودرمانی با استفاده از زالو برای درمان برخی بیماری‌ها مانند خون‌رسانی دوباره به مناطقی از بدن که عروق وریدی آسیب دیده یا بسته شده‌اند، استفاده می‌گردد.

زالودرمانی
زالودرمانی، Hirudo medicinalis
وضعیت حفاظت
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: کرم حلقوی
رده: کمربندبه‌تنان
راسته: زالو
گونه: H. medicinalis
نام دوبخشی
Hirudo medicinalis
زالویی که معمولاً استفاده می‌گردد دارای دو نوار سبز زیتونی تا سبز لجنی بر پشت خود هستند

تاریخچه ویرایش

چنان‌که گزارش شده زالودرمانی ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مصر انجام می‌شد. زالودرمانی در ایران، مصر، روم و یانام و بعدها در اروپا رواج پیدا کرد.[۱][۲]

زالودرمانی در طب سنتی ویرایش

حکیم جرجانی در کتاب سوم ذخیره خوارزمشاهی اشاره‌ای به نحوهٔ استفاده از زالو و جایگاه درمانی آن کرده‌است. او منفعت زالواندازی را بیشتر در بیماری‌های پوستی می‌داند و معتقد است ابتدا باید تن را با فصد و مسهل پاکیزه کرد و سپس زالو انداخت.

ابن سینا باب مبسوطی پیرامون زالو دارد و چنین می‌گوید:

از زالوهایی که کرک ریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحه‌های بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آب‌های خزه‌دار که محل زیست قورباغه‌هاست نمو کرده و نه زالویی که در آب‌های گل‌آلود سیاه بوده‌است.[۳]

زالودرمانی از لحاظ علمی ویرایش

سازمان غذا و داروی آمریکا در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۴ استفاده از زالو را برای مقاصد پزشکی، قانونی اعلام کرد. این مجوز تنها برای فروش و استفاده از زالو مختص جراحی‌های میکروسکوپی و جراحی پلاستیک بود. (در واقع سازمان غذا و دارو یا همان FDA) زالو را به عنوان یک «ابزار درمانی» تأیید کرد نه خود درمان.[۴]

فرضیهٔ پزشکی برای تأثیر زالودرمانی بر این است که تأثیر زالوی درمانی احتمالاً به دو فاکتور کلی بستگی دارد: اول این‌که با گاز گرفتن پوست طعمه توسط زالو، ترشح غدد بزاقی به داخل زخم تزریق می‌شود. دوم این‌که قسمت دیگری از این ترشحات با خونِ بلعیده‌شده مخلوط می‌شود تا در حالت مایع بماند.[۵][۶]

به گزارش نشریهٔ آنلاین Healthline، مادهٔ هیرودین موجود در بزاق زالو، می‌تواند خون را رقیق کرده و از لخته شدن آن جلوگیری می‌کند. از آنجایی که افراد مبتلا به دیابت خون غلیظ‌تری دارند، هیرودین می‌تواند با رقیق کردن خون به کاهش فشار روی قلب و سیستم قلبی عروقی کمک کند.[۷]

با این حال مطالعات همچنان دربارهٔ تأثیر واقعی و علمی زالودرمانی ادامه داشته و هنوز هم مطالعات زیادی در مجلات علمی چاپ می‌شود.

تجارت پرورش زالو ویرایش

در حال حاضر به دلیل تقاضای زیاد جهانی برای خرید انواع زالو، تکثیر و پرورش زالو یکی از مشاغل به نسبت ساده و بسیار پرسود به‌شمار می‌رود. برخی گزارش‌ها قیمت هر یک عدد زالو در آمریکا را بیش از ۱۵ دلار آمریکا برآورد می‌کنند.[۸] خبرگزاری تسنیم در گزارشی در سال ۱۳۹۸ مدعی شد که درآمد کشور تایلند از پرورش زالو معادل درآمد نفتی کشور ایران است.[۹] خبرگزاری ایسنا همچنین در گزارشی مدعی می‌شود که هنوز هم ظرفیت بسیار زیادی در کشور برای درآمدزایی از پرورش زالو وجود داشته و باید برای آن حتماً وام‌هایی در نظر گرفته شود.[۱۰]

منابع ویرایش

  1. "Leeching in the History-A Review - SciAlert Responsive Version". scialert.net (به انگلیسی). Retrieved 2019-02-05.
  2. Barzegar, Alireza; Azizi, Amir; Faridi, Pouya; Mohagheghzadeh, Abdolali (2015). "Leech therapy in Iranian traditional medicine". Forschende Komplementarmedizin (2006). 22 (1): 50–53. doi:10.1159/000377690. ISSN 1661-4127. PMID 25824405.
  3. «زالودرمانی در طب سنتی ایران» (PDF).
  4. Munshi, Younis; Ara, Irfat; Rafique, Huma; Ahmad, Zahoor (2008-07-01). "Leeching in the history--a review". Pakistan journal of biological sciences: PJBS. 11 (13): 1650–1653. doi:10.3923/pjbs.2008.1650.1653. ISSN 1028-8880. PMID 18819614.
  5. Abdualkader, A. M.; Ghawi, A. M.; Alaama, M.; Awang, M.; Merzouk, A. (2013). "Leech Therapeutic Applications". Indian Journal of Pharmaceutical Sciences. 75 (2): 127–137. ISSN 0250-474X. PMC 3757849. PMID 24019559.
  6. Abdualkader, A. M.; Ghawi, A. M.; Alaama, M.; Awang, M.; Merzouk, A. (2013). "Leech Therapeutic Applications". Indian Journal of Pharmaceutical Sciences. 75 (2): 127–137. ISSN 0250-474X. PMC 3757849. PMID 24019559.
  7. "What is Leech Therapy?". Healthline (به انگلیسی). 2014-11-21. Retrieved 2022-11-14.
  8. «Pricing». www.leechesusa.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۴.
  9. «درآمد تایلند از طریق صادرات زالو معادل درآمد صادرات نفت ایران! + اینفوگرافیک». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۴.
  10. «زالو را وارد رسته مشاغل خانگی کنید/ وام‌ها برای پرورش زالو ناچیز است». ایسنا. ۲۰۲۲-۰۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۴.
  • کلیاتی پیرامون زالو و زالودرمانی در طب سنتی ایران و طب نوین/ بخش آموزش سایت انجمن تحقیقات طب سنتی ایران