سید عباس عراقچی

دیپلمات و سیاست‌مدار ایرانی

سیّد عباس عراقچی (زادهٔ ۱۴ آذر ۱۳۴۱[۱۰]) دیپلمات و سیاستمدار ایرانی است که از سال ۱۴۰۰ به‌عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی فعّالیت می‌کند. وی از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ سمت معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران را برعهده داشت. او همچنین از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ بوده‌ که در وین حضور داشته‌است.

سید عباس عراقچی
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی
آغاز به کار
۱۰ مهر ۱۴۰۰
پس ازمحمدباقر خرمشاد
سخنگوی وزارت امور خارجه
سرپرست
دوره مسئولیت
۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ – ۹ شهریور ۱۳۹۲
رئیس‌جمهورمحمود احمدی‌نژاد
وزیرعلی‌اکبر صالحی
پس ازرامین مهمان‌پرست
پیش ازمرضیه افخم
سفیر ایران در ژاپن
دوره مسئولیت
۱۴ دی ۱۳۸۶[۱] – مهر ۱۳۹۰
رئیس‌جمهورمحمود احمدی‌نژاد
پس ازمحسن طلایی
پیش ازحسین حشمتی‌فر (به عنوان کاردار موقت)
سفیر ایران در فنلاند
سفیر آکردیته ایران در استونی
دوره مسئولیت
۲۸ آذر ۱۳۷۸[۲] – ۱۵ شهریور ۱۳۸۲[۳]
رئیس‌جمهورسید محمد خاتمی
پس ازمحمود بروجردی
پیش ازجواد کچوئیان
اطلاعات شخصی
زاده۱۴ آذر ۱۳۴۱ ‏(۶۱ سال)
تهران، ایران
حزب سیاسیبدون عضویت حزبی
همسر(ان)بهاره عبداللهیان[۴]
فرزندان۳[۵]
خویشاوندانسید احمد عراقچی (برادرزاده)[۶][۷]
سید علی عراقچی[۸]
جایزه‌هانشان لیاقت و مدیریت (درجه ۲)
امضا
خدمات نظامی
وفاداریایران
خدمت/شاخهسپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال‌های خدمت۱۳۶۸–۱۳۵۸[۹]
جنگ‌ها/عملیات‌جنگ ایران و عراق
پس‌زمینه‌های علمی
تحصیلاتروابط بین‌الملل (کارشناسی)
علوم سیاسی (کارشناسی ارشد)
اندیشه‌های سیاسی (دکتری)
دانشگاهدانشکده روابط بین‌الملل
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
دانشگاه کنت
عنوان پایان‌نامهThe evolution of the concept of political participation in twentieth-century Islamic political thought
کار علمی
نهاددانشکده روابط بین‌الملل

وی دانش‌آموختهٔ کارشناسی روابط بین‌الملل از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، کارشناسی ارشد علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و همچنین دکترای اندیشه‌های سیاسی از دانشگاه کنت است.

عراقچی از اعضای سپاه پاسداران در جنگ ایران و عراق بود و فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۶۷ در وزارت امور خارجه ایران آغاز کرد. او در فاصله سال‌های ۱۳۷۸ تا سال ۱۳۸۲ به‌عنوان سفیر ایران در فنلاند و از سال‌ ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ به‌عنوان سفیر ایران در ژاپن فعالیت می‌کرد. وی در سال ۱۳۹۲ برای یک دوره ۴ ماهه در دولت دهم سرپرست سخنگوی وزارت امور خارجه بود و از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۶ نیز سمت معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه را برعهده داشت. او در پی تغییر ساختار این وزارتخانه، از ۲۷ دی ۱۳۹۶ تا ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ سمت معاون سیاسی وزیر امور خارجه را برعهده داشت و در حال حاضر به‌عنوان مشاور عالی وزیر امور خارجه، عضو انجمن ملی دیپلماسی و دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.[۱۱]

زندگی‌نامه ویرایش

عباس عراقچی در آذر سال ۱۳۴۱ در یک خانواده سنتی در تهران زادهٔ شد. او دارای ۳ خواهر و ۳ برادر است که قریب به اتفاق اعضای خانوادهٔ وی در حوزهٔ بازرگانی و تجارت فعال می‌باشند و پدربزرگ وی تاجر فرش بود. او در ۱۷ سالگی پدر خود را از دست داد. او دارای دو برادر بزرگتر از خود است که یکی از آنها، عضو هیئت رئیسه اتحادیه صادرکنندگان و دیگری عضو اتحادیه فروشندگان است.[۱۲] برادر زادهٔ وی، سید احمد عراقچی، از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ به عنوان معاون ارزی رئیس کل بانک مرکزی ایران فعالیت می‌کرد، که در پی نوسانات ایجاد شده در بازار ارز، پس از جدایی ولی‌الله سیف از ریاست بانک مرکزی، او نیز از سمت خود برکنار شد و توسط قوه قضائیه دستگیر شد.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] همسر عراقچی، بهاره عبداللهیان است و آنها دارای ۲ پسر و ۱ دختر هستند.

پیشینه سیاسی ویرایش

 
عباس عراقچی، حسین فریدون، ظریف، عراقچی و تخت روانچی در گفتگو با جان کری و وِندی شِرمن در جریان مذاکرات هسته‌ای

عباس عراقچی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه، معاون پیشین وزارت امور خارجه در امور آسیا و اقیانوسیه و سفیر ایران در ژاپن از اسفند ۱۳۸۶ تا مهر ۱۳۹۰ است. وی پس از تغییر ساختار وزارت خارجه از ۱ بهمن ۱۳۹۶ تا ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ به عنوان معاون سیاسی وزارت خارجه فعالیت می‌کرد.[۱۷]

در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲، در پی ثبت نام سخنگوی وزارت امور خارجه کشور برای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری رامین مهمانپرست طی نامه‌ای به علی اکبر صالحی؛ وزیر امور خارجه وقت، خواستار کناره‌گیری خود از سمت سخنگویی شد، که در پی آن، عباس عراقچی به عنوان سخنگوی جدید وزارت امور خارجه منصوب شد.[۱۸] کمتر از ۴ ماه بعد، در ۷ شهریور ۱۳۹۲ مرضیه افخم جایگزین عراقچی شد[۱۹] و در ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ عراقچی با حکم محمد جواد ظریف، به عنوان معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت امور خارجه منصوب گردید. وی پس از امضای برجام موفق به دریافت نشان لیاقت و مدیریت از رئیس‌جمهور شد.

پیشینه شغلی ویرایش

پیشینه‌های شغلی به ترتیب تقدم و تأخر تاریخی:[۲۰][۲۱]

  1. معاون سیاسی وزارت امور خارجه (از ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰)
  2. معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه (از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶)
  3. سخنگوی وزارت امور خارجه (از اردیبهشت ۱۳۹۲ تا شهریور ۱۳۹۲)
  4. سفیر ایران در ژاپن (از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰)
  5. معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه (از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶)
  6. رئیس دانشکده روابط بین‌الملل (از ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴)
  7. رئیس اداره اول اروپای غربی وزارت امور خارجه (از ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۳)
  8. سفیر ایران در فنلاند (از ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲)
  9. همزمان سفیر ایران در استونی (از ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲)
  10. مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (از ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۸)
  11. سردبیر مجله سیاست خارجی دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (از ۱۳۷۸)
  12. معاون پژوهشی دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (از ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۸)
  13. رئیس مرکز مطالعات خلیج فارس دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (از ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۷)
  14. معاون سفیر ایران در سازمان همکاری اسلامی ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶
  15. معاون ادارهٔ مجامع اسلامی، منطقه‌ای و غیرمتعهدهای وزارت امور خارجه (از ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۲)
  16. کارشناس بین‌الملل وزارت امور خارجه (از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۰)

فعالیت‌های علمی ویرایش

 
عراقچی و کاظم غریب‌آبادی در دیدار با رافائل گروسی، ۸ آوریل ۲۰۲۱
  1. رتبهٔ اول پژوهشگر برگزیدهٔ وزارت امور خارجه از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (۱۳۸۴)
  2. عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل با رتبهٔ استادیاری (از ۱۳۸۴ تاکنون)
  3. عضو شورای راهبردی سیاست خارجی وزارت امور خارجه (از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶)
  4. عضو کمیسیون علوم اجتماعی و تربیتی شورای پژوهش‌های علمی کشور (۱۳۷۸)
  5. سردبیر مجلهٔ سیاست خارجی (از ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹)
  6. عضو هیئت تحریریهٔ مجلهٔ سیاست خارجی (از ۱۳۷۷ تاکنون)
  7. عضو هیئت تحریریهٔ همشهری دیپلماتیک (از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶)
  8. استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه[۲۰][۲۱]

مذاکرات هسته‌ای ویرایش

 
عراقچی در کنفرانس امنیتی مونیخ، فوریه ۲۰۰۶
 
عراقچی و یوکیا آمانو در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۲۸ اکتبر ۲۰۱۳

عراقچی، معاون وزیر امور خارجه دولت یازدهم، با انتصاب از جانب محمدجواد ظریف، از تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۲ به عضویت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران درآمد. علاوه بر عراقچی، دیپلمات‌هایی از جمله حمید بعیدی‌نژاد و داوود محمدنیا نیز به عضویت این تیم انتخاب شدند. ریاست این هیئت نیز بر عهده محمدجواد ظریف بود.[۲۲]

عراقچی در کلیه مذاکرات دو جانبه ایران با گروه پنج به علاوه یک حضور داشت. در آخرین روز دور اول از مذاکرات ژنو (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) عراقچی با ثبت پیغامی با مضمون «برخاستن دود سفید از مذاکرات ژنو» در صفحه توییتر خود، موفقیت در دستیابی به توافق اولیه، در خصوص برنامه اتمی ایران را اعلام رسانه‌ای کرد.[۲۳] عراقچی تا پایان مذاکرات هسته‌ای ایران و دستیابی به برنامه جامع اقدام مشترک، به عنوان مذاکره‌کننده ارشد در متن مذاکرات حضور داشت و پس از ظریف، نفر دوم ایران در مذاکرات محسوب می‌شد.

مذاکرات وین ویرایش

پس از آغاز مذاکرات برای احیای برجام عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه به عنوان رئیس تیم مذاکره کننده انتخاب شد و راهی وین پایتخت اتریش گشت.[۲۴]اولین دور مذاکرات نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان و مدیران سیاسی وزرای امور خارجه ایران، آلمان، فرانسه، انگلستان، روسیه، چین و انریکه مورا به نمایندگی از جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۶ آوریل ۲۰۲۱ در وین برگزار شد.[۲۵][۲۶]

منابع ویرایش

  1. «عراقچی سفیر ایران در توکیو شد». ایرنا. ۱۴ دی ۱۳۸۶.
  2. «سفیر جدید ایران در فنلاند منصوب شد». ایرنا. ۲۸ آذر ۱۳۷۸.
  3. «سفیر جدید ایران در فنلاند منصوب شد». ایرنا. ۱۵ شهریور ۱۳۸۲.
  4. «درخشش آقای دیپلمات در پرده آخر». دنیای اقتصاد. ۸ مرداد ۱۳۹۴.
  5. «بیوگرافی و زندگی شخصی سید عباس عراقچی». ساعد نیوز. ۱۵ شهریور ۱۴۰۲.
  6. «معاون سابق ارزی بانک مرکزی ایران بازداشت شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۸.
  7. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «رئیس سابق بانک مرکزی و معاونش در مجموع به ۱۸ سال حبس محکوم شدند | DW | 16.10.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۸.
  8. «۳ عراقچیِ مهم در دولت روحانی!/ دو پست مهم اقتصادی برای اقوام معاون وزیر خارجه!». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۸-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۸.
  9. Marie Donovan; Paul Bucala & Caitlin Shayda Pendleton (15 June 2016), with contributors Ken Hawrey and Shayan Enferadi, "Iran News Round Up: Former IRGC commander: Our ambassadors in Iraq, Lebanon, and Syria are Quds Force members", AEI Critical Threats Project, retrieved 10 September 2017
  10. «زندگینامه: سید عباس عراقچی (۱۳۴۱-)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۰.
  11. «۳ عراقچیِ مهم در دولت روحانی!/ دو پست مهم اقتصادی برای اقوام معاون وزیر خارجه!». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۸-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۸.
  12. عراقچی: من و روانچی پرسپولیسی هستیم خبرگزاری فرارو
  13. 971 (۲۰۲۱-۱۰-۱۶). «سیف ۱۰ و عراقچی به ۸ سال حبس تعزیری محکوم شدند». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۷.
  14. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «رئیس سابق بانک مرکزی و معاونش در مجموع به ۱۸ سال حبس محکوم شدند | DW | 16.10.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۷.
  15. ««سیف» به ۱۰، «عراقچی» به ۸ و «آقاخانی» به ۱۳ سال حبس محکوم شدند | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۷.
  16. «محکومیت 10ساله ولی‌الله سیف و 8ساله احمد عراقچی/ برهم‌زنندگان ثبات ارزی سال 97 چه‌کسانی بودند؟ - اخبار حقوقی و قضایی - اخبار اجتماعی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۷.
  17. خبرگزاری فارس مورخ ۲۷ دی ۱۳۹۶
  18. تغییر سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور
  19. وبگاه خبرگزاری ایسنا
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ زندگینامه: سید عباس عراقچی (۱۳۴۱-اکنون) همشهری آنلاین
  21. ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ "معاون حقوقی و امور بین‌الملل". وزارت امور خارجه. Archived from the original on 14 August 2015. Retrieved 1394/04/10. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  22. اسامی اعضای تیم مذاکره کننده ایران با ۱+۵ به ریاست ظریف دیپلماسی ایرانی
  23. توافق تاریخی ایران و ۱+۵ در ژنو؛ برون‌رفت از بن‌بست ۱۰ ساله هسته‌ای دویچه‌وله فارسی
  24. هیئت مذاکره‌کننده ایرانی به ریاست دکتر عراقچی وارد وین شد
  25. دُور اول نشست کمیسیون مشترک برجام در وین پایان یافت
  26. مذاکرات در وین آغاز شد

پیوند به بیرون ویرایش

مناصب دیپلماتیک
پیشین:
محمود بروجردی
سفیر ایران در فنلاند
سفیر آکردیته ایران در استونی

۱۳۸۲–۱۳۷۸
پسین:
جواد کچوئیان
پیشین:
محسن طلایی
سفیر ایران در ژاپن
۱۳۹۰–۱۳۸۶
پسین:
حسین حشمتی‌فر
به عنوان کاردار موقت
پیشین:
علی باقری کنی
به عنوان معاون سیاست خارجی و
امنیت بین‌الملل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی
مذاکره‌کنندهٔ ارشد پروندهٔ هسته‌ای ایران
۱۳۹۴–۱۳۹۲
تصویب برجام
پیشین:
محمدجواد ظریف
به عنوان مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران
مسئول تیم مذاکره‌کنندهٔ ایران
در کمیسیون مشترک برجام

۱۴۰۰–۱۳۹۴
پسین:
علی باقری کنی
سِمَت‌های علمی
پیشین:
مسعود اسلامی
رئیس دانشکده روابط بین‌الملل
۱۳۸۴–۱۳۸۳
پسین:
علاءالدین وحید غروی
مناصب سیاسی
پیشین:
غلامعلی خوشرو
معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه
۱۳۸۶–۱۳۸۴
۱۳۹۶–۱۳۹۲
پسین:
سید محمدعلی حسینی
پیشین:
محمدمهدی آخوندزاده
پسین:
غلامحسین دهقانی
پیشین:
محمدعلی فتح‌اللهی
معاون آسیا، اقیانوسیه و مشترک‌المنافع وزیر امور خارجه
۱۳۹۲–۱۳۹۰
پسین:
ابراهیم رحیم‌پور
پیشین:
رامین مهمان‌پرست
سخنگوی وزارت امور خارجه
سرپرست

۱۳۹۲
پسین:
مرضیه افخم
پیشین:
ابراهیم رحیم‌پور
به عنوان معاون آسیا، اقیانوسیه
و مشترک‌المنافع
معاون سیاسی وزیر امور خارجه
۱۴۰۰–۱۳۹۶
پسین:
علی باقری کنی
پیشین:
مجید تخت‌روانچی
به عنوان معاون اروپا و آمریکا
پیشین:
حسین جابری انصاری
به عنوان معاون عربی و آفریقایی
مناصب حکومتی
پیشین:
محمدباقر خرمشاد
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی
اکنون–۱۴۰۰
در حال تصدی