عثمان بن سعید
عثمان بن سعید اسدی عمروی، مشهور به ابو عمرو؛ نخستین نایب حجت بن الحسن و از یاران و شاگردان و همچنین وکیل مورد وثوق علی نقی و حسن عسکری بود.[۱]
عثمان از یازده سالگی در مصاحبت هادی بوده و مقام شامخی کسب کرده‌است. از قول احمد بن اسحاق قمی نقل شده‌است که هادی او را برای پرسیدن سوالات دینی به عثمان بن سعید ارجاع داده‌است و از عثمان به عنوان امین خود نام برده‌است.[۲]
نام ویرایش
او از قبیله بنی اسد بود و چون در سامرا زندگی می‌کرد به او عسکری هم می‌گفتند. در محافل شیعه به او «سمّان» و «زیّات» (به معنی روغن فروش) هم می‌گفتند. به خاطر اختفاء امر نیابت و استتار فعالیت‌های سیاسی، روغن‌فروشی می‌کرد، و اموال و نامه‌ها را با ظرف روغن میان امام و شیعیان جابه‌جا می‌کرد.[۳] وی همچنین به خاطر ابراز نیابت از طرف امام دوازدهم خود را باب (به معنای درب [امامت]) می‌نامید.[۴] حسن عسکری چون نام طولانی او را شنید، گفت: «کنیه ابن عثمان و ابو عمرو در یک مرد جمع نمی‌شود». و بنابراین دستور داد که کنیه او را که ابو عمرو باشد برهم بزنند و وی را «عمری» نامیدند.[۵]
به ادعای بحار الانوار، پس از در گذشت حسن عسکری، احتمالاً عثمان بن سعید حسن عسکری را غسل داد و کفن کرد و حنوط نمود و به خاک سپرد.[۶][۷]
نایب امام غایب ویرایش
بلافاصله پس از مرگ حسن عسکری در سال ۲۶۰ (۸۷۴ میلادی)[۸] عثمان ادعا کرد که حسن عسکری پسری خردسال به نام محمد دارد که به‌دلیل تهدید عباسیان به جانش غیبت کرده و او به نمایندگی از فرزند امام یازدهم منصوب شده‌است.[۹]
به‌عنوان نزدیک‌ترین یار حسن عسکری[۱۰] مردم و نمایندگان محلی امام حسن عسکری ادعای عثمان را مبنی‌بر نیابت امام غایب به‌رسمیت شناختند.[۱۱] با این حال، احتمالاً در میان شیعیان در مورد اختیار عثمان برای جمع‌آوری و توزیع وجوه (خمس و زکات) تردید وجود داشت.[۱۰] عثمان در سِمَت جدید خود به‌عنوان متصدی دفتر امام[۱۲] عریضه‌هایی دریافت می‌کرد و پاسخ‌های آنها را گاهی به صورت مکتوب می‌داد.[۱۳]
به‌عقیدهٔ شیعیان، در این زمان که غیبت صغری هم آغاز گردید، عثمان بن سعید از سوی حجت بن الحسن به‌عنوان نخستین نایب خاص وی منصوب گشت و واسطه میان امام و شیعیان شد.
مرگ ویرایش
درگذشت او را میان سال‌های ۲۶۰ تا ۲۶۷ قمری (۸۸۰ میلادی) ذکر کرده‌اند. پیکرش در شهر سامرای عراق در جایی که سابقاً دروازه شهر بود به خاک سپرده شد. بعد از مرگ او در سال ۲۶۷ هجری پسر وی محمد بن عثمان به نیابت امام دوازدهم شیعیان منصوب شد.[۱۴][۱۵]
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ Bernheimer, ʿAlī l-Hādī.
- ↑ قرشی، تحلیلی از زندگانی امام هادی علیه السلام، 283.
- ↑ الغیبه، شیخ طوسی، مکتبة نینوی الحدیثه، صفحهٔ ۲۱۴
- ↑ شیعیگری- احمد کسروی
- ↑ بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد ۵۱، صفحهٔ ۳۴۶
- ↑ بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد ۵۱، صفحهٔ ۳۴۴
- ↑ الغیبه، شیخ طوسی، مکتبة نینوی الحدیثه، صفحهٔ ۲۱۶
- ↑ Modarressi, Hossein (1993). Crisis and Consolidation in the Formative Period of Shi'ite Islam: Abū Ja'far Ibn Qiba Al-Rāzī and His Contribution to Imāmite Shī'ite Thought (PDF). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-095-6. ص۷۷.
- ↑ Momen, Moojan (1985). An Introduction to Shi'i Islam. Yale University Press. ISBN 978-0-300-03499-8. ص۱۶۲ و ۱۶۳.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Modarressi, Hossein (1993). Crisis and Consolidation in the Formative Period of Shi'ite Islam: Abū Ja'far Ibn Qiba Al-Rāzī and His Contribution to Imāmite Shī'ite Thought (PDF). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-095-6. ص۹۲.
- ↑ Modarressi, Hossein (1993). Crisis and Consolidation in the Formative Period of Shi'ite Islam: Abū Ja'far Ibn Qiba Al-Rāzī and His Contribution to Imāmite Shī'ite Thought (PDF). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-095-6. ص۷۹ و ۸۰.
- ↑ Modarressi, Hossein (1993). Crisis and Consolidation in the Formative Period of Shi'ite Islam: Abū Ja'far Ibn Qiba Al-Rāzī and His Contribution to Imāmite Shī'ite Thought (PDF). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-095-6. ص۷۹.
- ↑ Daftary, Farhad (2013). A History of Shi'i Islam. I.B. Tauris. ISBN 978-0-7556-0866-9. ص۶۴.
- ↑ Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein (1981). Islamic Messianism: The Idea of Mahdī in Twelver Shīʻism. Suny press. ISBN 978-0-87395-442-6. ص۹۰.
- ↑ آخرین امید، ص ۸۰
- قرشی، باقر شریف (۱۳۷۱). تحلیلی از زندگانی امام هادی علیه السلام. ترجمهٔ محمدرضا عطایی. مشهد: کنگره جهانی حضرت رضا.
- Bernheimer، Teresa (۲۰۱۷). ʿAlī l-Hādī. Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson.