فهرست شهبانوان ایران

فهرستی از شهبانوان ایران

این مقاله فهرستی از شهبانوان و ملکه‌های شناخته شده از خاندان های حاکم بر ایران‌زمین از دوران پادشاهی ماد تا زمان سقوط نظام پادشاهی در سال ۱۹۷۹ میلادی می‌باشد. عنوان شهبانو برای ملکه حاکم یا ملکه هم‌نشین در سلسله‌های خاصی از جمله ساسانیان و پهلوی به کار می‌رفت.[۱]

فهرست شهبانو‌‌‌ان و ملکه‌های ایران
نشان رسمی شهبانوی ایران در زمان فرح پهلوی
فرح پهلوی، آخرین شهبانوی ایران در دوره پهلوی.
جزئیات
شیوه خطابملکه
شهبانو
بانبشنان بانبشن (شهبانوی شهبانوان)
نخستین شهبانوآرینیس
واپسین شهبانوفرح پهلوی
آغاز پادشاهی۵۸۵ پیش از میلاد
پایان پادشاهی۱۹۷۹ پس از میلاد (۲۲ بهمن ۱۳۵۷)
گمارندهپادشاهان ایران
مشاوران و هیئت وزیران

ماد‌ها

شهبانوان پادشاهی ماد
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
آرینیس آستیاگ همسر آستیاگ. [۲]

هخامنشیان

شهبانوان شاهنشاهی هخامنشی
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
ماندانا کمبوجیه یکم -
حدود ۵۵۹ پ. م
- - ملکه مادر ایران به عنوان مادر کوروش بزرگ.
کاساندان کوروش بزرگ -
۵۳۸ پ. م
- - همسر کوروش بزرگ و مادر کمبوجیه دوم.
آتوسا داریوش بزرگ ۵۵۰ پ. م
۴۷۶ پ. م
- - شاهدخت ایران به عنوان دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش بزرگ و مادر خشایارشا.
آمستریس یکم خشایارشا -
۴۲۴ پ. م
- - همسر خشایارشا و مادر اردشیر یکم.
داماسپیا اردشیر یکم -
۴۲۴ پ. م
- - همسر اردشیر یکم و عنوان مادر خشایارشا دوم.
پروشات داریوش دوم -
۴۰۴ پ. م
- - دختر اردشیر یکم و همسر داریوش دوم.
استاتیرای یکم اردشیر دوم -
۴۰۰ پ. م
- - همسر اردشیر دوم و مادر اردشیر سوم.
آمستریس دوم اردشیر دوم -
-
- - دختر اردشیر دوم و همسر اردشیر دوم (با پدرش ازدواج کرد).
آتوسا اردشیر سوم -
-
- - دختر دیگر اردشیر دوم و همسر اردشیر سوم.
استاتیرای دوم داریوش سوم -
۳۳۲ پ. م
۳۳۶ پ. م ۳۳۲ پ. م همسر داریوش سوم.

سلوکیان

اشکانیان

شهبانوان و ملکه‌های شاهنشاهی اشکانی
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
رینو مهرداد یکم -
-
- - همسر مهرداد یکم و ملکه مادر به عنوان مادر فرهاد دوم.
آریازاد گودرز یکم -
-
- - همسر گودرز یکم و مادر ارد یکم.
لائودیکه ارد دوم -
-
- - همسر ارد دوم و مادر پاکور یکم.
موزا فرهاد چهارم -
۴ میلادی
۱۹ پیش از میلاد ۴ پس از میلاد همسر فرهاد چهارم از سال ۱۹–۲ پ.م و ملکه مادر و شریک سلطنت از ۲ پ.م تا ۴ میلادی به عنوان مادر فرهاد پنجم.

ساسانیان

شهبانوان و ملکه‌های شاهنشاهی ساسانی
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
مورود بانو اردشیر بابکان -
-
- - همسر اردشیر بابکان و ملکه مادر به عنوان مادر شاپور یکم.
خوریم گودرز شاپور یکم -
-
- - همسر شاپور یکم و مادر هرمز یکم و [احتمالاً] بهرام یکم و نرسه.
شاپوردختک یکم بهرام دوم -
-
- - همسر بهرام دوم و مادر بهرام سوم.
شاپوردختک دوم نرسه -
-
- - همسر نرسه و مادر هرمز دوم.
ایفرا هرمز هرمز دوم -
-
- - همسر هرمز دوم و نایب‌السلطنه به عنوان مادر شاپور دوم و مادر شاپور دوم و آذرنرسه.
سیثیل هورا شاپور دوم -
-
- - همسر شاپور دوم.
شوشان‌دخت یزدگرد یکم -
-
- - همسر یزدگرد یکم و مادر بهرام پنجم و شاپور چهارم.
سپینود بهرام پنجم -
-
- - همسر بهرام پنجم و مادر یزدگرد دوم.
دینگ یزدگرد دوم -
-
- - همسر و شریک سلطنت یزدگرد دوم و ملکه مادر به عنوان مادر هرمز سوم، پیروز یکم و بلاش.
پیروزدخت قباد یکم -
-
- - همسر قباد یکم.
نیون‌دخت قباد یکم -
-
- - همسر قباد یکم و مادر خسرو انوشیروان.
مریم خسرو پرویز -
-
- - همسر خسرو پرویز و مادر شیرویه.
شیرین خسرو پرویز -
-
- - همسر خسروپرویز و [احتمالاً] مادر فرخزاد خسرو پنجم.
پوران‌دخت ۵۹۰
۶۳۲ میلادی
۱۷ ژوئن ۶۲۹ (دوره اول) – ۶۳۱ (دوره دوم) ۱۶ ژوئن ۶۳۰ (دوره اول) – ۶۳۲ (دوره دوم) شاهدخت ایران به عنوان دختر خسرو پرویز و شاهنشاه ایرانشهر به عنوان ملکه فرمانروای ایران.
آزرمی‌دخت -
۶۳۱ میلادی
۶۳۰ ۶۳۱ شاهدخت ایران به عنوان دختر دیگر خسرو پرویز و شاهنشاه ایرانشهر به عنوان ملکه فرمانروای ایران.

سلجوقیان

صفویان

شهبانوان ایران صفوی
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
مارتا شیخ حیدر -
-
- - ملکه مادر ایران به عنوان مادر شاه اسماعیل یکم.
تاجلی بیگم شاه اسماعیل یکم -
-
- - همسر شاه اسماعیل یکم و مادر شاه تهماسب یکم.
سلطانم بیگم شاه تهماسب یکم -
-
- - همسر شاه تهماسب یکم و مادر شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده و مادربزرگ شاه عباس بزرگ.
پری‌پیکر بیگم شاه اسماعیل دوم -
-
- - همسر شاه اسماعیل دوم.
دلارام خانم محمدباقر میرزا -
-
- - همسر محمدباقر میرزا و ملکه مادر به عنوان مادر شاه صفی یکم.
نکهت خانم شاه عباس دوم -
-
- - همسر شاه عباس دوم.

قاجاریان

شهبانوان ایران قاجاری
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی یادداشت منابع
آسیه‌خانم دولو فتحعلی شاه -
-
- - همسر فتحعلی شاه.
ملک‌جهان خانم محمد شاه -
-
- - همسر محمد شاه و ملکه مادر به عنوان مادر ناصرالدین شاه.
شکوه‌السلطنه ناصرالدین شاه -
-
- - همسر ناصرالدین شاه و مادر مظفرالدین شاه.
تاج‌الملوک مظفرالدین شاه -
-
- - همسر مظفرالدین شاه و مادر محمدعلی شاه.
ملکه جهان محمدعلی شاه -
-
- - همسر محمد‌علی شاه.
بدرالملوک احمد شاه -
-
- - اولین همسر احمد شاه.

پهلوی

 
محمدرضا پهلوی درحال گذاشتن تاج شهبانو بر سر فرح پهلوی.
شهبانوان ایران پهلوی
نام همسر زادروز
درگذشت
آغاز تصدی پایان تصدی مدت تصدی یادداشت منابع
تاج‌الملوک آیرملو رضاشاه ۲۷ اسفند ۱۲۷۴
۱۹ اسفند ۱۳۶۰
۲۴ آذر ۱۳۰۴ ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ ۱۵ سال، ۹ ماه و ۲ روز همسر دوم رضاشاه و آخرین ملکه مادر ایران به عنوان مادر محمدرضا پهلوی.
فوزیه فؤاد محمدرضا پهلوی ۱۴ آبان ۱۳۰۰
۱۱ تیر ۱۳۹۲
۲۵ شهریور ۱۳۲۰ ۲۵ آبان ۱۳۲۷ ۷ سال، ۲ ماه و ۱ روز شاهدخت مصر به عنوان دختر فؤاد یکم و همسر اول محمدرضا پهلوی.
ثریا اسفندیاری محمدرضا پهلوی ۱ تیر ۱۳۱۱
۳ آبان ۱۳۸۰
۲۳ بهمن ۱۳۲۹ ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ ۷ سال، ۱ ماه و ۲ روز همسر دوم محمدرضا پهلوی.
فرح دیبا محمدرضا پهلوی ۲۲ مهر ۱۳۱۷
-
۲۹ آذر ۱۳۳۸ ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ۱۹ سال، ۱ ماه و ۲۴ روز آخرین شهبانوی ایران به عنوان همسر سوم محمدرضا پهلوی.

جستارهای وابسته

منابع

  1. Sciolino, Elaine (2000-10-03). Persian Mirrors: The Elusive Face of Iran (به انگلیسی). Simon and Schuster. p. 254. ISBN 978-0-7432-1453-7.
  2. Schmitt, Rüdiger (1987). "ASTYAGES". Encyclopædia Iranica. Retrieved 2022-05-08.

پیوند به بیرون