قصر البدیع

قصر البدیع (عربی: قصر البديع) یکی از شاهکارهای معماری و مهندسی در مغرب (مراکش) می‌باشد، سلطان سعدی احمد المنصور الذهبی (دوران حکومت وی از ۱۵۷۸ میلادی تا ۱۶۰۳ میلادی بوده‌است) چند ماه بعد از اینکه حکومت را بدست گرفت و توانست در یک پیروزی بزرگ پرتغالی‌ها را در نبرد وادی المخازن در سال ۱۵۷۸ میلادی شکست بدهد شروع به ساختن این قصر نمود. سلطان سعدی احمد المنصور سمت و گوشه شمال شرقی مراکش را برای بنای این قصر انتخاب نمود. این قصر مخصوص برگزاری جشن‌های سلطنتی و همین‌طور برای استقبال و پذیرایی از میهمانان رسمی بوده‌است. کارهای این قصر از ماه دسامبر ۱۵۷۸ شروع شد، استفاده از قصر پس از اتمام ساختمان بمدت ۱۶ سال بدون انقطاع ادامه داشت.

قصر البدیع
نام‌های دیگر	کاخ نامناسب
اطلاعات کلی
گونه	کاخ
موقعیت	مراکش، مراکش
مختصات	۳۱٫۶۱۸۳°شمالی ۷٫۹۸۵۸°غربی / 31.6183; -7.9858
آغاز ساخت	۱۵۷۸
پایان	۱۵۹۳
تخریب	اواخر قرن هفدهم

معماری

علیرغم اینکه این قصر الان به صورت خرابه است ولی با توجه به اسناد تاریخی و طراحی‌هایی که در مورد آن بدست آمده‌است ما را به شناختی عمیقتر از مهندسی و اجزای تشکیل دهنده معماری ساختمان و همین‌طور کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های بکار رفته در آن می‌رساند. یک نقاشی پرتغالی مربوط به سال ۱۵۸۵ نشان می‌دهد که این قصر به وسیله یک دیوار بلند با ۴ برج در ۴ گوشه دیوار محاط شده بوده‌است، تنها راه ورودی به قصر از طریق دربهایی بوده که در اطراف قصر وجود داشته‌است، درب اصلی این قصر در سمت جنوب غربی قصر واقع شده‌است.

خود ساختمان قصر حول یک میدان مرکزی بزرگ که در وسط آن یک استخر بزرگ آب و فواره‌های آن قرار دارد ساخته شده‌است، در طرفین آن دو باغ که پوشیده از درخت و گل و منابع آبی کوچک وجود داشته‌است. در وسط دو ضلع کوچک این میدان دو اتاق مجلل و بلند قرار داشته‌است که امروز بجز یک اثر چیز دیگری وجود ندارد، این دو اتاق به صورت مربع طراحی شده و به وسیلهٔ یک سقف گنبدی که توسط ۱۲ ستون محکم و بلند مانند ستون‌ها و سقف گنبدی که در قبرهای السعدیین در مراکش الان دیده می‌شود، پوشیده شده‌است، کف این دو اتاق با کاشی فرش شده‌است و هرکدام دارای یک حوض کوچک آبی بوده‌است که در خنک کردن و تلطیف هوا در این دو اتاق کمک می‌کرده‌است.

در حاشیه‌های طولانی میدان در طرفین میدان تعدادی اتاق‌های مجلل مستطیلی شکل وجود داشته‌است که چیزی از آن‌ها جز خرابه‌های آن‌ها باقی نمانده‌است، مهم‌ترین آن‌ها که توسط منابع تاریخی به ما منتقل شده‌است می‌توان از سالن طلایی، سالن بلور و سالن الخیزران نام برد. یکی دیگر از سالن‌ها این قصر که برای استقبال و پذیرایی از میهمانان استفاده می‌شده‌است و کماکان سالم باقی‌مانده‌است سالن الخمسینیه می‌باشد که در سمت شرقی در نزدیکی ورودی اصلی قصر قرار دارد.

بسبب وضعیت خرابی که الان در قصر البدیع الان وجود دارد ما اطلاعات زیادی از عناصر تشکیل‌دهنده نقش و نگارها و کاشی و… که برای دیواره‌ها و کف زمین و سقف این قصر استفاده شده نداریم، منابع تاریخی می‌گویند که برای این منظور در این قصر از انواع سنگ‌ها به‌طور خاص مرمر در رنگ و انواع مختلف، انواع کاشی‌ها و سفال‌های رنگارنگ، سقف‌های چوبی رنگ آمیزی شده، فواره‌های مختلف، حوض‌های آب و… برای تزیین استفاده شده‌است. ما می‌توانیم با قوه تخیل زیبایی‌های قصر البدیع را از میان آثار باقی‌مانده در معماری و مهندسی دوره السعدی که در مراکش باقی‌مانده‌است به‌طور خاص در مقبره‌های السعدیه و مدرسه بن یوسف در ذهنمان متصور و مجسم کنیم.

تاریخچه

قصر البدیع و آثار باقی‌مانده از آن به ما یک شناخت و تصویری از ساختمان قصرها در طول قرن ۱۶ میلادی در مراکش می‌دهد و بیانگر آن است که این قصرها تحت تأثیر طراحی‌های خارجی (اروپایی) مانند طراحی آندلسی قرار داشته‌است. اتاق‌های مجللی که در این قصر بوده‌است مانند آن را می‌توان در میدان سیاه (الاسود) در غرناطه و همچنین در داخل محوطه مسجد القرویین در فاس، مشابه حوض مستطیلی و بلند آبی این قصر را در میدان الریحان، نظام و سیستم کار قنات و کانال‌های آبی داخل سالن‌ها و نحوه ساختمان آن‌ها را می‌توان در قصر الحمراء در الغرناطه، مشاهده نمود. علل این میزان تأثیرات خارجی در معماری مختلف بوده‌است که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: جنگ‌های صلیبی برای باز پس‌گیری این مناطق، هجرت المورسکیین الفارین به دلیل جنگ‌های صلیبی به این منطقه و…، مورخ و تاریخدان الافرانی و نوشته‌هایش به ما کمک می‌کند که بعضی از این منابع تأثیرگذار در معماری مراکشی را بیشتر درک کنیم مانند این نکته که المنصور الذهبی برای ساختن این قصر از کارگران و متخصصین کلیه کشورها حتی اروپا استفاده نمود کما اینکه سنگ مرمر را از شهر بیزانس در ایتالیا وارد کرد، این روش‌ها یک سری روش‌های کار رایج در دوران قرون وسطی در کشورهای اسلامی بوده‌است.

البدیع این یک اسمی نیست که جدید باشد یا المنصور الذهبی اختراع کرده باشد برای اینکه قبل از این همین اسم برای یک قسمت از قصر اموی‌ها در قرطبه که حماد بیجابه آن را ساخته‌است استفاده شده‌است. الخمسینیه اسم یکی از همسران المنصور الذهبی بوده‌است که مادر محمد الشیخ و ابو فارس دو نفری که بعد از مرگ پدرشان به حکومت رسیدند بوده‌است.

مسجد قرویین در فاس در سال ۸۵۹ ساخته شده‌است و بعد از آن در سال‌های ۹۵۶ و ۱۱۳۵ گسترش یافته‌است، اما دو قسمت آن که در میدان الان دیده می‌شود در زمان سلسله السعدیه در قرن ۱۶ میلادی ساخته شده‌است. این تأثیرپذیری از معماری خارجی از قرن ۱۰ میلادی در هنگام ساختن شهر الزهرا از طرف خلیفه قرطبه شروع شد.

نگارخانه

• 
  سالن پذیرایی و اتاق تاج و تخت در داخل غرفه غربی، قبه الخامسینیه. در پیش زمینه بقایای یک حوضچه آب مستطیل شکل پوشیده از کاشی کاری موزاییک زلیج قرار دارد.
• 
  غرفه شرقی (قبعت الزجاج)، امروز دیگر وجود ندارد ولی بقایای زیرساخت‌های آب زیرزمینی را نشان می‌دهد.
• 
  مجموعه‌ای در ضلع شمال غربی کاخ که شامل محله‌های مسکونی، احتمالاً برای سفرای خارجی بوده‌است.
• 
  منطقه‌ای در ضلع جنوبی کاخ، احتمالاً شامل بقایای حمام است.
• 
  نمای کلی حیاط اصلی کاخ بادی، شامل حوضچه آب مرکزی و چهار باغ بزرگ شده‌است.
• 
• 
• 
• 
• 

جستارهای وابسته

• سعدیان

منابع

• • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «قصر البدیع». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای عربی، بازبینی‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «El Badi Palace». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸.

پیوند به بیرون

• Page of the holy Qoran, "executed in the Mosque of the Al-Badi Palace in Marrakech, and finished on the 13th day of the month of Rab'ia in the year 1008 after the Hegira during the reign of Sultan Ahmed el-Mansour, father of moulay Zidan Abu Maali" retrieved on 2۰ دسامبر ۲۰۰۶)