قمر چوپان
قمر چوپان (همچنین قمر گله‌بان یا قمر ناظر) (انگلیسی: Shepherd moon) ماهواره طبیعی کوچکی است که شکاف موجود در حلقه‌های سیاره را پاک می‌کند یا ذرات را درون یک حلقه نگه می‌دارد. این نام برگرفته از این واقعیت است که آنها جابه‌جایی «گلهٔ» ذرات تشکیل‌دهندهٔ حلقه در مسیر خود را به عنوان یک چوپان محدود می‌کنند.
از نظر فیزیکی، قمرهای چوپان با دیگر قمرها متفاوت نیستند. وجه تمایز آنها تنها در اثری است که در نزدیکی یک حلقهٔ سیاره‌ای ایجاد می‌کنند. آنها با اثر گرانشی خود، ذرات را جذب می‌کنند یا از راه رزنانس مداری آنها را از مدار اصلی خود منحرف می‌سازند. این باعث ایجاد شکاف‌هایی در سیستم حلقه می‌شود، مانند بخش جالب کاسینی و همچنین سبب به‌وجود آمدن دیگر حلقه‌های دارای جلوه‌های ویژه، یا تغییر شکل عجیب «پیچ خورده» حلقه‌ها می‌شود.
کشف ویرایش
وجود قمرهای چوپان در اوایل سال ۱۹۷۹ نظریه‌پردازی شد.[۱] مشاهدات حلقه‌های اورانوس نشان می‌دهد که این حلقه‌ها بسیار نازک و به خوبی از یک‌دیگر مشخص هستند و شکاف‌های تیز در بین حلقه‌ها وجود دارد. برای توضیح این موضوع، گلدرایچ و ترمین پیشنهاد کردند که دو قمر کوچک (که در آن زمان شناسایی نشده بودند)، ممکن است هر حلقه را محدود کرده‌باشند. نخستین تصویرها از قمرهای چوپان در اواخر همان سال توسط وویجر ۱ گرفته شد.[۲]
نمونه‌ها ویرایش
مشتری ویرایش
چندین قمر کوچک درونی مشتری، یعنی متیس و آدرستیا، در منظومه حلقه‌ای مشتری قرار دارند و همچنین در محدوده Roche مشتری قرار دارند.[۳] ممکن است این حلقه‌ها از موادی تشکیل شده باشند که توسط نیروهای جزر و مدی مشتری از این دو جسم بیرون کشیده می‌شوند، که احتمالاً با برخورد مواد حلقه بر سطح آنها تسهیل می‌شود.
کیوان ویرایش
در سیستم پیچیدهٔ حلقه‌های کیوان چندین قمر چوپان هست. این‌ها عبارتند از پرومتئوس (حلقه F),[۴] دافنیس (کیلر گپ)،[۵]پان (آنکه شکاف)،[۶] ژانوس، و اپیمتئوس (هر دو حلقه A).
اورانوس ویرایش
نپتون ویرایش
ریزسیاره‌ها ویرایش
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Goldreich, Peter; Tremaine, Scott (1979). "Towards a theory for the Uranian rings" (PDF). Nature. 277 (5692): 97–99. doi:10.1038/277097a0. S2CID 4232962.
- ↑ "Voyager 1".
- ↑ Faure, Gunter; Mensing, Teresa (2007). Introduction to Planetary Science: The Geological Perspective. Springer. ISBN 978-1-4020-5233-0.
- ↑ "On the masses and motions of mini-moons: Pandora's not a". www.planetary.org. Retrieved 2016-06-14.
- ↑ "NASA - Cassini Finds New Saturn Moon That Makes Waves". www.nasa.gov (به انگلیسی). Archived from the original on 13 May 2017. Retrieved 2016-06-14.
- ↑ Showalter, Mark R. (1991-06-27). "Visual detection of 1981S13, Saturn's eighteenth satellite, and its role in the Encke gap". Nature (به انگلیسی). 351 (6329): 709–713. Bibcode:1991Natur.351..709S. doi:10.1038/351709a0. S2CID 4317496.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Shepherd moon». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۲۱.
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ قمر چوپان موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |