مخروط اخگری
مخروط اخگری،[۱][۲]مخروط خاکستر یا مخروط سیندر[۳]، کوه آتشفشانی‌ای به‌نسبت کوچک[۴] یا تپه‌ای مخروطی‌شکل[۳] است که بر اثر خروج مواد آذرآواری از یک دودکش[۴] و روی هم قرار گرفتن آن‌ها و خاکسترهای آتشفشانی ایجاد می‌شود.[۳] مواد تشکیل‌دهندهٔ این مخروط‌ها معمولاً ترکیبی بازالتی یا آندزیتی دارند.[۳]
مخروط‌های اخگری شیبدار هستند و بزرگی شیب آن‌ها به عواملی همچون اندازهٔ مواد پرتابی، ارتفاع فوران مواد و سرعت باد بستگی دارد اما معمولاً تندی شیب این مخروط‌ها بیش از ۱۰ درجه است.[۴] همچنین ارتفاع این مخروط‌ها متغیر بوده و می‌توانند بین چند ده متر تا چند هزار متر ارتفاع داشته باشند.[۵]
مخروط‌های اخگری عمدتاُ در دامنهٔ آتشفشان‌های سپری، چینه‌ای و در کاسه‌های آتشفشانی ایجاد می‌شوند چنانچه زمین‌شناسان موفق به شناسایی بیش از ۱۰۰ مخروط اخگر در دامنهٔ آتشفشان سپری مائونا کی در هاوایی شده‌اند.[۵]
نمونه‌ها ویرایش
آتشفشان پاریکوتین یکی از شناخته‌شده‌ترین مخروط‌های اخگری است که در سال ۱۹۴۳ از دودکشی آتشفشانی واقع در مزرعهٔ ذرتی در مکزیک شروع به شکل‌گرفتن نمود. فوران‌های این دودکش به مدت ۹ سال ادامه داشت و در نتیجهٔ آن مخروطی به ارتفاع ۴۲۴ متر شکل گرفت و جریان گدازهٔ ایجادشده، منطقه‌ای به وسعت ۲۵ کیلومتر مربع را پوشاند. در عین حال فعال‌ترین مخروط اخگری از نظر تاریخی آتشفشان سرو نگرو در نیکاراگوئه است که از زمان شکل‌گیریش در ۱۸۵۰ تا کنون بیش از ۲۰ بار فوران کرده‌است.[۵]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «مخروط اخگری» [زمین‌شناسی] هم‌ارزِ «cinder cone»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر هشتم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۰۸-۸ (ذیل سرواژهٔ مخروط اخگری)
- ↑ فرهنگ جامع علوم زمین، انتشارات فرهنگ معاصر
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ «مخروط خاکستر (Cinder cone)». پایگاه ملی داده‌های علوم زمین. دریافت‌شده در ۳ آبان ۱۳۹۱.[پیوند مرده]
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «مخروط ساخته شده از خاکستر (Cinder cone)». پایگاه ملی داده‌های علوم زمین. دریافت‌شده در ۳ آبان ۱۳۹۱.[پیوند مرده]
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «Photo glossary of volcano terms: Cinder cone». United States Geological Survey. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۲.